Κατά την άποψη πολλών, το χρήμα διαφθείρει τη δημοκρατία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Francis Albarède, ήταν το χρήμα, με τη μορφή των αργυρών νομισμάτων, που δημιούργησε αρχικά τη δημοκρατία.
Ο Δρ Albarède είναι γεωχημικός στην École Normale Supérieure στη Λυών της Γαλλίας. Ωστόσο, ο ορισμός του για τη “γεωχημεία” εκτείνεται πολύ πέρα από τον ορισμό πολλών ανθρώπων, περιλαμβάνοντας την πολιτική και οικονομική ιστορία. Συγκεκριμένα, μόλις ολοκλήρωσε το πρόγραμμα Silver (Silver Isotopes and the Rise of Money) του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας. Μελετώντας την ισοτοπική σύνθεση αρχαίων αργυρών νομισμάτων, προσπάθησε να βγάλει συμπεράσματα για το πού εξορύχτηκε το μέταλλο του νομίσματος, και συνεπώς για τα πρότυπα του εμπορίου.
Ο Δρ Albarède εξήγησε στη συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης (AAAS) πώς, κατά τη γνώμη του, το τέχνασμα της μετατροπής του αργύρου σε μικρούς δίσκους με λίγο πολύ σταθερό βάρος και καθαρότητα, πιστοποιημένους από τις αρχές, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ανατροπή των ολιγαρχιών δεκάδων ελληνικών πόλεων-κρατών, κυρίως της Αθήνας, τον έκτο και πέμπτο αιώνα π.Χ., και την αντικατάστασή τους με εκδοχές της ιδέας ότι όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι θα πρέπει να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση της πολιτείας στην οποία ζουν.
Τόσο ο άργυρος όσο και οι ελεύθεροι άντρες προέρχονταν, κατά την ερμηνεία των γεγονότων, από τη συνήθεια της σύγχρονης περσικής αυτοκρατορίας να προσλαμβάνει Έλληνες ως μισθοφόρους στρατιώτες. Οι οπλίτες, οι βαριά οπλισμένοι πεζικάριοι που αποτελούσαν τον πυρήνα των ελληνικών στρατών αυτής της περιόδου, ήταν περιζήτητοι ως μισθοφόροι, και πολλοί προσλαμβάνονταν από μη ελληνικούς στρατούς – συχνά πολεμώντας τους Έλληνες συμπατριώτες τους.
Η Περσία ήταν ένας ιδιαίτερα μεγάλος πελάτης κατά τη διάρκεια των επεκτατικών πολέμων της γύρω στα τέλη του έκτου αιώνα και συχνά πλήρωνε τους νεοσύλλεκτους οπλίτες με αργυρά νομίσματα, καθώς ήταν μια μορφή εύκολα μεταφερόμενου και ανταλλάξιμου πλούτου που επινοήθηκε στο βασίλειο της Λυδίας, μια από τις κατακτήσεις της Περσίας, και υιοθετήθηκε από τον Κύρο, τον ιδρυτή της περσικής αυτοκρατορίας. Αν και πολλές ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν αρχίσει να υιοθετούν αυτή τη πρακτική της Λυδίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα νομίσματα ήταν μια οικεία ιδέα, όταν αυτοί οι άνδρες επέστρεψαν στην πατρίδα τους, τόσο πλούσιοι, μεταφορικά, όσο ο Κροίσος, ο βασιλιάς της Λυδίας τον οποίο είχε ανατρέψει ο Κύρος, ανέτρεψαν το πολιτικό σκηνικό, σχηματίζοντας τη φιλόδοξη μεσαία τάξη, την απαραίτητη προϋπόθεση όλων των επιτυχημένων επαναστάσεων.
Αλλού, αν και τα πλεονεκτήματα του νομίσματος εκτιμήθηκαν γρήγορα σε ολόκληρο τον μεσογειακό κόσμο και την εγγύς Ανατολή, δεν συνέβη αυτή η ξαφνική εισροή χρημάτων και ανδρών, οπότε οι δυνάμεις που υπήρχαν μπόρεσαν να προσαρμοστούν. Ωστόσο σε πολλές ελληνικές πόλεις οι τοπικοί ολιγάρχες δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στο κύμα του μισθοφορικού αργύρου, και οι ελεύθεροι άνδρες (αν και όχι οι γυναίκες ή οι δούλοι, προφανώς – επειδή κανείς δεν ήταν ακόμα τόσο ριζοσπαστικός) ανέλαβαν την εξουσία.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
