THEPOWERGAME
Τα τελευταία χρόνια η εκτόξευση πραγμάτων σε τροχιά έχει μετατραπεί σε υπόθεση των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Από τις 178 επιτυχημένες αποστολές το 2022, οι 90 πραγματοποιήθηκαν από εταιρείες (σε πολλές περιπτώσεις κατόπιν ανάθεσης από κυβερνήσεις) και από αυτές οι 61 έγιναν από μία εταιρεία, τη SpaceX. Ωστόσο, όταν πρόκειται για αποστολές στη Σελήνη, οι κυβερνήσεις διατηρούν το μονοπώλιο της επιτυχίας. Το Beresheet, ένα ισραηλινό σκάφος που χρηματοδοτήθηκε από ιδιώτες, κατέληξε να συντριβεί σε αυτήν το 2019. Από το πρόγραμμα Apollo της δεκαετίας του 1960 και του 1970 έως τις πρόσφατες προσπάθειες, όπως το ρομποτικό ρόβερ της Κίνας, το Chang’e 5, όλες οι επιτυχημένες σεληνάκατοι, τα σκάφη σε τροχιά και τα ρόβερ έχουν εκτοξευθεί με έξοδα των φορολογουμένων.
Αυτό φαίνεται ότι θα αλλάξει μέσα στις επόμενες εβδομάδες, όταν μία μη επανδρωμένη σεληνάκατος θα γίνει το πρώτο εμπορικό όχημα που θα προσγειωθεί στη Σελήνη. Όμως, παραμένει αδιευκρίνιστο ποιο σκάφος -και ποια εταιρεία- θα διεκδικήσει αυτό το βραβείο. Η HAKUTO-R, της ιαπωνικής εταιρείας ispace, βρίσκεται ήδη καθ’ οδόν και έχει προγραμματιστεί να προσεδαφιστεί στα τέλη Απριλίου. Υπάρχουν, όμως, και δύο άλλες, που ετοιμάζονται να εκτοξευθούν σύντομα και θα μπορούσαν να φτάσουν πρώτες. Με άλλα λόγια, ένας νέος αγώνας δρόμου για τη Σελήνη βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Η HAKUTO-R εκτοξεύτηκε στις 11 Δεκεμβρίου με πύραυλο Falcon 9 της SpaceX. Αφού ανέβηκε πέρα από την τροχιά της Σελήνης, φτάνει στο απόγειο των 1,4 εκατ. χιλιομέτρων στις 20 Ιανουαρίου και στη συνέχεια θα επιστρέψει προς το σύστημα Γη – Σελήνη. Η τροχιά της έχει σχεδιαστεί έντεχνα, έτσι ώστε να περάσει κοντά από τη Σελήνη και να τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτήν. Αυτή η προσέγγιση «χαμηλής ενέργειας» για την άφιξη στη Σελήνη διαρκεί περισσότερο χρόνο, αλλά χρησιμοποιεί λιγότερα καύσιμα απ’ ό,τι μια απευθείας τροχιά. Όπως έδειξαν οι αποστολές Apollo, η Σελήνη είναι προσβάσιμη για λίγες ημέρες, αλλά στη συνέχεια χρειάζονται πολλά καύσιμα για να επιβραδύνει το σκάφος και να μπει σε σεληνιακή τροχιά.
Η λιτότητα της HAKUTO-R εξοικονομεί βάρος, επιτρέποντας μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο. Μεταφέρει δύο μικρά ρόβερ (το ένα είναι τόσο μικρό όσο το μέγεθος μιας μπάλας του μπέιζμπολ) και αρκετές κάμερες. Όμως το πιο αργό ταξίδι σημαίνει ότι δύο άλλες σεληνάκατοι θα μπορούσαν να προηγηθούν, καθώς προορίζονται να φθάσουν στη σεληνιακή επιφάνεια πριν από την προγραμματισμένη προσγείωσή της HAKUTO-R στα τέλη Απριλίου.
Η πρώτη από αυτές είναι η Nova-C, που δημιουργήθηκε από την Intuitive Machines, μια νεοσύστατη εταιρεία στο Χιούστον του Τέξας. Η Nova-C αναμένεται να εκτοξευθεί τον Μάρτιο -η ανακοίνωση της ακριβούς ημερομηνίας αναμένεται σύντομα- με ένα Falcon 9 και θα χρειαστεί περίπου έξι ημέρες για να ταξιδέψει στη Σελήνη και να προσεληνωθεί. Ο επικεφαλής της εταιρείας, Steve Altemus, λέει ότι η άμεση τροχιά ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο ακτινοβολίας για το σκάφος. Ο σχεδιασμός της Nova-C χρησιμοποιεί τεχνολογία από το Project Morpheus, ένα πρόγραμμα που διαχειρίζεται η ΝΑSA, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία. Αυτό περιλαμβάνει συστήματα ανίχνευσης κινδύνων για την προσγείωση, μια νέα σχεδίαση κινητήρα και τη δυνατότητα οι μελλοντικές σεληνάκατοι να αποτελούνται από ένα μικρότερο όχημα που θα μπορεί να «πηδάει», υπό την έννοια ότι θα απογειώνεται και θα προσγειώνεται ξανά.
Η Nova-C θα μεταφέρει μια σειρά από κάμερες και άλλα όργανα, συμπεριλαμβανομένων αρκετών από τη NASA, η οποία έχει καταβάλει μέρος του κόστους της αποστολής στο πλαίσιο του προγράμματος Commercial Lunar Payload Services (CLPS). Αυτό συνεπάγεται ότι η υπηρεσία ενεργεί ως «βασικός μισθωτής» σε μια εμπορική σεληνάκατο και αγοράζει αρκετές θέσεις ωφέλιμου φορτίου, αντί να κατασκευάσει και να λειτουργήσει η ίδια το όχημα. Η Intuitive Machines έχει συνάψει σύμβαση στο πλαίσιο του CLPS για την αποστολή τριών οχημάτων Nova-C στη Σελήνη έως το τέλος του 2024. Αυτό είναι το πρώτο.
Η τρίτη υποψήφια, η Peregrine, που κατασκευάστηκε από την Astrobotic Technology, στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, λειτουργεί επίσης στο πλαίσιο του προγράμματος CLPS. Όπως και η HAKUTO-R, έχει τις ρίζες της στο Google Lunar X Prize, έναν διαγωνισμό που προσέφερε 20 εκατομμύρια δολάρια στην πρώτη ομάδα που θα προσγειώσει ένα μικρό όχημα στη Σελήνη (ο διαγωνισμός τερματίστηκε το 2018 και το βραβείο έμεινε στα αζήτητα). Η σεληνάκατος Peregrine πρόκειται να εκτοξευθεί έως τα τέλη Μαρτίου με την εναρκτήρια πτήση του Vulcan Centaur, ενός νέου πυραύλου που αναπτύσσεται από τη United Launch Alliance, έναν αμερικανικό φορέα εκτοξεύσεων. Αυτό προσθέτει ένα στοιχείο κινδύνου και η εκτόξευση του Centaur έχει επανειλημμένα καθυστερήσει. Ωστόσο, η Astrobotic εξακολουθεί να έχει πιθανότητες να φτάσει πρώτη στη Σελήνη.
Πολιτική ανταγωνισμού
Όπως και οι αντίπαλοί της, η Peregrine θα μεταφέρει ένα μικρό ρόβερ και μια σειρά από όργανα, αρκετά από τα οποία προέρχονται από τη NASA. Η Astrobotic έχει επίσης αναπτύξει μια μεγαλύτερη σεληνάκατο, το Griffin, που θα παράσχει στη NASA ένα όχημα για την αναζήτηση πόρων σε μια τοποθεσία κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης, σε μια άλλη αποστολή του CLPS που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στα τέλη του 2024.
Ποιος θα κερδίσει αυτήν τη νέα κούρσα για τη Σελήνη -και έχει σημασία; «Δεν πιστεύουμε ότι πρόκειται για έναν αγώνα πρωτιάς», δηλώνει ο Hakamada Takeshi, ιδρυτής και επικεφαλής της ispace, ο οποίος δηλώνει υπερήφανος που το σκάφος του είναι μέρος αυτής της ομάδας πρωτοπόρων σεληνακάτων. Ο κ. Altemus, της Intuitive Machines, λέει ότι οι αποστολές της εταιρείας του «θα έχουν πολλές πρωτιές που θα συνδέονται με αυτές», ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τον συγκεκριμένο αγώνα. Τόσο ο ίδιος όσο και ο κ. Hakamada τονίζουν ότι η εστίασή τους είναι να θέσουν τις βάσεις για τακτικές υπηρεσίες στη Σελήνη, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τις ιδιωτικές εταιρείες. «Ο φιλικός ανταγωνισμός απλώς ενθαρρύνει το ενδιαφέρον», λέει ο κ. Hakamada.
Αλλά ποιες ακριβώς είναι οι ευκαιρίες που ανοίγονται; Η δυνατότητα τοποθέτησης αντικειμένων σε τροχιά γύρω από τη Γη έχει καταστήσει εφικτά κάθε είδους πράγματα, από την πλοήγηση μέσω GPS και τη δορυφορική τηλεόραση έως την καλύτερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο, την παρακολούθηση του καιρού, αλλά και στρατιωτικές χρήσεις. Η πρόσβαση στη Σελήνη έχει ελάχιστα προφανή οφέλη, πέρα από την καθαρή επιστημονική έρευνα. Πολλά από τα ωφέλιμα φορτία του προγράμματος CLPS της NASA έχουν στόχο να ανοίξουν τον δρόμο για την επιστροφή των ανθρώπων στη Σελήνη, για παράδειγμα με την ανίχνευση πιθανών θέσεων προσεδάφισης ή την αναζήτηση πόρων (όπως πάγος) για πιθανή εκμετάλλευση, κυρίως ως πηγή καυσίμων. Αλλά μια τέτοια «επιτόπια εξόρυξη πόρων», όπως είναι γνωστή, ανοίγει ένα νέο κουτί της Πανδώρας, καθώς δεν υπάρχει διεθνής συμφωνία για το νομικό καθεστώς της Σελήνης.
Η Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, το θεμελιώδες κείμενο του διαστημικού δικαίου, έχει αρχίσει να γερνάει. Χρονολογείται από την εποχή που μόνο οι κυβερνήσεις είχαν πρόσβαση στο Διάστημα. Παράλληλα, δηλώνει ότι δεν μπορούν να προβάλλονται αξιώσεις κυριαρχίας στη Σελήνη ή αλλού. Οι προσπάθειες επικαιροποίησης της συνθήκης ώστε να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με την εξόρυξη πόρων έχουν προσκρούσει στον σεληνιακό ρηγόλιθο. Η Αμερική έχει αρνηθεί να υπογράψει τη Συμφωνία για τη Σελήνη, που υιοθετήθηκε από 18 χώρες το 1984, ενώ η Κίνα και η Ρωσία έχουν απορρίψει την τελευταία πρόταση της Αμερικής, τις συμφωνίες Άρτεμις του 2020.
Η συζήτηση σχετικά με το σε ποιον ανήκει η Σελήνη αποτελεί αντικείμενο εικασιών από πολύ πριν από τη διαστημική εποχή. Ο Λουκιανός, ένας Έλληνας σατιρικός του 2ου αιώνα μ.Χ., περιέγραψε ένα σεληνιακό ταξίδι κατά το οποίο ισχυρίστηκε ότι συνάντησε τον Ενδυμίωνα, τον βασιλιά της Σελήνης. Όπως δείχνει το τρίο των σεληνακάτων που ελπίζουν τώρα να φτάσουν στη σεληνιακή επιφάνεια, οι φθηνοί πύραυλοι και η νέα τεχνολογία σημαίνουν ότι το μέχρι πρότινος φανταστικό ζήτημα της ιδιοκτησίας της Σελήνης πρόκειται να γίνει πολύ πραγματικό. Τα σκάφη αυτά είναι οι πρώτοι εκπρόσωποι ενός σχεδιαζόμενου στόλου σεληνιακών οχημάτων, επανδρωμένων και μη, με δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση, που προαναγγέλλουν έναν νέο «πυρετό» της Σελήνης, μια πραγματικότητα που φέρνει δυνατότητες, αλλά εγείρει και δύσκολα ερωτήματα σχετικά με την πορεία της εξερεύνησης και εκμετάλλευσης του Διαστήματος από την ανθρωπότητα.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
