THEPOWERGAME
Έπειτα από ένα χρόνο αιματηρού πολέμου στην Ουκρανία υπάρχουν πολλά να θρηνήσουμε: τους νεκρούς και των δύο πλευρών, τους ζωντανούς που διασκορπίστηκαν σε όλη την Ευρώπη από τους ρωσικούς πυραύλους, τους φτωχούς του κόσμου που αγωνίζονται να αγοράσουν ένα καρβέλι ψωμί. Ωστόσο, απευθυνόμενος στο έθνος του αυτή την εβδομάδα, ο Vladimir Putin φάνηκε αμετανόητος.
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας μπορούν να αλληλοσυγχαίρονται που έκαναν το καθήκον τους απέναντι στην ανελέητη επίθεση του κ. Putin – αν και, η ίδια η Ουκρανία, με το θάρρος και την αποφασιστικότητά της, είναι αυτή που αξίζει τα περισσότερα εύσημα. Όλοι συγκλίνουν σε δύο αρχές: ότι η Ουκρανία πρέπει να νικήσει και ότι εναπόκειται στον Πρόεδρο Volodymyr Zelensky να καθορίσει τι σημαίνει νίκη. Όταν επισκέφθηκε το Κίεβο την Τρίτη, ο πρόεδρος Joe Biden αποτέλεσε τη ζωντανή απόδειξη της δέσμευσης της Αμερικής.
Ωστόσο, ακόμα και οι ύψιστες αρχές έχουν έναν τρόπο να φθείρονται, όπως πολύ καλά γνωρίζει ο κ. Putin. Πιστεύει ότι η Δύση θα κουραστεί και, με την πιθανότητα ενός νέου Αμερικανού προέδρου το 2025 και ισχυρότερης υποστήριξης από την Κίνα, μπορεί να αποδειχθεί ότι έχει δίκιο. Η ομιλία του αυτή την εβδομάδα κατέστησε σαφές ότι κινητοποιεί τη Ρωσία για έναν πόλεμο που – θερμός ή ψυχρός – θα μπορούσε να διαρκέσει μια ολόκληρη γενιά.
Στις μάχες και στη μακρά περίοδο της πολεμικής αντιπαράθεσης που θα ακολουθήσει, η Ουκρανία θα επικρατήσει μόνο όταν ο κ. Putin – ή, το πιθανότερο, ο διάδοχός του – καταλήξει στο συμπέρασμα ότι περαιτέρω επιθετικότητα θα τον αποδυναμώσει σοβαρά στο εσωτερικό της χώρας. Οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να καταστήσουν σαφή την αποφασιστικότητά τους έναντι της Ρωσίας και να προετοιμάσουν τους δικούς τους ανθρώπους για την επερχόμενη διένεξης. Γι’ αυτό θα πρέπει να σφραγίσουν τον δεύτερο χρόνο του πολέμου αφήνοντας πίσω τις γενικότητες και δηλώνοντας τη δευσμευσή τους σε ένα αξιόπιστο σχέδιο μακροχρόνιου αγώνα.
Ο πρώτος στόχος είναι να γίνει κατανοητό τι διακυβεύεται. Ορισμένοι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια ειρηνευτική συμφωνία θα μπορούσε να επαναφέρει τον κόσμο στην κατάσταση που βρισκόταν στις 23 Φεβρουαρίου 2022. Στη πράξη, η Ρωσία, η Ουκρανία και η Δύση είναι εγκλωβισμένες σε μια διαμάχη μεταξύ αντίπαλων συστημάτων. Η Δύση πιστεύει ότι μια κυρίαρχη Ουκρανία θα πρέπει να είναι ελεύθερη να γίνει ένα ευημερούν, δημοκρατικό έθνος. Ο κ. Putin αρνείται την ύπαρξη της Ουκρανίας και δηλώνει ότι ο ρωσικός πολιτισμός βρίσκεται σε πόλεμο με τη Δύση. Πρόκειται για έναν πόλεμο που θα δοκιμάσει την αποφασιστικότητα και τη δύναμη και των δύο πλευρών.
Ο δεύτερος στόχος είναι να αποκτηθεί πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης. Οι ανοιξιάτικες επιθέσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας θα δείξουν αν οι δύο πλευρές μπορούν να καταλάβουν εδάφη. Η επίθεση της Ρωσίας έχει ήδη ξεκινήσει και δεν φαίνεται να κερδίζει εδάφη. Η επίθεση της Ουκρανίας είναι πιθανή τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Ο δεδηλωμένος στόχος του ουκρανικού στρατού είναι να αποκαταστήσει τα σύνορα του 1991 καταλαμβάνοντας την Κριμαία και τις τέσσερις επαρχίες που προσάρτησε ο κ. Putin τον Σεπτέμβριο.
Θα πρέπει να πάρει ό,τι μπορεί. Ο στρατηγικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι μια μικρή Ουκρανία θα είναι φτωχή και δύσκολα υπερασπίσιμη. Τα ανατολικά και τα νότια της χώρας είναι πηγές ορυκτών και καλλιεργειών, και κέντρα βιομηχανίας. Η απρόσκοπτη πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα παρέχει ασφαλή διέλευση για τις ουκρανικές εξαγωγές. Ο πολιτικός λόγος είναι ότι όσο περισσότερα εδάφη παραδίδουν οι ρωσικές δυνάμεις, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι ο πόλεμος ήταν μάταιος – και τόσο πιο δύσκολο θα είναι για τον κ. Putin ή τον διάδοχό του να δικαιολογήσει μια νέα εισβολή στην Ουκρανία με νέο στρατό.
Θα πρέπει οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να περιλαμβάνουν την Κριμαία; Κατ’ αρχήν, ναι. Βρίσκεται εντός των αναγνωρισμένων συνόρων της χώρας. Ελέγχει την πρόσβαση στις ακτές της Ουκρανίας. Είναι επίσης το έδαφος που ο κ. Putin εκτιμά περισσότερο – και ως εκ τούτου, η απελευθέρωση του θα οδηγούσε καλύτερα στην ήττα του. Στην πράξη, η Κριμαία θα είναι δύσκολο να κατακτηθεί. Ο κ. Putin μπορεί να εξαπολύσει μια σοβαρή απειλή για χρήση πυρηνικών όπλων. Ο κ. Zelensky πρέπει να είναι σίγουρος για την επιτυχία: μια αποτυχημένη επίθεση θα μπορούσε να καταλήξει να συσπειρώσει τους απλούς Ρώσους γύρω από τον ηγέτη τους.
Όσο ισχυρότερη είναι η εδαφική θέση της Ουκρανίας, τόσο ισχυρότερη θα είναι η χώρα στον ψυχρό πόλεμο μετά το τέλος των μαχών, το οποίο θα μπορούσε να έρθει με μια επίσημη ειρηνευτική συμφωνία, αλλά πιθανότερη είναι μια εκεχειρία, σαν την 70χρονη αντιπαράθεση μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας. Όπως και να έχει, ο κ. Putin δεν θα παραιτηθεί απλά, οπότε η Ουκρανία θα χρειαστεί μια αξιόπιστη εγγύηση για την ασφάλειά της.
Ιδανικά αυτό θα συνεπαγόταν την ένταξη της στο ΝΑΤΟ. Ο κ. Putin είναι δύσκολο να αποθαρρυνθεί, επειδή η Αμερική δεν θέλει να ξεκινήσει πόλεμο με τη Ρωσία – και δικαίως. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ μειώνει τον κίνδυνο, αντιστρέφοντας τους όρους με τον κ. Putin. Δεσμεύει εκ των προτέρων τα μέλη του να αντιμετωπίζουν μια επίθεση σε μια χώρα ως επίθεση σε όλες. Αν ο κ. Putin εισβάλει, θα είναι αυτός που θα επιλέξει έναν πόλεμο υπερδυνάμεων.
Στην πρόσφατη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, αρκετές χώρες δήλωσαν ότι είναι υπέρ – ακόμα και η Γαλλία μπορεί να είναι ανοιχτή στην ιδέα. Ωστόσο, η ένταξη στο ΝΑΤΟ απαιτεί συναίνεση. Αν αυτή είναι ανέφικτη, η Ουκρανία θα χρειαστεί διμερείς εγγυήσεις και πολλά όπλα, έτσι ώστε να είναι σαν ένα ευρωπαϊκό Ισραήλ, πολύ δυσπρόσιτη για να έχει νόημα μια νέα ρωσική εισβολή.
Ό,τι κι αν συμβεί, η ανάγκη της Ουκρανίας για όπλα θα διαρκέσει τουλάχιστον για μια δεκαετία και πιθανώς περισσότερο. Αυτή τη στιγμή εκτοξεύει περίπου τόσα βλήματα σε ένα μήνα όσα μπορεί να παράγει η Αμερική σε ένα χρόνο. Η εαρινή εκστρατεία της χρειάζεται πυρομαχικά, ανταλλακτικά, συστήματα αεράμυνας, πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς και, τελικά, αεροσκάφη. Μετά τον πόλεμο, θα χρειαστεί ένα ολόκληρο οπλοστάσιο νατοϊκής ποιότητας.
Οι πολιτικοί επιμένουν ότι έχουν συνειδητοποιήσει αυτές τις ανάγκες, αλλά καθυστερούν να δράσουν. Πρέπει να αλλάξουν τη θεώρησή τους. Οι δυτικές χώρες οφείλουν να αποδεχτούν ότι δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά τα επίπεδα παραγωγής όπλων σε καιρό ειρήνης – όχι μόνο για να υποστηρίξουν την Ουκρανία αλλά και για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Οι απειλές αφθονούν. Πρέπει να ξεκινήσουν μια μακροπρόθεσμη ανανέωση των αποθεμάτων πυρομαχικών, να επενδύσουν στην ικανότητα αιφνιδιασμού και να προβούν σε περισσότερες προμήθειες σε επίπεδο συμμαχίας, ώστε να δημιουργήσουν μια εύρωστη βιομηχανία.
Ο μακρύς αγώνας
Οι δυτικές δυνάμεις μπορούν επίσης να δηλώσουν τη δέσμευσή τους με πολυετείς προϋπολογισμούς που θα περιλαμβάνουν οικονομική στήριξη. Αυτό έχει σημασία διότι, αν η ουκρανική οικονομία δεν ευδοκιμήσει, τότε ούτε η δημοκρατία θα ευδοκιμήσει. Σταδιακά, η άμυνα της χώρας θα αποδυναμωθεί.
Η βοήθεια είναι προφανώς απαραίτητη. Δεδομένου ότι η Αμερική έχει παράσχει τη μερίδα του λέοντος των όπλων, ένα μεγάλο μέρος της θα πρέπει να προέρχεται από την Ευρώπη. Βέβαια και τα ιδιωτικά κεφάλαια είναι απαραίτητα, και αυτά θα εισρεύσουν στην Ουκρανία μόνο αν θεωρηθεί ότι είναι ένα καλό μέρος για επενδύσεις.
Όπως και στο Ισραήλ και στη Νότια Κορέα, οι οποίες ευημερούν παρά την επί δεκαετίες εχθρότητα των γειτόνων τους, ο μεγαλύτερος πόρος της Ουκρανίας είναι ο λαός της. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου, οι πολίτες της έδειξαν ότι είναι επιχειρηματίες και δημιουργικοί. Όταν τελειώσουν οι μάχες, είναι σημαντικό οι γυναίκες και τα παιδιά που έφυγαν στη Δύση να μην μείνουν εκεί, αλλά να επιλέξουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους .
Παράλληλα, η Ουκρανία πρέπει να ξεπεράσει το παρελθόν της διαφθοράς και της πολιτικής αιχμαλωσίας. Εδώ μπορεί να βοηθήσει η υπόσχεση της ένταξης στην ΕΕ. Η διαδικασία ένταξης είναι ένα καθεστώς εξυγίανσης των θεσμών μιας χώρας. Εφόσον η υποψηφιότητα της Ουκρανίας αντιμετωπίζεται με καλή πίστη από τα μέλη της ΕΕ, θα μπορούσε να είναι μετασχηματιστική. Οι επίσημες διαπραγματεύσεις για την ένταξη θα πρέπει να αρχίσουν κατά τη διάρκεια του 2023.
Καθώς ο πόλεμος εισέρχεται στο δεύτερο έτος του, κάποιοι αναρωτιούνται αν η Ουκρανία αξίζει όλη αυτή την προσπάθεια. Μήπως η κρίση του κόστους ζωής είναι πιο επείγουσα; Ή η κλιματική αλλαγή; Σκεφτείτε ότι τα χρήματα που δαπανώνται για τα όπλα να μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη.
Έχουμε δίκιο να μην θέλουμε τον πόλεμο, αλλά δεν είναι συνετό να επιθυμούμε απλώς η επιθετικότητα του κ. Putin να λάβει τέλος. Μια ρωσική νίκη στην Ουκρανία θα οδηγούσε τον κόσμο σε ένα ζοφερό μονοπάτι όπου η ισχύς έχει το δίκιο και τα σύνορα χαράσσονται με τη βία. Μπορεί να επισπεύσει την επόμενη, ακόμα χειρότερη, αντιπαράθεση στην Ευρώπη, ενώ θα εμπέδωνε την ευρέως διαδεδομένη αίσθηση ότι η ισχύς της Δύσης και οι οικουμενικές της αξίες βρίσκονται σε παρακμή.
Αντίθετα, μια νίκη της Ουκρανίας θα έφερνε την ελπίδα ότι μια κυρίαρχη δημοκρατία δεν χρειάζεται να υποκύψει στον πολύ μεγαλύτερο, δικτατορικό γείτονά της. Ολόκληρος ο κόσμος θα έπαιρνε κουράγιο από την αποφασιστικότητα και το θάρρος του κ. Zelensky και του ουκρανικού λαού.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
