THEPOWERGAME
Στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με έναν χαρακτήρα στο «Borgen», ένα δανέζικο πολιτικό δράμα, «κανείς δεν μπορεί να σε ακούσει όταν ουρλιάζεις». Ακόμα και να μπορούσαν, μπορεί να μην καταλάβαιναν εκφράσεις όπως επιτροπολογία, στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ) και ολιστική στρατηγική για δίκαιη αγροτική ανάπτυξη.
Αλήθεια, τι είναι όλα αυτά; Οι περισσότεροι οργανισμοί, από την πιο γιγάντια κυβέρνηση μέχρι την πιο μικρή νεοσύστατη επιχείρηση, αναπτύσσουν τη δική τους ορολογία. Η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια τόσο πλούσια και γεμάτη ακρωνύμια γλώσσα, που σίγουρα μετράει ως διάλεκτος από μόνη της.
Στους υπουργούς που επισκέπτονται την πόλη μοιράζονται γλωσσάρια της ευρωομιλίας, ενώ σύντομα μπορεί να χρειαστεί και κάποιος ντόπιος διερμηνέας. Οι επικριτές βλέπουν την όλη κατάσταση ως δείγμα της άκρατης γραφειοκρατίας, των ανεξέλεγκτων ευρωκρατών που είναι τόσο απομονωμένα στον κρυστάλλινο πύργο τους, που μετά βίας μπορούν να επικοινωνήσουν με τους απλούς πολίτες.
Ο Καρλομάγνος, ένας σχεδόν άπταιστα ομιλών την ευρωγλώσσα, θα ήθελε να υπερασπιστεί την τοπική του διάλεκτο. Δεν είναι μόνο αναπόφευκτο επακόλουθο μιας πολυγλωσσικής ένωσης, αλλά και ευπρόσδεκτη.
Μια πρόσφατη μελέτη επιβεβαίωσε ότι οι κάτοικοι της συνοικίας της ΕΕ των Βρυξελλών μιλούν μια μοναδική γλώσσα. Ο Christian Rauh του Κέντρου Κοινωνικών Επιστημών του Βερολίνου WZB ανέλυσε δελτία Τύπου δεκαετιών που εξέδιδε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της Ένωσης. Τα 45.000 έγγραφα που μελετήθηκαν ήταν γραμμένα σε ανόθευτη επίσημη γλώσσα.
Ενώ οι γραφειοκράτες στην Ιρλανδία και τη Βρετανία χρησιμοποιούν περίπου το ίδιο λεξιλόγιο με τις εφημερίδες, οι ευρωκράτες επικοινωνούν με λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται από κανέναν άλλον, όπως «τριλόγοι», «συννομοθέτες» κ.λπ. Η γραφή τους είναι τόσο ασαφής όσο και αυτή των περιοδικών της πολιτικής επιστήμης. Οι εθνικές κυβερνήσεις γράφουν με τρόπο που ένας τυπικός μαθητής γυμνασίου να μπορεί να καταλάβει. Οι ευρωκράτες, όμως, μπερδεύουν όποιον δεν έχει πανεπιστημιακή μόρφωση.
Η επεξεργασία των λέξεων μέσω μιας μηχανής για να εξαχθεί η γλωσσική τους πολυπλοκότητα είναι μια ατελής επιστήμη, αλλά τα αποτελέσματα της μελέτης συμφωνούν με την εμπειρία: η γλώσσα της ευρωκρατίας κινείται ανάμεσα στο «δύσχρηστη» και το «ακατανόητη».
Ωστόσο, πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι; Τα 450 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ χρησιμοποιούν είκοσι τέσσερις επίσημες γλώσσες και μιλούν πολύ περισσότερες στο εσωτερικό των χωρών. Ένας μεμονωμένος ευρωκράτης μπορεί να κατέχει δύο ή τρεις, αλλά σπάνια περισσότερες και ποτέ όλες τις γλώσσες.
Θεωρητικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά μοιράζονται μαζί με τα αγγλικά το καθεστώς τους ως κοινών γλωσσών της ΕΕ. Ωστόσο, παρά τη γαλλική γκρίνια δεκαετιών, στην πράξη οι περισσότεροι χρησιμοποιούν την αγγλική γλώσσα (η οποία είναι και η γλώσσα των δελτίων Τύπου που αναλύθηκαν στη μελέτη).
Η Langue de Shakespeare προσαρμόστηκε για τις Βρυξέλλες με δύο τρόπους. Πρώτον, οι ευρωκράτες χρησιμοποιούν συχνά αγγλικές λέξεις με τρόπους που οι φυσικοί ομιλητές δυσκολεύονται να κατανοήσουν. «Επικουρούν» τις συνεδριάσεις αντί να τις παρακολουθούν. «Εξωτερικεύουν» μια εργασία αντί να την αναθέτουν απλώς σε τρίτους. Όταν μιλούν για μια «πραγματική» κατάσταση, εννοούν την τρέχουσα.
Πολλά από αυτά οφείλονται στο ότι οι υπάλληλοι βλέπουν μια λέξη που αναγνωρίζουν από τη δική τους γλώσσα και στη συνέχεια υποθέτουν ότι πρέπει να σημαίνει το ίδιο πράγμα στ’ αγγλικά. Οι συνομιλητές τους στη συνέχεια παίρνουν τη σκυτάλη και κάνουν κατάχρηση του όρου με τον ίδιο τρόπο: οι Βρυξέλλες είναι ένας τόπος όπου διπλωμάτες απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης τελειοποιούν τα αγγλικά τους μιλώντας με ανθρώπους που ούτε και αυτοί τα μιλάνε καλά.
Όσο η Βρετανία ήταν μέλος, οι Βρετανοί κατά καιρούς γίνονταν έξαλλοι με το μέγεθος της γλωσσικής ανακρίβειας. Οι άλλοι Ευρωπαίοι, όμως, τους επισήμαιναν ότι ελάχιστοι Βρετανοί μπορούν να μιλήσουν άσχημα, πόσω μάλλον καλά, ξένες γλώσσες. Τώρα πλέον οι φυσικοί ομιλητές της αγγλικής γλώσσας στις Βρυξέλλες είναι ελάχιστοι. Η σφαγή της γλώσσας θεωρείται δίκαιη τιμωρία για το Brexit, αν και προφανώς ηπιότερη από εκείνη που επέβαλαν οι Βρετανοί ψηφοφόροι στον εαυτό τους.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην κατανόηση των ευρωκρατών από τους φυσιολογικούς ανθρώπους είναι το «τεχνόλεκτο». Οι χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ πρέπει να υιοθετήσουν το κοινοτικό κεκτημένο της υφιστάμενης νομοθεσίας. Οι νεοεισερχόμενοι στις Βρυξέλλες πρέπει να μάθουν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «γλωσσικό κεκτημένο».
Το «Gymnich» δεν σημαίνει τίποτα πέρα από τους κύκλους της ΕΕ, αλλά είναι γνωστό ότι πρόκειται για την άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ομάδας (που πήρε το όνομά της από το κάστρο όπου η συνάντηση αυτή έλαβε χώρα για πρώτη φορά).
Το «Coreper», συντομογραφία του Comité des Représentants Permanents (Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση), ακούγεται στους ξένους σαν συνεργείο αυτοκινήτων, αλλά στην πραγματικότητα είναι το ισχυρό φόρουμ όπου οι εθνικές κυβερνήσεις επεξεργάζονται συμφωνίες πίσω από κλειστές πόρτες.
Μια ολόκληρη κάστα διπλωματικών βοηθών των Βρυξελλών είναι γνωστή ως «Anticis», από έναν προκάτοχο που έχει ξεχαστεί από καιρό, τον Paolo Antici, ο οποίος κατείχε τη θέση αυτή για την Ιταλία τη δεκαετία του 1970. Λέξεις χωρίς ακριβή μετάφραση εισάγονται απλώς από όποια γλώσσα προσφέρει τον καλύτερο όρο. Δεν μπορείτε να βρείτε το αγγλικό ιδίωμα για μια πολιτικό που προσπαθεί να περάσει τη νομοθεσία από το κοινοβούλιο ή να οδηγήσει το κόμμα της στις εκλογές; Μην ανησυχείτε, οι λέξεις rapporteur και spitzenkandidat αρκούν.
Κι όμως, μπορεί να ενοχλεί
Μήπως αυτή η… ευρωαερολογία αποξενώνει τους τριγύρω; «Η τεχνοκρατική επικοινωνία μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από εκείνους που θέλουν να κατασκευάσουν την εικόνα μιας ελίτ των Βρυξελλών, που είναι αποκομμένη από τον Ευρωπαίο πολίτη», διαπιστώνει ο κ. Rauh, το «γλωσσικό γεράκι».
Το κατά πόσον αυτό αποτελεί πραγματικά πρόβλημα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ρόλο που βλέπει κανείς για τις Βρυξέλλες και τους ευρωβουλευτές τους. Αν κάποιος θεωρεί την ΕΕ ως ένα είδος κυβέρνησης εν τη γενέσει, τότε το να υπάρχει μια διάλεκτος που ομιλείται μόνο στους διαδρόμους της εξουσίας είναι πράγματι ανησυχητικό. Οι ψηφοφόροι πρέπει να κατανοούν τους πολιτικούς τους για να τους καθιστούν υπόλογους. Όπως έχουν τα πράγματα, η γλωσσική απομόνωση μαρτυρά μια απομάκρυνση από τους ανθρώπους, τους οποίους υποτίθεται ότι η Ένωση υπηρετεί.
Αλλά τι γίνεται με εκείνους που έχουν πιο υγιείς προσδοκίες για την ΕΕ; Οι Βρυξέλλες αυτές τις μέρες δεν είναι έδρα της κυβέρνησης, αλλά ένα μέρος όπου ευφυείς «υπάλληλοι» απ’ όλη την ήπειρο εργάζονται πίσω από κλειστές πόρτες για να επεξεργαστούν συμβιβασμούς με τους εθνικούς πολιτικούς για τα πάντα, από τη ρύθμιση της αλιείας μέχρι τον εξοπλισμό της Ουκρανίας και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Πρόκειται για μια άχαρη, αλλά αναγκαία δουλειά, που είναι καλύτερο να γίνεται μακριά από τα μάτια του κοινού. Η γλωσσική απομόνωση της πόλης σε αυτό το πλαίσιο δεν έχει καμία σημασία. Οι ευρωκράτες δεν επικοινωνούν με το κοινό, αλλά μεταξύ τους. Το να κάνεις συμφωνίες που είναι αρεστές σε 27 εθνικές κυβερνήσεις με τους δικούς τους ψηφοφόρους δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σε αυτή τη διαδικασία, η μηχανή της ΕΕ επωφελείται από την αδιαφάνεια που της παρέχει η διάλεκτός της. Υπό αυτή την έννοια, το «απόκοσμο ευρωτεχνόλεκτο» δεν είναι σφάλμα, αλλά χαρακτηριστικό.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
