THEPOWERGAME
Οι πλούσιοι και οι ωραίοι έχουν ξετρελαθεί με ένα νέου τύπου φάρμακο. Μόνο μία δόση την εβδομάδα και τα κιλά εξαφανίζονται. Ο Elon Musk πίνει νερό στο όνομά του, οι influencers το επαινούν στο TikTok, ενώ οι ξαφνικά αδυνατισμένες σταρ του Χόλιγουντ αρνούνται ότι το έχουν πάρει. Ωστόσο, τα τελευταία φάρμακα για την απώλεια βάρους δεν είναι απλώς καλλυντικές βελτιώσεις. Αυτοί που θα επωφεληθούν περισσότερο δεν θα είναι οι διασημότητες στο Λος Άντζελες ή στο Μαϊάμι, αλλά δισεκατομμύρια απλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, των οποίων το βάρος τούς προκαλεί προβλήματα υγείας.
Εδώ και χρόνια οι θεραπείες απώλειας βάρους κυμαίνονταν από καλοπροαίρετες και αναποτελεσματικές έως εξαιρετικά ύποπτες. Η νέα κατηγορία φαρμάκων, που ονομάζονται αγωνιστές υποδοχέων GLP-1, φαίνεται να φέρνει αποτελέσματα. Όπως αποδεικνύουν οι κλινικές μελέτες, η σεμαγλουτίδη, που ανέπτυξε η δανική φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk, οδηγεί, όπως καταδεικνύουν οι κλινικές μελέτες, σε απώλεια βάρους κατά περίπου 15% Πωλείται ήδη στην Αμερική, τη Δανία και τη Νορβηγία με την εμπορική ονομασία Wegovy, ενώ σύντομα θα διατίθεται και σε άλλες χώρες. Το Ozempic, που χορηγείται σε μικρότερη δόση, είναι ένα φάρμακο για τον διαβήτη που χρησιμοποιείται επίσης «εκτός των εγκεκριμένων ενδείξεων» για την απώλεια βάρους. Ένα ανταγωνιστικό φάρμακο GLP-1, που παρασκευάζεται από την αμερικανική εταιρεία Eli Lilly, αναμένεται να κυκλοφορήσει αργότερα φέτος και είναι ακόμα πιο αποτελεσματικό. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι μέχρι το 2031 η αγορά των φαρμάκων GLP-1 θα μπορούσε να φτάσει τα 150 δισ. δολάρια, κάτι που προσομοιάζει στην αγορά των καρκινικών φαρμάκων σήμερα. Ορισμένοι πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να γίνουν τόσο κοινά όσο οι βήτα αναστολείς ή οι στατίνες.
Τα φάρμακα έφτασαν τη σωστή στιγμή. Το 2020 τα δύο πέμπτα του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Μέχρι το 2035, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε η μη κυβερνητική οργάνωση Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας, το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να υπερβεί το 50% και να αγγίξει τον εντυπωσιακό αριθμό των 4 δισ. υπέρβαρων ή παχύσαρκων ανθρώπων. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γίνονται όλο και πιο παχύσαρκοι. Οι πληθυσμοί που παχαίνουν ταχύτερα δεν βρίσκονται στην πλούσια Δύση, αλλά σε χώρες όπως η Αίγυπτος, το Μεξικό και η Σαουδική Αραβία.
Οι τάσεις αυτές είναι ανησυχητικές, διότι η παχυσαρκία προκαλεί πολλαπλά προβλήματα υγείας, όπως διαβήτη, καρδιακές παθήσεις και υψηλή αρτηριακή πίεση, αλλά και δεκάδες άλλες παθήσεις, όπως εγκεφαλικά επεισόδια, ουρική αρθρίτιδα και διάφορες μορφές καρκίνου. Οι άνθρωποι με μεγαλύτερο βάρους του φυσιολογικού διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από τον Covid-19. Βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη δυστυχία που προκαλεί το στίγμα του να είσαι χονδρός, το οποίο είναι ακόμα πιο βίαιο τραύμα για τα παιδιά στο σχολείο και στην παιδική χαρά.
Οι συνέπειες της παχυσαρκίας για τον δημόσιο «κορβανά» και την ευρύτερη οικονομία είναι μεγάλες. Σύμφωνα με ακαδημαϊκά μοντέλα, έως το 2035 το ετήσιο κόστος για την παγκόσμια οικονομία εξαιτίας της παχυσαρκίας ενδέχεται να φτάσει τα 4 τρισ. δολάρια (2,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ, από 2,2% το 2019). Αυτό περιλαμβάνει δαπάνες υγείας, αλλά και τον χαμένο χρόνο εργασίας λόγω ασθενειών ή/και πρόωρων θανάτων που συνδέονται με αυτήν.
Η περίμετρος της μέσης των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο μεγαλώνει, αλλά αυτό δεν αποτελεί σημάδι ηθικής αποτυχίας για τα δισεκατομμύρια υπέρβαρα άτομα. Είναι ένα βιολογικό αποτέλεσμα. Τα γονίδια που έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην επιβίωση στο κρύο και την πείνα εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να κάνουν το σώμα να διατηρεί το βάρος του. Τις τελευταίες δεκαετίες η υπεραφθονία των επεξεργασμένων τροφίμων, στα οποία δύσκολα αντιστεκόμαστε, οδήγησε σε ευκολότερη πρόσβαση και χαμηλότερο κόστος, αλλά πυροδότησε και την υπερκατανάλωση τροφής, τη στιγμή που η ζωή μας έγινε περισσότερο καθιστική. Μόλις το σώμα συσσωρεύσει λίπος, ξεκινά να καταπολεμά κάθε δίαιτα που έχει στόχο την απώλεια πολλών κιλών. Παρά τα 250 δισ. δολάρια που ξόδεψαν οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο για δίαιτες και απώλεια βάρους πέρυσι, η μάχη του αδυνατίσματος χάθηκε σε μεγάλο βαθμό.
Τα νέα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας ανακαλύφθηκαν τυχαία, όταν παρατηρήθηκε ότι οι θεραπείες για τον διαβήτη είχαν αποτέλεσμα την απώλεια βάρους. Η σεμαγλουτίδη μιμείται την απελευθέρωση ορμονών, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν αίσθημα πληρότητας και μειώνουν την όρεξη. Παράλληλα, απενεργοποιούν την ισχυρή παρόρμηση για φαγητό που ελλοχεύει στον εγκέφαλο και η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και τους πλέον αποφασισμένους να χάσουν κιλά να αθετήσουν τη δέσμευσή τους.
Τα εμβόλια έχουν ήδη μεγάλη ζήτηση και οι επενδυτές είναι σχεδόν τόσο ενθουσιασμένοι όσο και οι νέοι χρήστες. Η χρηματιστηριακή αξία της Novo Nordisk, της εταιρείας που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων, διπλασιάστηκε μέσα σε δύο χρόνια, στα 326 δισ. δολάρια, φέρνοντάς την στη δεύτερη θέση παγκοσμίως μεταξύ των εισηγμένων φαρμακευτικών εταιριών με τη μεγαλύτερη αξία. Οι αναλυτές αναμένουν ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας οι μισοί από τους παχύσαρκους Αμερικανούς που αναζητούν βοήθεια θα λαμβάνουν φάρμακα GLP-1. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με κάθε νέο φάρμακο που υπόσχεται πολλά για τόσους πολλούς, υπάρχουν και αβεβαιότητες. Οι δύο μεγαλύτερες αφορούν την ασφάλεια και την τιμή τους.
Ας δούμε πρώτα την ασφάλεια. Το γεγονός ότι αυτά τα φάρμακα είναι καινούργια σημαίνει ότι οι μακροπρόθεσμες συνέπειές τους δεν είναι ακόμα γνωστές. Για τις χαμηλότερες δόσεις που συνταγογραφούνται για τον διαβήτη, οι παρενέργειες, όπως ο έμετος και η διάρροια, είναι ήπιες. Ωστόσο, καθώς τα φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρύτερα και σε υψηλότερες δόσεις, θα μπορούσαν να εμφανιστούν κι άλλες. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς, ενώ η σεμαγλουτίδη σχετίζεται με μια σπάνια παγκρεατίτιδα. Επίσης, η γνώση σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης τους κατά τη διάρκεια ή λίγο πριν από την εγκυμοσύνη δεν είναι επαρκής. Όλα αυτά θα απαιτήσουν προσεκτική ανάλυση μέσω ελεγχόμενων πολυετών μελετών.
Η κατανόηση αυτών των κινδύνων θα είναι σημαντική, επειδή πολλοί ασθενείς που λαμβάνουν τα φάρμακα μπορεί να τα χρειάζονται για το υπόλοιπο της ζωής τους. Όπως και με την εγκατάλειψη της δίαιτας, η διακοπή μιας υψηλής δόσης σεμαγλουτίδης συνδέεται με την επαναπρόσληψη μεγάλου μέρους του χαμένου βάρους. Ορισμένοι άνθρωποι παίρνουν ακόμα και περισσότερο βάρος από αυτό που έχασαν εξαρχής.
Το κόστος είναι το επόμενο θέμα που ανησυχεί όσους διαμορφώνουν τις πολιτικές. Στην Αμερική το κόστος του Wegovy είναι περίπου στα 1.300 δολάρια τον μήνα και του Ozempic γύρω στα 900 δολάρια. Αν κρίνουμε από αυτές τις τιμές, το να συνταγογραφούνται διά βίου είναι μάλλον απαγορευτικό. Ωστόσο, μια πιο μακρόπνοη εκτίμηση είναι περισσότερο ενθαρρυντική. Με τον καιρό, οι εταιρείες μπορεί να συνάψουν συμφωνίες με τις κυβερνήσεις και τους παρόχους υγείας για την κάλυψη ολόκληρου του πληθυσμού, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερους όγκους σε χαμηλότερες τιμές. Η προοπτική των κερδών έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον σε επίπεδο ανταγωνισμού και προάγει την καινοτομία. Η Amgen, η AstraZeneca και η Pfizer ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε διάφορα φάρμακα. Η Novo Nordisk έχει ήδη στη φαρέτρα της τα επόμενα. Φυσικά, στο απώτερο μέλλον, όταν οι πατέντες θα λήξουν, θα δοθεί η δυνατότητα να αναπτυχθούν γενόσημα σε χαμηλότερες τιμές.
Τι μέλλει γενέσθαι
Όμως έως τότε τι κάνουμε; Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι, κατ’ αρχάς, τα φάρμακα φτάνουν σε όσους πραγματικά τα χρειάζονται περισσότερο, αφήνοντας εκείνους που τα παίρνουν για λόγους αισθητικής να τα πληρώνουν από την τσέπη τους. Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις θα πρέπει επίσης να μελετηθούν προσεκτικά. Τα κράτη οφείλουν να συνεχίσουν να μάχονται κατά της παχυσαρκίας, λαμβάνοντας άλλα μέτρα, όπως προάγοντας την άσκηση, την υγιεινή διατροφή και την καλύτερη σήμανση των τροφίμων, που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να μην παχαίνουν εξαρχής. Εν τω μεταξύ, ας το γιορτάσουμε, αφού, με τα νέα αυτά φάρμακα, φαίνεται να μπορούμε να κερδίσουμε τον αγώνα κατά της παχυσαρκίας.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
