THEPOWERGAME
Οι έμπειροι αξιωματικοί της στρατιωτικής αντικατασκοπείας δεν παραλύουν εύκολα από τον φόβο. Ωστόσο, η ρωσική επίθεση στο αρχηγείο τους στο νησί Rybalsky στο Κίεβο τον Μάρτιο του 2022 ξεπέρασε τα συνήθη όρια ανοχής τους. Οι αξιωματικοί θυμούνται με «τρόμο» τους πυραύλους να τους πλήττουν, τα παράθυρα να θρυμματίζονται και τις άκρες των ετοιμόρροπων κτιρίων να καταρρέουν. Οι άνδρες, που περίμεναν σε έναν χώρο υποδοχής για μια συνάντηση με το αφεντικό τους, έπεσαν στο πάτωμα. Στιγμές αργότερα μια πόρτα δίπλα τους άνοιξε και εμφανίστηκε ο υποστράτηγος Kyrylo Budanov. «Όλα καλά», τον θυμάται ένας από αυτούς να γρυλίζει, προτού τους διατάξει να επιστρέψουν στη δουλειά τους. «Ξεσκονίστηκε, φόρεσε το καπέλο του και βγήκε έξω για να επιθεωρήσει τις ζημιές».
Ο 37χρονος στρατηγός Budanov, πρώην καταδρομέας, είναι ο αρχιτέκτονας όλο και πιο θρασύτατων επιχειρήσεων εντός της Ρωσίας, γεγονός που τον καθιστά μεγάλο μπελά για το Κρεμλίνο. Συνεργάτες του κατασκόπου λένε ότι έχουν γίνει «τουλάχιστον δέκα» απόπειρες κατά της ζωής του. Στην τελευταία, στις 29 Μαΐου, βαλλιστικοί πύραυλοι, πύραυλοι κρουζ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη είχαν ως στόχο το γραφείο του στο Rybalsky. Οριακά τη γλύτωσαν αυτό και μια παρακείμενη οδική γέφυρα, αν και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη γάζωσαν ένα άλλο κτίριο. Μια μέρα αργότερα ο Vladimir Putin έκανε λόγο για μια επίθεση «ακριβείας», που κατέστρεψε το συγκρότημα. Τα φιλοκρεμλινικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο στρατηγός Budanov είχε μεταφερθεί στη Γερμανία και βρισκόταν σε καταστολή. Ο Economist μπορεί να επιβεβαιώσει ότι κανένας από τους δύο ισχυρισμούς δεν ισχύει.
Το γραφείο του αρχικατασκόπου, η κρυφή του διεύθυνση επί 16 μήνες, αποπνέει χαοτική, νυκτόβια ενέργεια. Σακιά άμμου μπλοκάρουν τα παράθυρα. Πολυβόλα και πανοπλίες βρίσκονται παντού στο πάτωμα. Σε μιά γωνία βρίσκεται ένα πικάπ, αν και ο Vivaldi που ακούγεται προέρχεται από μια λίστα αναπαραγωγής στο YouTube. Η αίσθηση του παραλογισμού ενισχύεται από έναν ηλικιωμένο βάτραχο που κολυμπάει σε μια δεξαμενή και ένα καναρίνι. Αναμνηστικά από τον πόλεμο του στρατηγού Budanov κρέμονται παρατακτικά στον τοίχο. Σε έναν παρακείμενο διάδρομο κρέμεται μια φωτογραφία από μια διασυνοριακή επιδρομή του Μαρτίου στο Μπριάνσκ της Ρωσίας, που υποτίθεται ότι ήταν έργο ανεξάρτητων Ρώσων παρτιζάνων. Μια μεγάλη οθόνη, η μόνη πηγή φωτισμού του δωματίου, προβάλλει έναν χάρτη της Μόσχας – στόχου μιας επίθεσης μη επανδρωμένου αεροσκάφους τον Μάιο.
Η Ουκρανία δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για καμία από τις δύο επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο στρατηγός Budanov σέβεται ελάχιστα την επίσημη ασάφεια. «Είμαστε σε πόλεμο», λέει. «Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη πάνω από το Κρεμλίνο έδειξαν στον κόσμο ότι οι ρωσικές άμυνες είναι απλώς ένα χωριό Ποτέμκιν».
Οι βοηθοί μαζεύονται τριγύρω όταν ο στρατηγός μιλάει. Υπό την ηγεσία του, η κύρια διεύθυνση πληροφοριών της Ουκρανίας – η HUR – έχει μετατραπεί σε μια θαρραλέα, αυτόνομη αρχή που ξεπερνά το βάρος της. Μοιάζει με συμμορία. «Πριν είχαμε διαχειριστές, τώρα έχουμε έναν ηγέτη», λέει ένας βετεράνος αξιωματικός. Ο Oleg, ένας πράκτορας που γνωρίζει τον στρατηγό Budanov εδώ και δεκαετίες, μιλάει εγκωμιαστικά για την ικανότητά του να «μολύνει» τους άλλους με τη θέρμη του, παρομοιάζοντάς τον με φίδι που «σε υπνωτίζει πριν έρθει για να σε σκοτώσει». Συγκρατημένος, μετρημένος, χωρίς ποτέ να πανικοβάλλεται. «Κάνεις ό,τι σου ζητήσει».
Ο στρατηγός Budanov έχει αντιπάλους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Ανταγωνιστικές υπηρεσίες ασφαλείας ανησυχούν για τη δύναμη και τους πόρους του. «Είναι λογικό οι στρατιωτικές πληροφορίες να παίζουν πρωτεύοντα ρόλο κατά τη διάρκεια του πολέμου», λέει ένας αντίπαλος αξιωματικός. «Ωστόσο, τώρα δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα χωρίς την υπογραφή του». Ακόμα και φίλοι περιγράφουν τον επικεφαλής της στρατιωτικής κατασκοπείας ως “δύσκολο”. Ορισμένοι δυσκολεύονται να τα βρουν μαζί του, λέει ο ταξίαρχος Dmytro Timkov, συνεργάτης του σε «δεκάδες» επιχειρήσεις. «Δεν προσαρμόζεται στις απόψεις των άλλων». Ο νεότερος Budanov απαντούσε στους διοικητές αν τους θεωρούσε λάθος. Ωστόσο, οι υποστηρικτές του λένε ότι έχει και μια «γενναιόδωρη» πλευρά. Μάστορας της παραπλάνησης στον έξω κόσμο, λέει ο Oleg, ο στρατηγός Budanov δεν χρησιμοποίησε ποτέ του αυτή του την δεξιότητα στους συναδέλφους του. «Καταλαβαίνει ότι δεν μπορείς να ξεγελάσεις τους απατεώνες».
Η απόφαση του Volodymyr Zelensky το 2020 να τοποθετήσει σε μια τόσο υψηλή θέση έναν ελάχιστα γνωστό διοικητή αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς. Ωστόσο, στο εσωτερικό των υπηρεσιών το όνομα του Kyrylo Budanov ήταν ήδη θρυλικό. Το Κρεμλίνο γνώριζε επίσης κάποια πράγματα γι’ αυτόν. «Ήταν σαν νακρατούσαμε κόκκινη σημαία», λέει ο Andrii Yusov, αξιωματικός της HUR. «Αυτό ήταν που έπεισε πολλούς από εμάς για τα διαπιστευτήρια εθνικής ασφάλειας του [προέδρου] Zelensky».
Ο νέος αρχικατάσκοπος ήταν ήδη σεβαστός ως διοικητής μιας τολμηρής επιδρομής, το 2016, για την καταστροφή ελικοπτέρων στην αεροπορική βάση Dzhankoi στην κατεχόμενη από τη Ρωσία Κριμαία. Η γεωγραφία της επιχείρησης -στην αυλή των υπηρεσιών ασφαλείας της Ρωσίας – ήταν θρασύτατη. Κατά την αποχώρησήτης η ομάδα του στρατηγού Budanov ενεπλάκη με τις ρωσικές ειδικές δυνάμεις, σκοτώνοντας αρκετούς, συμπεριλαμβανομένου ενός υψηλόβαθμου διοικητή. Οι Ρώσοι εκδικήθηκαν αργότερα για την επιδρομή αυτή με δικές τους επιθέσεις, χωρίς να εξουδετερώσουν τον στρατηγό Budanov, αλλά σκοτώνοντας τον άμεσο προϊστάμενό του.
Ο στρατηγός Timkov, που φέρεται ως ο δεύτερος στην ιεραρχία σε εκείνη την επιδρομή, αναμασά μια μη πειστική άρνηση της επιχείρησης. Μοιράζεται όμως μια άλλη ιστορία που ενισχύει το θρύλο του κατασκόπου. Στις αρχές του 2015, λέει, οι δύο τους βρίσκονταν βαθιά μέσα στις εχθρικές γραμμές στο Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, όταν ο τότε αντισυνταγματάρχης Budanov χτυπήθηκε από μια νάρκη κατά πεζικού. Τα θραύσματα βυθίστηκαν στο λαιμό και την ωμοπλάτη του και ακριβώς κάτω από την καρδιά του. «Ο Kyrylo μας ζήτησε να τον αφήσουμε». Όμως η ομάδα αρνήθηκε και με τη δύναμη της θέλησης ο τραυματισμένος αξιωματικός σύρθηκε κυριολεκτικά προς τη σωτηρία σε απόσταση μεγαλύτερη των 3 χιλιομέτρων. «Δεν είπε τίποτα σε όλη τη διαδρομή. Τόσο πολύ πονούσε».
Ως ο νέος διευθυντής κατασκοπείας στη HUR, ο στρατηγός Budanov προώθησε την ιδέα του «όλα είναι δυνατά». Μια αποστολή διάσωσης για την εκκένωση Αφγανών και άλλων ξένων υπηκόων από την Καμπούλ το 2021 τον γέμισε επαίνους. Ωστόσο, το πραγματικό του στίγμα το άφησε μετά την πρόσφατη εισβολή. Τις πρώτες ημέρες, καθώς οι δολιοφθορείς δρούσαν στο Κίεβο, ο στρατηγός εθεάθη να κυκλοφορεί γύρω από το Rybalsky με ένα πολυβόλο. Ήταν ο εγκέφαλος κρίσιμων επιχειρήσεων στο αεροδρόμιο Hostomel, στο Ιρπίν και στο Moschun, στην άκρη του Κιέβου, οι οποίες σταμάτησαν τη ρωσική προέλαση -έστω και για λίγο. Έστειλε ελικόπτερα ανεφοδιασμού και διάσωσης στη πολιορκημένη Μαριούπολη. Ο ίδιος συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Η ανάληψη ρίσκου ανησύχησε ορισμένους συναδέλφους του, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο ηγέτης τους θα έπρεπε να προστατεύεται καλύτερα – «αλλά προσπαθήστε να τον σταματήσετε». Ο στρατηγός λέει ότι το κάνει μόνο επειδή κινδυνεύουν άλλοι άνθρωποι. «Κινδυνεύουν ζωές. Δεν υπάρχει περιθώριο για λάθη».
Οι δυτικοί εταίροι περιγράφουν τον Ουκρανό αρχικατάσκοπο ως έναν ευθύ και αδιάφθορο παίκτη. Γνωρίζει πολύ περισσότερες αμερικανικές και βρετανικές πληροφορίες από ό,τι οι Γερμανοί ή οι Γάλλοι, λέει ο Philip Ingram, πρώην συνταγματάρχης της βρετανικής στρατιωτικής κατασκοπείας. Ωστόσο, το «αξίομαχό» του δεν είναι καθολικά αποδεκτό. Έγγραφα που διέρρευσαν δείχνουν ότι η CIAχρειάστηκε να παρέμβει για να εμποδίσει τον στρατηγό Budanovνα διατάξει επίθεση στη Μόσχα στην επέτειο της εισβολής τον Φεβρουάριο. Τα σαμποτάζ και οι επιδρομές στο εσωτερικό της Ρωσίας έκτοτε έχουν εντείνει τις ανησυχίες των συμμάχων της Ουκρανίας για τις προκλήσειςεναντίον μιας πυρηνικής δύναμης. Το ίδιο κάνουν και οι δηλώσεις του στρατηγού Budanov για τη μεθόδευση της κατάρρευσης της Ρωσίας.
Ωστόσο, λέει ότι εννέα χρόνια μελέτης της ρωσικής επιθετικότητας τον καθιστούν μοναδικό σε θέση να εκτιμήσει τους κινδύνους της πυρηνικής κλιμάκωσης. «Ως επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, σας λέω ευθέως ότι δεν πρόκειται να συμβεί», λέει. «Παρ’ όλη την αντιπάθειά μου για τη Ρωσική Ομοσπονδία, δεν υπάρχουν πολλοί ηλίθιοι να διοικούν τη χώρα». Επιμένει ότι η ειρήνη είναι αδύνατη χωρίς τη στρατηγική ήττα της Ρωσίας -και την «αναμόρφωση της εξουσίας» εκεί. «Ή όλοι θα βγουν από τον πόλεμο την ίδια στιγμή, είτε η μία πλευρά θα χάσει και η άλλη θα κερδίσει. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές».
Ως έμπιστος του προέδρου – όσοι βρίσκονται στην κυβέρνηση τους αποκαλούν συγγενικά πνεύματα – ο στρατηγός Budanov θεωρείται ότι παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στις παρασκηνιακές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Πηγές λένε ότι είναι ο αγωγός των μυστικών συνομιλιών με τους Κινέζους, και έχει επίσης έρθει σε επαφή με τονYevgeny Prigozhin τον ηγέτη της ρωσικής μισθοφορικής οργάνωσης Wagner.
Κατά τη συζήτηση έγινε σαφές ότι ο στρατηγός Budanov έχει σκεφτεί πολύ για τη μεταπολεμική Ουκρανία. Τον περασμένο χειμώνα αναφέρθηκε το ενδεχόμενο να γίνει υπουργός Άμυνας. Επιμένει ότι η μόνη του πολιτική φιλοδοξία είναι η νίκη επί της Ρωσίας. Ωστόσο, μυστικές δημοσκοπήσεις που διεξήγαγε το γραφείο του κ. Zelensky δείχνουν ότι σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν τη λατρεία του ήρωα αρχικατασκόπου τους για να αντισταθμίσουν την (αντιληπτή) απειλή που συνιστά οValery Zaluzhny, ο συμπαθής και ανεξάρτητος αρχιστράτηγος της Ουκρανίας. Οι συνάδελφοι του στρατηγού Budanov λένε ότι είναι πεπεισμένοι ότι προορίζεται για έναν μεγάλο πολιτικό ρόλο μόλις επέλθει η ειρήνη -αν βέβαια ζήσει έως τότε.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
