THEPOWERGAME
Το Νταράβι είναι ένα τετραγωνικό μίλι από τσίγκους, τσιμεντόλιθους και πλαστικά φύλλα στο κέντρο της Βομβάης, με ανθρώπους στοιβαγμένους ο ένας δίπλα στον άλλον. Με περίπου 1 εκατομμύριο κατοίκους, η παραγκούπολη είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Ως σκηνικό για απίστευτες ιστορίες πλουτισμού, είναι ίσως η πιο γνωστή. Στην ταινία “Slumdog Millionaire”, που κέρδισε οκτώ Όσκαρ το 2009, οι σκληρές εμπειρίες ενός νεαρού από το Νταράβι τον βοήθησαν να κερδίσει την ινδική εκδοχή του “Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος;”. Στο “Gully Boy”, ένα πιο πρόσφατο μπολιγουντιανό δράμα, ένας ράπερ που ζει στη φτωχογειτονιά ξεπερνά τις προκαταλήψεις για να κερδίσει τις καρδιές της δυτικοποιημένης αστικής τάξης της πόλης. Ωστόσο, το τελευταίο έπος του Νταράβι μπορεί να είναι το δραματικότερο όλων.
Η παραγκούπολη βρίσκεται στη μέση της περιορισμένης σε χώρο οικονομικής πρωτεύουσας της Ινδίας και αποτελεί ένα τεράστιο εμπόδιο για την ανάπτυξη της Βομβάης -και συνεπώς της Ινδίας. Η κυβέρνηση της Πολιτείας της Μαχαράστρα, στην οποία βρίσκεται η Βομβάη, προσπαθεί εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες να προσελκύσει ιδιώτες εργολάβους στο Νταράβι με υποσχέσεις για πλούσιες αποδόσεις, αλλά έχει αποτύχει, κυρίως λόγω του κύριου εμποδίου στα περισσότερα μεγάλα έργα υποδομής στην Ινδία: πολλοί από τους κατοίκους των παραγκουπόλεων δεν θέλουν να μετακινηθούν. Και στην Ινδία οι φτωχοί έχουν τη δύναμη της ψήφου.
Η ανάπλαση της παραγκούπολης με τρόπο που να αποφευχθεί η πολιτική κατάρρευση και ταυτόχρονα να υπάρξει και ελκυστική απόδοση είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Ο S.V.R. Srinivas, ο υπεύθυνος υπάλληλος του έργου, το χαρακτήρισε “μακράν ένα από τα πιο πολύπλοκα έργα που έχουν αναληφθεί ποτέ στον κόσμο”. Ωστόσο, τον περασμένο μήνα ήρθε η είδηση μιας πιθανής ανατροπής. Ο Gautam Adani, ο πλουσιότερος και ίσως ο καλύτερα δικτυωμένος άνθρωπος της Ινδίας πήρε τη νέα σύμβαση για την αποκατάσταση του Νταράβι.
Ο κ. Adani, πρώην έμπορος διαμαντιών, του οποίου ο τεράστιος όμιλος ελέγχει λιμάνια, ηλιακά πάρκα, μονάδες επεξεργασίας τροφίμων, ανθρακωρυχεία και πολλά άλλα, έχει δώσει στη δημοσιότητα ελάχιστες λεπτομέρειες για τη συμφωνία, η οποία αναμένεται να υπογραφεί τις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, το μακροχρόνιο σχέδιο είναι να στεγαστούν εκ νέου οι κάτοικοι του Νταράβι που εγκαταστάθηκαν στην παραγκούπολη πριν από το 2000 σε νέα διαμερίσματα που θα χτιστούν εντός των ορίων της. Στους περισσότερους άλλους θα προσφερθούν νέες δημόσιες, ενοικιαζόμενες κατοικίες σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων (6,2 μιλίων), με τη δυνατότητα εξαγοράς των ακινήτων, μακροχρόνια.
Πολλές από τις χιλιάδες βιοτεχνίες της παραγκούπολης, οι οποίες παράγουν κλωστοϋφαντουργικά, δερμάτινα και προϊόντα μετάλλου χονδρικά, θα μετεγκατασταθούν επίσης εντός των ορίων του Νταράβι, έστω και αν χρειαστεί να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους. Αυτές που θεωρούνται ρυπογόνες θα αποκλειστούν. Ό,τι απομείνει από την πρώην παραγκούπολη θα παραχωρηθεί στον κ. Adani. Σε εξαιρετική τοποθεσία πάνω σε τρεις γραμμές του προαστιακού σιδηροδρόμου, σε μια επερχόμενη γραμμή του μετρό και δίπλα στην προνομιακή εμπορική περιοχή της Βομβάης, θα μπορούσε να αξίζει 30.000-40.000 ρουπίες (360-480 δολάρια) το τετραγωνικό σε σημερινές τιμές, εκτιμά ο Gulam Zia της Knight Frank India, μιας εταιρείας ακινήτων.
Η τοποθεσία και η φήμη του Νταράβι το καθιστούν αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος. Οι πόλεις της Ινδίας φιλοξενούν πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού της, δηλαδή περίπου 480 εκατομμύρια ανθρώπους, και αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξής της. Ωστόσο, οι κακές συνθήκες υπό τις οποίες ζουν, μαθαίνουν και εργάζονται οι περισσότεροι κάτοικοι των πόλεων αποτελούν πληγή και σημαντικό όριο ταχύτητας. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου οι μισοί ζουν σε παραγκουπόλεις και το ένα τρίτο χωρίς σύνδεση στο δίκτυο ύδρευσης. Το 2016 το ένα τρίτο των κατοίκων των πόλεων της Ινδίας ζούσαν πάνω από τρεις σε ένα δωμάτιο. Στις παράγκες του Νταράβι, δεν είναι ασυνήθιστο έως και μια ντουζίνα άνθρωποι να ζουν σε ένα μικροσκοπικό δωμάτιο. “Το να ζεις σε ένα σωστό σπίτι, να έχεις τουαλέτα, είναι θέμα αξιοπρέπειας”, λέει ο Raju Korde, επιχειρηματίας στο Νταράβι.
Όπως συμβαίνει συχνά στην Ινδία, αν το πρόβλημα αφεθεί να φουντώσει, θα ξεχειλώσει. Ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι, μέχρι το 2035, ο αστικός πληθυσμός της Ινδίας θα ανέλθει στο 43% του συνολικού πληθυσμού. Έτσι, πολλά εξαρτώνται από το σχέδιο του κ. Adani – και ο μεγιστάνας θα το ξεκινήσει με δύο μεγάλα πλεονεκτήματα. Πρώτον, την ικανότητα να χρηματοδοτήσει το μεγάλο αρχικό κόστος του χωρίς να έχει καμία απόδοση για αρκετά χρόνια. Ο κ. Adani εξασφάλισε τη σύμβαση εγγυόμενος μια ελάχιστη επένδυση 50,7 δισ. ρουπιών (614 εκατ. δολάρια). Ο Pankaj Kapoor της Liases Foras, μιας εταιρείας ερευνών ακίνητης περιουσίας, υπολογίζει ότι το συνολικό κόστος του έργου θα ανέλθει σε περίπου 230 δισ. ρουπίες.
Δεύτερον, ο κ. Adani θα έχει την αμέριστη υποστήριξη του κόμματος Bharatiya Janata (BJP), το οποίο είναι η δύναμη πίσω από την πολιτειακή κυβέρνηση της Μαχαράστρα, αλλά και στο Δελχί. Το BJP έχει θέσει την ανάπτυξη των υποδομών στο επίκεντρο της ατζέντας του, και κ. Adani είναι στενός σύμμαχος του ηγέτη του, Narendra Modi, του πρωθυπουργού της Ινδίας. Ενώ οι προηγούμενες αποτυχημένες αναπλάσεις του Νταράβι ήταν “καθοδηγούμενες από τους εργολάβους”, σημειώνει ο κ. Srinivas, αυτή τη φορά, η πολιτειακή κυβέρνηση θα εμπλακεί περισσότερο. Θα σχηματίσει ένα όχημα ειδικού σκοπού για το εγχείρημα με τον όμιλο του κ. Adani και θα έχει ποσοστό 20% στο έργο.
Ακόμα κι έτσι, η γιγαντιαία παραγκούπολη παραμένει τρομακτική. “Δεν βρισκόμαστε σε δικτατορία”, λέει ο κ. Srinivas. “Η υλοποίηση αυτού του έργου απαιτεί συναίνεση”. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Νταράβι που θα χάσουν από την ανάπλαση είναι πάρα πολλοί, άρα η συναίνεση είναι μάλλον άπιαστο όνειρο. Οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων που δικαιούνται μια νέα κατοικία ανησυχούν ότι θα χάσουν την τρέχουσα καλή πρόσβασή τους σε σχολεία, χώρους συνάντησης και την αίσθηση της κοινότητας που είναι εμφανής στις συνοικίες του Νταράβι με βάση την κάστα και την εθνότητα. Πολλοί δεν εμπιστεύονται τις υποσχέσεις της κυβέρνησης. Η Βομβάη βρίθει περιπτώσεων πρώην κατοίκων παραγκουπόλεων που έχουν εγκλωβιστεί στις λεγόμενες διαμετακομιστικές κατοικίες, αφού οι κατασκευαστές των νέων τους σπιτιών χρεοκόπησαν.
Οι ιδιοκτήτες των μικρών επιχειρήσεων της παραγκούπολης φοβούνται ακόμα περισσότερο τον ξεριζωμό, ιδίως εκείνοι που αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν μακριά. “Κανείς δεν είναι εναντίον της ανάπτυξης”, λέει ο Mehmood Khan, ο οποίος διατηρεί μια επιχείρηση ανακύκλωσης αλουμινίου στο βιομηχανικό κομμάτι του Νταράβι. “Αλλά αν οι κάτοικοι μετεγκατασταθούν τοπικά, το ίδιο θα πρέπει κι εμείς”. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 30% περίπου των κατοίκων των παραγκουπόλεων είναι επιλέξιμοι για δωρεάν επαναστέγαση. Ανάμεσα στους υπόλοιπους είναι πολλοί κάτοικοι του Νταράβι που έχουν ξοδέψει χιλιάδες ρουπίες για να αγοράσουν μια κατοικία στην παραγκούπολη, η οποία, χωρίς τίτλο ιδιοκτησίας, μοιάζει τώρα άχρηστη. Είναι έτοιμοι να παλέψουν με νύχια και με δόντια πριν τη χάσουν.
Η φτωχογειτονιά δεν φαίνεται να έχει διάθεση για συγκρούσεις. Η οργανωμένη αντίδραση στο τελευταίο σχέδιο ανάπλασης είναι μικρή. Δεκαετίες αποτυχημένων σχεδίων έχουν καλλιεργήσει μια ορισμένη μοιρολατρία, ή εφησυχασμό, στο Νταράβι. Ο κ. Adani θα έχει στη διάθεσή του επτά χρόνια για να ολοκληρώσει το τμήμα του έργου που αφορά τις δημόσιες κατοικίες μετά την υπογραφή της σύμβασης- θα έχει άλλα δέκα χρόνια για να αναπτύξει την υπόλοιπη παραγκούπολη. “Ρωτήστε οποιονδήποτε στο Νταράβι και θα σας πει: “Γιατί να μιλάμε γι’ αυτό; Αν γίνει, θα γίνει σε 20 χρόνια”, λέει η Laxmi, κάτοικος τρίτης γενιάς, η οποία εργάζεται σε βρεφονηπιακό σταθμό για τα παιδιά των ρακοσυλλεκτών. Ο συνδυασμός του κ. Adani και των ινδουιστών-εθνικιστών συμμάχων του μοιάζει με μια πρωτοφανή δύναμη αλλαγής στο Νταράβι. Ωστόσο, πολλοί ντόπιοι πιστεύουν ότι έχουν ξαναδεί το έργο.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
