THEPOWERGAME
Από τις ασθένειες και την ύφεση έως την επιδείνωση των κινεζοαμερικανικών σχέσεων, τα πλήγματα που δέχεται το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα δεν φαίνεται να υποχωρούν. Η τελευταία απειλή προέρχεται από το ενδεχόμενο μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης. Μόλις δύο χρόνια αφότου ο κόσμος βυθίστηκε στην ύφεση της πανδημίας, τα αφεντικά της ναυτιλίας κάνουν λόγο και πάλι για τις ζοφερές προοπτικές του διεθνούς εμπορίου.
Πέρα από τα σκαμπανεβάσματα του οικονομικού κύκλου, στο παγκόσμιο εμπόριο συντελούνται βαθύτερες αλλαγές. Οι επιχειρήσεις επανεξετάζουν τις αποφάσεις τους για την παραγωγή και οι κυβερνήσεις διαχειρίζονται τη διαδικασία. Τέτοιες αλλαγές μπορεί να φάνταζαν παράδοξες το 2018, όταν ο Donald Trump, τότε πρόεδρος της Αμερικής, επέβαλε για πρώτη φορά δασμούς στα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα.
Έκτοτε είχαμε την πανδημία και ο πρόεδρος Joe Biden απαγόρευσε την εξαγωγή προηγμένης τεχνολογίας ημιαγωγών στην Κίνα, ενώ σχεδιάζει επιδοτήσεις ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων για επενδύσεις στην εγχώρια παραγωγή. Μια αναδιαμόρφωση του εμπορίου μοιάζει πλέον αναπόφευκτη και όχι αδιανόητη -και το περίγραμμα της νέας γεωγραφίας της γίνεται όλο και πιο σαφές.
Το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών σημείωσε εντυπωσιακή ανάκαμψη μετά την κάμψη που σημειώθηκε το 2020. Ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, η αξία του αυξήθηκε πέρυσι στο υψηλότερο επίπεδο από το 2014. Όμως δεν ανθούν όλοι οι εμπορικοί δρόμοι. Όταν ο κ. Trump στράφηκε προς τον προστατευτισμό, υπήρχε η ελπίδα ότι οι οικονομίες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής θα μπορούσαν να προσελκύσουν μέρος των επιχειρήσεων που διαφορετικά θα κατέληγαν στην Κίνα. Αντ’ αυτού, οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι από την αλλαγή των εμπορικών προτύπων βρίσκονται στην Ασία.
Τα στοιχεία για το παγκόσμιο εμπόριο εμφανίζονται με αργό ρυθμό. Συνεπώς, για να υπάρξει μια ενημερωμένη εικόνα του τι συμβαίνει, τα στοιχεία για τις εισαγωγές σε μεγάλες οικονομίες είναι ο καλύτερος τρόπος. Σύμφωνα με τα αμερικανικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 3 Νοεμβρίου, οι εισαγωγές της χώρας έχουν αυξηθεί κατά ένα τρίτο από το 2018.
Τα κέρδη, ωστόσο, ήταν άνισα κατανεμημένα. Οι αμερικανικές εισαγωγές κινεζικών αγαθών βρίσκονται μόλις 6% πάνω από το επίπεδο που ήταν πριν από τέσσερα χρόνια. Πρόκειται για μια σημαντική μείωση του μεριδίου αγοράς της Κίνας από τότε που ο πρόεδρος Trump εξαπέλυσε τον εμπορικό του πόλεμο. Οι εισαγωγές της Αμερικής από την ΕΕ έχουν επίσης αυξηθεί από το 2018, με άτονο ρυθμό της τάξεως του 12%.
Το «Friendshoring» (η επιχειρηματική στρατηγική διαχείρισης αλυσίδων εφοδιασμού μόνο μέσω χωρών που είναι στενοί πολιτικοί εταίροι) μπορεί να συμβαίνει, αλλά όχι σε μεγάλη κλίμακα. Οι εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό έχουν αυξηθεί κατά 39% και 34% αντίστοιχα.
Οι μεγάλοι πρωταθλητές των τελευταίων τεσσάρων ετών βρίσκονται στην Ασία. Οι εξαγωγές από το Μπαγκλαντές και την Ταϊλάνδη προς την Αμερική έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 80% από το 2018, ενώ οι εξαγωγές από το Βιετνάμ έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 170%. Η Ινδία και η Ινδονησία είδαν τις εξαγωγές τους να αυξάνονται κατά περισσότερο από 60%.
Ως αποτέλεσμα, το μερίδιο της Κίνας στις αμερικανικές εισαγωγές μειώθηκε κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2018 και 2022, από 21% σε 17%. Η Κίνα αντιπροσώπευε παλαιότερα σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών της Ασίας προς την Αμερική. Τώρα αντιπροσωπεύει λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο.
Αυτή η τάση δεν είναι αμιγώς αμερικανική. Η Κίνα εισάγει επίσης περισσότερα προϊόντα από την Ασία. Κατά τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους, το μερίδιο των εισαγωγών της Κίνας από την Αμερική μειώθηκε κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2018. Το μερίδιο που προέρχεται από την ΕΕ μειώθηκε κατά παρόμοιο ποσοστό.
Από την άλλη πλευρά, η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), μια περιφερειακή λέσχη δέκα χωρών, είδε το μερίδιό της στις εισαγωγές της Κίνας να αυξάνεται κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες. Τα στοιχεία για το ευρωπαϊκό εμπόριο είναι λιγότερο ενημερωμένα, αλλά η άνοδος της Ασίας είναι επίσης ορατή σε αυτά.
Αν και το μερίδιο των εισαγωγών της ΕΕ από την Κίνα αυξήθηκε πέρυσι, το ίδιο συνέβη και με εκείνα από τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία. Ούτε στην Κίνα ούτε στην Ευρώπη σημειώθηκε ανάλογη αύξηση των εισαγωγών από άλλες περιοχές του κόσμου.
Η εύρεση νέων πηγών αγαθών ή εξαρτημάτων απαιτεί χρόνο και επενδύσεις, οπότε η μετατόπιση των εμπορικών προτύπων που είναι τώρα ορατή στα στοιχεία αντανακλά κυρίως επιλογές που έκαναν οι επιχειρήσεις πολύ πριν από τις φετινές γεωπολιτικές ανατροπές.
Κάποια ανακατανομή του εμπορίου θα συνέβαινε ακόμα και σε ήρεμες οικονομικές συνθήκες. Η αύξηση του εργατικού κόστους στην Κίνα, για παράδειγμα, θα είχε καταστήσει ελκυστική τη μετακίνηση μεταποιητικών δραστηριοτήτων χαμηλής αξίας, όπως τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα είδη ένδυσης, σε μέρη όπως το Μπαγκλαντές.
Ωστόσο, οι δασμοί του κ. Trump φαίνεται ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση των στοιχείων του κλάδου από τον Chad Bown του κέντρου μελετών Peterson Institute for International Economics, το μερίδιο της Κίνας στις εισαγωγές της Αμερικής αυξήθηκε από 36% σε 39% φέτος στα αγαθά που δεν επιβαρύνονται με δασμούς.
Για τα αγαθά που υπόκεινται σε δασμό 7,5%, ωστόσο, το μερίδιο της Κίνας μειώθηκε από 24% σε 18%, ενώ για εκείνα που πλήττονται από έναν τεράστιο δασμό της τάξεως του 25%, ο οποίος καλύπτει μεγάλο μέρος του εξοπλισμού, το μερίδιο της Κίνας στις εισαγωγές μειώθηκε από 16% σε 10%. Συνολικά, η Αμερική είναι πλέον πολύ λιγότερο εξαρτημένη από τα κινεζικά προϊόντα, από τα έπιπλα έως τους ημιαγωγούς.
Η αλλαγή αυτή είναι πιο διαφοροποιημένη απ’ ό,τι φαίνεται με την πρώτη ματιά. Είναι πιθανό πολλά από τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων στην Ινδία ή το Βιετνάμ να παράγονται τα ίδια στην Κίνα. Αν και τα λεπτομερή στοιχεία της εφοδιαστικής αλυσίδας που απαιτούνται για να είναι κανείς σίγουρος δεν θα δημοσιευθούν για αρκετά χρόνια, τα στοιχεία των κινεζικών εξαγωγών είναι σίγουρα ενδεικτικά.
Η πτώση κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες του μεριδίου των συνολικών εξαγωγών της Κίνας που προορίζονται για την Αμερική κατά την περίοδο από το 2018 έως το 2022 αντιστοιχεί ακριβώς στην αύξηση των εξαγωγών της Κίνας προς τις οικονομίες της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN).
Μέχρι στιγμής φαίνεται ότι οι αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας διαμεσολαβούν όλο και περισσότερο στο εμπόριο μεταξύ της Κίνας και του πλούσιου κόσμου. Τα όνειρα ότι οι εφοδιαστικές αλυσίδες που θα διέσχιζαν τη Λατινική Αμερική και την Αφρική θα αναδιαμόρφωναν την παγκόσμια οικονομική γεωγραφία παραμένουν ακόμα όνειρα.
Όμως αυτή η κατεύθυνση του ταξιδιού είναι ένα πραγματικό δώρο για ένα ταχέως αναπτυσσόμενο τόξο χωρών που εκτείνεται από την Ινδία έως τις Φιλιππίνες. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι συνέπειες των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων συσσωρεύονται, ένα ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο της αξίας των ασιατικών εφοδιαστικών αλυσίδων μπορεί να συγκεντρωθεί εκτός Κίνας, όχι εντός της.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
