THEPOWERGAME
Η μικρή πόλη Vallon-Pont-d’Arc στη Νότια Γαλλία βρίσκεται στον ελικοειδή ποταμό Ardèche, λίγο πριν αυτός εισέλθει σε ένα βαθύ ασβεστολιθικό φαράγγι. Περιτριγυρισμένη από διώροφα νεόδμητα σπίτια με κόκκινα κεραμίδια, έχει έναν πληθυσμό που αυξάνεται ήπια, ο οποίος τους καλοκαιρινούς μήνες ενισχύεται από την εισροή των τουριστών και των καγιάκ τους. Ωστόσο, έπειτα από μία ακόμα περίοδο χαμηλών βροχοπτώσεων, η ανησυχία για την εξάντληση των αποθεμάτων νερού ώθησε τον Thierry Devimeux, τον τοπικό νομάρχη, να περιορίσει όχι μόνο τη χρήση του νερού, αλλά και την επέκταση της πόλης συνολικά. Έτσι, η Vallon-Pont-d’Arc γίνεται ο 22ος δήμος στο συγκεκριμένο διαμέρισμα στον οποίο απαγορεύεται οποιαδήποτε νέα δόμηση.
Η Νότια Ευρώπη βιώνει τη δεύτερη μεγάλη ξηρασία της σε λιγότερο από έναν χρόνο. Αυτήν τη φορά πρόκειται για μια ασυνήθιστη ξηρασία: μια χειμερινή ξηρασία. Για 32 συνεχόμενες ημέρες τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο δεν έπεσε βροχή πουθενά στη Γαλλία. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη χειμερινή ξηρασία από τότε που άρχισε η καταγραφή, το 1959.
Στην Ιταλία οι περιοχές εκατέρωθεν του ποταμού Πο, ο οποίος αυτήν την εποχή μεταφέρει 61% λιγότερο νερό απ’ ό,τι συνήθως, αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο της γεωργικής παραγωγής της χώρας. Οι σκιέρ διαπίστωσαν ότι η χιονοκάλυψη στις Άλπεις αυτήν τη σεζόν ήταν ακόμα πιο αποσπασματική από την ήδη απογοητευτική προηγούμενη, με την Ελβετία να αναφέρει χαμηλά ρεκόρ χιονιού σε πολλές από τις πλαγιές της.
Οι Άλπεις είναι η δεξαμενή ύδατος της Ευρώπης. Παρέχουν το 25%-50% του νερού που διαρρέει τους κύριους ποταμούς της ηπείρου, τον Δούναβη, τον Πο, τον Ρήνο και τον Ροδανό. Με τόσο λίγο χιόνι να λιώνει τους επόμενους μήνες, η στάθμη των ποταμών είναι πιθανό να είναι ασυνήθιστα χαμηλή και μαζί με αυτήν και τα αποθέματα νερού για τους ανθρώπους και τα φυτά στις όχθες τους. Οι πολιτικοί αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο. Στις 30 Μαρτίου ο πρόεδρος της Γαλλίας, Emmanuel Macron, επέλεξε να πραγματοποιήσει την πρώτη του επίσκεψη εκτός Παρισιού μετά τις πρόσφατες διαμαρτυρίες κατά της συνταξιοδοτικής του μεταρρύθμισης σε έναν εξαντλημένο ταμιευτήρα, τον μεγαλύτερο της χώρας, στη Νοτιοανατολική Γαλλία. Εκεί παρουσίασε ένα σχέδιο 53 σημείων για την εξοικονόμηση του 10% της κατανάλωσης νερού μέχρι το 2030.
Στις 6 Απριλίου το υπουργικό συμβούλιο της Ιταλίας συγκρότησε μια ομάδα κρίσης για να καταρτίσει ένα πρόγραμμα δράσης έκτακτης ανάγκης και της έδωσε προθεσμία 30 ημερών για να υποβάλει έκθεση. Τα δίκτυα ύδρευσης της χώρας χρειάζονται σίγουρα πολλή δουλειά. Τον περασμένο μήνα ο Ιταλός υπουργός Περιβάλλοντος, Gilberto Pichetto Fratin, δήλωσε ότι οι διαρροές από τους αγωγούς ανέρχονται κατά μέσο όρο σε ένα τραγικό ποσοστό της τάξεως του 37% σε εθνικό επίπεδο -το χαρακτήρισε «σπατάλη που δεν μπορούμε πλέον να αντέξουμε». Στην επαρχία Belluno στα βορειοανατολικά, το 70% του νερού, που συλλέγεται από πηγές, χάνεται καθ’ οδόν προς τους καταναλωτές. Οι αγρότες στον Βορρά σχεδιάζουν ήδη να φυτέψουν λιγότερο ρύζι, το οποίο απαιτεί περισσότερο νερό από άλλες καλλιέργειες.
Η ιστορία της Ισπανίας έχει να μας δώσει μερικά σκληρά μαθήματα για τη διαχείριση των υδάτων. Η χώρα είναι τόσο υψηλή όσο και ξηρή και έχει βιώσει ξηρασίες σε όλη τη διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας της. Οι ερευνητές έχουν χρονολογήσει τις περιόδους ξηρασίας της χώρας, σημειώνοντας σε ποια χρόνια οι μουσουλμάνοι χαλίφηδες στην Αλ Αντάλου και οι επίσκοποι στη χριστιανική Ισπανία έδιναν εντολή στους κληρικούς και τους πιστούς να προσεύχονται για βροχή. Η εξοικείωση της χώρας με τη μάστιγα της ξηρασίας την οδήγησε σε καλύτερη προετοιμασία. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του δικτάτορα της Ισπανίας, Φρανσίσκο Φράνκο (1939-1975), η αποθήκευση σε δεξαμενές διευρύνθηκε (μέσω αυτού που πολλοί Ισπανοί θυμούνται ως βάναυση αποτελεσματικότητα) κατά δέκα φορές.
Αυτό σημαίνει ότι προς το παρόν η Ισπανία μπορεί να τα βγάλει πέρα. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος του νερού της βρίσκεται στον Βορρά. Στα νότια τμήματα της Ισπανίας, τα οποία χωρίζονται από βουνά από τον υγρό Βορρά, οι ταμιευτήρες εξαντλούνται. Αυτές οι νότιες περιοχές παράγουν επίσης μεγάλο μέρος του ελαιολάδου της χώρας και μεγάλο μέρος των λαχανικών της Ευρώπης και θα δυσκολευτούν να το κάνουν χωρίς νερό από τον Βορρά.
Οι μεταφορές νερού είναι συχνά αντιδημοφιλείς. Τρεις ισπανικές περιφέρειες προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη κατά της κεντρικής κυβέρνησης για περικοπές σε ένα υφιστάμενο σύστημα μεταφοράς νερού, εν μέρει επειδή θα οδηγούσαν στην απώλεια 12.000 εκταρίων γεωργικής παραγωγής, σύμφωνα με έναν κυβερνητικό φορέα. Όμως, τα εγκαίνια τον Μάρτιο μιας νέας μεταφοράς νερού από τον ποταμό Τάγο στη Λα Μάντσα, μια περιοχή της νότιας Ισπανίας γεμάτη λευκούς ανεμόμυλους, έδειξαν ότι όταν το νερό προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση εγείρει λιγότερες έριδες απ’ ό,τι για τη γεωργία.
Το κατά πόσον οι επόμενοι μήνες θα ανακουφίσουν τη Νότια Ευρώπη, είναι ακόμη ασαφές. «Οι εποχικές κλιματικές προβλέψεις δείχνουν μια θερμότερη από το συνηθισμένο άνοιξη-αρχές καλοκαιριού, αλλά το πόσο υγρή θα είναι αυτή η περίοδος παραμένει πολύ αβέβαιο», λέει ο Andrea Toreti του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας Copernicus, ενός ερευνητικού φορέα της ΕΕ. Μια ξηρή άνοιξη θα μπορούσε να πλήξει ανεπανόρθωτα τη γεωργία, αυξάνοντας και πάλι τις τιμές των τροφίμων. Οι εξαντλημένες υδάτινες οδοί μπορεί να χρειαστεί να κλείσουν για τις μεγάλες φορτηγίδες, αυξάνοντας το κόστος μεταφοράς.
Οι χαμηλές βροχοπτώσεις θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Ευρώπης, τα οποία παρήγαγαν πολύ λιγότερο το 2022 λόγω της περσινής ξηρασίας. Οι ταμιευτήρες τους είναι καλά γεμάτοι στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ελβετία, εν μέρει επειδή οι κυβερνήσεις παρενέβησαν πέρυσι για να διατηρήσουν τα επίπεδα σε περίπτωση που η ενέργεια γινόταν σπάνια κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Εξαίρεση αποτελεί η Ιταλία, όπου το νερό για την παραγωγή ενέργειας είναι τόσο χαμηλό όσο ήταν τον περασμένο Μάρτιο, αλλά με λιγότερο χιόνι στις Άλπεις για να γεμίσουν οι ταμιευτήρες καθώς λιώνει. Καθώς οι ξηρασίες γίνονται όλο και πιο συχνές, η Ευρώπη έχει πολύ δρόμο να διανύσει μέχρι να θωρακιστεί έναντι της λειψυδρίας.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
