THEPOWERGAME
Μέσα στην όλη μιζέρια του πολέμου στην Ουκρανία και της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, υπάρχει και μια καλή είδηση. Η «πράσινη» μετάβαση επιταχύνθηκε. Είναι αλήθεια ότι η εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου αύξησε κατακόρυφα τη ζήτηση για άνθρακα, που είναι το πιο βρόμικο από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά, παράλληλα, οδήγησε τους καταναλωτές σε αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας. Το σημαντικότερο, είναι, βέβαια, ότι έδωσε ώθηση στις επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Πέρυσι, οι παγκόσμιες κεφαλαιουχικές δαπάνες για αιολικά και ηλιακά στοιχεία ήταν για πρώτη φορά μεγαλύτερες από τις επενδύσεις σε νέες και υφιστάμενες πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι κυβερνήσεις στην Αμερική και την Ευρώπη δαπανούν δισεκατομμύρια σε επιδοτήσεις της καθαρής τεχνολογίας κατά την επόμενη δεκαετία, ενώ η Κίνα προσφέρει δελεαστικά κίνητρα.
Όλα αυτά δηλώνουν ότι η «πράσινη» μετάβαση μπορεί να έχει επιταχυνθεί κατά πέντε έως δέκα χρόνια. Ωστόσο, αυτό που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε είναι ότι η μετάβαση θα μπορούσε να είχε προχωρήσει με ακόμα ταχύτερο ρυθμό. Ενώ οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να διαθέσουν περισσότερα χρήματα, παράλληλα, άρχισαν να αμβλύνουν τα κίνητρα για επενδύσεις. Η επαναφορά τους θα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς με τη σημερινή πορεία ο κόσμος είναι απίθανο να επιτύχει μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050, το ορόσημο για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C πάνω από τους προβιομηχανικούς μέσους όρους μέχρι το 2100.
Ένα πρόβλημα είναι η απόκτηση των αδειών. Οι ατελείωτες καθυστερήσεις εμποδίζουν τις επιχειρήσεις που θέλουν να επενδύσουν να ξεκινήσουν. Αυτό αποτελεί εδώ και καιρό εμπόδιο για νέα έργα στην Αμερική και την Ευρώπη. Το ανησυχητικό είναι ότι ορισμένα μέρη πηγαίνουν προς τα πίσω. Η Δανία αποτελεί έναν φωτεινό φάρο στην υπεράκτια αιολική ενέργεια, αλλά στις 6 Φεβρουαρίου σταμάτησε να επεξεργάζεται όλες τις αιτήσεις για τέτοια έργα, τη στιγμή που συνειδητοποίησε ότι ενδέχεται να παραβιάζει τη νομοθεσία της ΕΕ. Τα κέρδη από τη μείωση της γραφειοκρατίας είναι μεγάλα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι η παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας θα αυξανόταν κατά 25% επιπλέον μέχρι το 2027, εάν καταργούνταν τα γραφειοκρατικά και χρηματοδοτικά εμπόδια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ορισμένοι πάροχοι Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας επανεξετάζουν τώρα τις επενδύσεις τους συνολικά, επειδή τα ενεργειακά έργα γίνονται λιγότερο ελκυστικά. Τα πλαφόν στις τιμές και οι διάφοροι φόροι, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους, τους αποτρέπουν.
Από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2022 οι υλικοτεχνικές δυσλειτουργίες, η ανάκαμψη μετά τα lockdowns και τα προβλήματα που προκλήθηκαν από τον πόλεμο αύξησαν τις τιμές των πάντων, από τη μεταφορά των αγαθών έως τα βιομηχανικά μέταλλα, που με τη σειρά τους αύξησαν τις τιμές των ηλιακών μονάδων και των ανεμογεννητριών. Τα υψηλότερα επιτόκια έκαναν το χρήμα ακριβότερο -ένας «πονοκέφαλος» για τους κατασκευαστές «πράσινων» μονάδων, οι οποίες διψούν περισσότερο για κεφάλαια από τις αντίστοιχες μονάδες που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα.
Το κόστος αυτό θα ήταν διαχειρίσιμο αν μπορούσε να μετακυλισθεί. Όμως οι κυβερνήσεις ελέγχουν τις αγορές ενέργειας όλο και περισσότερο, για να κρατήσουν τις τιμές χαμηλές ή για να αυξήσουν τα δικά τους έσοδα. Η ΕΕ έχει επιβάλει ανώτατο όριο τιμών στους παραγωγούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει έκτακτο φόρο στα κέρδη τους. Σε όλο τον κόσμο, οι δημοπρασίες για τα συμβόλαια Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σχεδιάζονται για να κρατήσουν την ηλεκτρική ενέργεια φθηνή -τόσο φθηνή, που οι παραγωγοί θα δυσκολευτούν να βγάλουν χρήματα. Έτσι, οδηγούνται στο να πωλούν ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά spot, η οποία είναι πιο επικίνδυνη και λιγότερο ελκυστική για τους επενδυτές. Ορισμένοι διαγωνισμοί δελεάζουν τους κατασκευαστές να ανταγωνίζονται για το πόσο είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για τη λειτουργία των έργων, ένα σύστημα γνωστό ως «αρνητική προσφορά», κάτι που μπορεί να διογκώσει ακόμα περισσότερο το κόστος.
Ως αποτέλεσμα, τα κέρδη συμπιέστηκαν. Οι τέσσερις μεγαλύτεροι δυτικοί κατασκευαστές ανεμογεννητριών χάνουν χρήματα. Τον Ιανουάριο η Orsted, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής υπεράκτιων ανεμογεννητριών στον κόσμο, χρεώθηκε με 365 εκατ. δολάρια για ένα μεγάλο αμερικανικό έργο -στις 8 Φεβρουαρίου ο κλάδος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της Equinor, του κρατικού ενεργειακού γίγαντα της Νορβηγίας, ανακοίνωσε εκτεταμένες ζημίες για το τέταρτο τρίμηνο του 2022-, παρά το άλμα των εσόδων κατά 81% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021. Την ίδια εβδομάδα, η Duke Energy και η Dominion Energy, δύο αμερικανικές εταιρείες, κατέγραψαν επίσης επιβαρύνσεις ύψους 1,3 δισ. και 1,5 δισ. δολαρίων, αντίστοιχα, για κομμάτια των αιολικών και ηλιακών χαρτοφυλακίων τους.
Όλα αυτά λειτουργούν αποτρεπτικά για τα έργα. Από την Αμερική έως την Ασία, οι κατασκευαστές αιολικών έργων προσπαθούν να αναθεωρήσουν τις προσφορές τους ή να επαναδιαπραγματευτούν τις συμφωνίες χρηματοδότησης, καθυστερώντας την κατασκευή. Ορισμένοι αποσύρονται από μεγάλους διαγωνισμούς, χαρακτηρίζοντας τα έργα «μη επενδύσιμα». Στην Αμερική πολλά ηλιακά έργα έχουν σταματήσει και στην Ευρώπη υπογράφονται λιγότερες συμφωνίες για την αγορά της ενέργειας που παράγουν.
Σήμερα οι κυβερνήσεις επιθυμούν να διατηρήσουν χαμηλές τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά αυτό μπορεί να είναι μια λανθασμένη κίνηση, αν μειώνει τις δαπάνες για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που απαιτούνται για το αύριο. Καθώς κατασκευάζονται περισσότερη αιολική και ηλιακή ισχύς, οι κατασκευαστές θα πρέπει πιθανότατα να έρθουν αντιμέτωποι με ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις του κόστους: μια έλλειψη χαλκού, ας πούμε, θα ανεβάσει τις τιμές των καλωδίων και των αγωγών, ενώ η έλλειψη καταρτισμένων εργαζομένων που απαιτούνται για τη συντήρηση και τη λειτουργία των ανεμογεννητριών θα αυξήσει τους μισθούς.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι, για να παραμείνουν ελκυστικές οι επενδύσεις, η «πράσινη» ενέργεια θα πρέπει να πωλείται σε υψηλότερες τιμές απ’ ό,τι θα ήθελαν οι κυβερνήσεις. Εάν η ενεργειακή μετάβαση πρόκειται να γίνει γρήγορα, ο αγώνας δρόμου δεν θα πρέπει να είναι προς τα κάτω.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
