THEPOWERGAME
Μεταξύ 2007 και 2009 η συντριβή της αγοράς κατοικίας οδήγησε την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Εντούτοις, τρεις χώρες -η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Σουηδία- ξεπέρασαν τον σκόπελο. Ακόμα και όταν οι τιμές των ακινήτων έπεφταν, και οι τρεις κατέγραφαν διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης. Εν μέρει, αυτό οφειλόταν στην καλή τους τύχη.
Για παράδειγμα, η έκρηξη των εμπορευμάτων στήριξε τις οικονομίες της Αυστραλίας και του Καναδά. Βοήθησε, βέβαια, και η έξυπνη πολιτική. Κάθε χώρα προβλήθηκε ως λαμπρό παράδειγμα για άλλες χώρες που χτυπήθηκαν από την κρίση, ενώ οι αξιωματούχοι τους επαινέθηκαν για τους χειρισμούς τους.
Ο Mark Carney, τότε διοικητής της κεντρικής τράπεζας του Καναδά, χαρακτηρίστηκε από μια βρετανική εφημερίδα ως το «μεγαλύτερο κελεπούρι στον τραπεζικό τομέα».
Σε όλο τον πλούσιο κόσμο οι τιμές των κατοικιών αρχίζουν πλέον να υποχωρούν ύστερα από χρόνια ιλιγγιώδους αύξησης, ενώ οι υπερθερμασμένες αγορές, όπως αυτές της Αυστραλίας, του Καναδά και της Σουηδίας, αντιμετωπίζουν μερικές από τις πιο απότομες πτώσεις.
Η κραιπάλη στα ενυπόθηκα δάνεια που τροφοδοτήθηκε από τα χαμηλότερα επιτόκια άφησε σε κάθε χώρα τεράστια χρέη στα νοικοκυριά. Ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος, το χρέος αυτό ανέρχεται στο 185% στον Καναδά, στο 202% στην Αυστραλία και στο 203% στη Σουηδία.
Αντίθετα, τα επίπεδα χρέους έχουν συρρικνωθεί στις χώρες που υπέστησαν το μεγαλύτερο βάρος του τελευταίου κραχ, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής, της Ιρλανδίας και της Ισπανίας.
Οι στεγαστικές πτώσεις και οι υφέσεις που προηγούνται αυτού του είδους της συσσώρευσης χρέους τείνουν να είναι πιο σοβαρές. Όπως έδειξε η Αμερική κατά τη διάρκεια της ύφεσης και η πιο πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση, η υπερβολική μόχλευση καθιστά τους ανθρώπους πιο ευάλωτους στις απώλειες θέσεων εργασίας, στις αυξήσεις των επιτοκίων και στην πτώση των τιμών των κατοικιών.
Με τις κεντρικές τράπεζες να αυξάνουν τώρα τα επιτόκια με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων τεσσάρων και πλέον δεκαετιών, οι χώρες που πνίγονται στο ενυπόθηκο χρέος θα εκτεθούν και πάλι σε δυσάρεστες συνέπειες.
Στην Αυστραλία, τον Καναδά και τη Σουηδία οι τιμές των κατοικιών έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2007, σε σύγκριση με τις αυξήσεις της τάξεως του 50% στη Βρετανία και του 61% στην Αμερική. Τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης και στις τρεις χώρες σημαίνουν ότι, από την αλλαγή της χιλιετίας, η αύξηση του πληθυσμού ξεπέρασε τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Στην Αυστραλία, ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά ένα τρίτο, στον Καναδά κατά ένα τέταρτο, στη Σουηδία κατά ένα έκτο. Η συρρίκνωση των νοικοκυριών, επίσης, εκτοξεύει τις τιμές. Σύμφωνα με τη Royal Bank of Canada, η αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που ζουν μόνοι ή με μικρότερες οικογένειες αυξάνει, από το 2016, τον αριθμό των νοικοκυριών στον Καναδά κατά περίπου 30.000 ετησίως. Σχεδόν το 30% των Καναδών ζουν πλέον μόνοι τους.
Ως αποτέλεσμα της εκτίναξης των τιμών, τα καναδικά νοικοκυριά προσέθεσαν πέρυσι νέο χρέος ενυπόθηκων δανείων ύψους ρεκόρ 190 δισ. δολαρίων Καναδά (150 δισ. δολάρια ΗΠΑ), ποσό υπερδιπλάσιο από αυτό του 2019. Εν τω μεταξύ, οι Σουηδοί ανέλαβαν επιπλέον 370 δισ. κορόνες (40 δισ. δολάρια) ανάλογου χρέους τον Ιούνιο, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πριν από τρία χρόνια.
Η εύκολη παροχή χρήματος προσέλκυσε επίσης κερδοσκόπους και ενέπνευσε τους ανθρώπους να αναζητήσουν εξοχικές κατοικίες. Ένας στους έξι ιδιοκτήτες κατοικιών στο Οντάριο -που περιλαμβάνει το Τορόντο, την πιο ακριβή αγορά του Καναδά- έχει πλέον τουλάχιστον δύο ακίνητα. Ένας στους πέντε Σουηδούς διαθέτει εξοχική κατοικία.
Συνεπώς, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η επικινδυνότητα των δανείων έχει αυξηθεί, παρά τις προσπάθειες των δανειστών και των ρυθμιστικών αρχών να αυστηροποιήσουν τα πιστωτικά πρότυπα. Η χρηματοπιστωτική ρυθμιστική αρχή της Αυστραλίας εκτιμά ότι το 22% των ενυπόθηκων δανείων του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους έφεραν τους δανειολήπτες τους σε ευάλωτη οικονομική θέση, με βάση το γεγονός ότι ο λόγος χρέους προς εισόδημα είναι έξι ή μεγαλύτερος.
Στον Καναδά, στις αρχές του τρέχοντος έτους, τα ενυπόθηκα δάνεια με λόγο χρέους προς εισόδημα τεσσερισήμισι φορές ή μεγαλύτερο -το μέτρο που χρησιμοποιεί η κεντρική τράπεζα του Καναδά για την αξιολόγηση του κινδύνου- αποτελούσαν το 27% των νέων ενυπόθηκων δανείων.
Το 2021, στη Σουηδία, τα εν λόγω δάνεια αυξήθηκαν σε πάνω από 14% των νέων ενυπόθηκων δανείων. Ο Stefan Ingves, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας, περιέγραψε αυτή τη συσσώρευση χρέους «σαν να κάθεσαι στην κορυφή ενός ηφαιστείου».
Η άνοδος των επιτοκίων ή η πτώση των τιμών των ακινήτων μπορεί να οδηγήσει στην έκρηξη του ηφαίστειου. Η κεντρική τράπεζα της Αυστραλίας προβλέπει πτώση των τιμών των κατοικιών κατά 20%, τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών. Σύμφωνα με τη Royal Bank of Canada, οι τιμές στον Καναδά θα μπορούσαν να υποχωρήσουν έως και 14% από την κορύφωσή τους.
Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος του χρέους στις τρεις χώρες κατέχουν πλουσιότερα νοικοκυριά, ενώ, προς το παρόν, η ανεργία παραμένει σχετικά χαμηλή. Αν όμως αρχίσουν να αυξάνονται οι απώλειες θέσεων εργασίας, όπως φαίνεται πιθανό, η κατάσταση θα μπορούσε γρήγορα να επιδεινωθεί.
Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Σουηδία επαινέθηκαν ως παγκόσμια πρότυπα. Αυτή τη φορά φαίνεται μάλλον πιο πιθανό να χρησιμεύσουν ως παραδείγματα προς αποφυγή.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
