THEPOWERGAME
Το ευρωπαϊκό εγχείρημα αφορά τη σύνδεση των χωρών, αλλά όταν πρόκειται για την ενέργεια έχει συχνά αποδειχθεί δύσκολο. Μετά από χρόνια συζητήσεων, ο MidCat, ο αγωγός φυσικού αερίου μέσω των Πυρηναίων που θα έφερνε εισαγόμενο ισπανικό φυσικό αέριο στην υπόλοιπη ήπειρο, μπήκε ξαφνικά στο συρτάρι στις 20 Οκτωβρίου.
Η Γαλλία έχει τα δικά της ενεργειακά σχέδια, με κυρίαρχη τη βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας και επαρκείς εγκαταστάσεις εισαγωγής φυσικού αερίου για τις ανάγκες της. Δεν είδε λοιπόν κάποια ανάγκη να δαπανήσει χρήματα για το έργο.
Ως αντιστάθμισμα, ο Γάλλος Emmanuel Macron συμφώνησε να δρομολογήσει ένα νέο σχέδιο – έναν υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου και υδρογόνου από τη Βαρκελώνη στη Μασσαλία, με την ονομασία BarMar.
Το αδιέξοδο με τον MidCat είναι ένα καλό παράδειγμα του γιατί η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας παραμένει κατακερματισμένη. Το ενεργειακό σύστημα της ηπείρου υφίσταται τον μεγαλύτερο μετασχηματισμό του.
Πρέπει να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσω της αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα πρέπει να παράγει περισσότερη ενέργεια για να καλύψει έναν ολοένα και πιο ηλεκτροκίνητο πληθυσμό αυτοκινήτων και να λειτουργήσει τις αντλίες θερμότητας που αντικαθιστούν το φυσικό αέριο.
Εν τω μεταξύ, η αγορά φυσικού αερίου, η οποία στη Γερμανία και τους ανατολικούς γείτονές της κυριαρχείται εδώ και καιρό από τη Ρωσία, πρέπει τώρα να προσαρμοστεί στην παραλαβή περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου μέσω λιμένων για διανομή σε όλη την Ευρώπη.
Αυτή η νέα πραγματικότητα απαιτεί πιο ολοκληρωμένα ευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα. Δείτε την ηλεκτρική ενέργεια. Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια είναι διακοπτόμενες, το οποίο σημαίνει ότι μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να μεταφέρονται από εκεί όπου ο άνεμος και ο ήλιος τυχαίνει να είναι άφθονα, εκεί όπου απαιτείται ηλεκτρική ενέργεια.
«Μια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ φθηνότερο να γίνει πιο ευέλικτη στο χώρο, μέσω του δικτύου, παρά στο χρόνο με την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας», δηλώνει ο Christoph Maurer της Consentec, μιας εταιρείας συμβούλων ενέργειας.
Για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση ενός δικτύου που δεν είναι σε θέση να διανείμει ευρέως την ενέργεια, η ανανεώσιμη ενέργεια πρέπει μερικές φορές απλώς να απενεργοποιείται, πράγμα που αποτελεί σπατάλη.
Η Δανία, για παράδειγμα, είναι μεγάλος προμηθευτής αιολικής ενέργειας. Θα ήθελε να στείλει περισσότερη ενέργεια προς το νότο. Όμως υπάρχει πολύ μικρή ικανότητα μεταφοράς εντός της Γερμανίας, κυρίως εξαιτίας της νοοτροπίας, καθώς λίγοι άνθρωποι απολαμβάνουν να ζουν δίπλα σε μεγάλες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Όταν υπάρχει πολύς άνεμος κατά μήκος των ακτών των δύο χωρών, η Γερμανία κλείνει τη διασύνδεση για να δώσει προτεραιότητα στη δική της αιολική ενέργεια. Ως αποτέλεσμα, οι δανέζικες ανεμογεννήτριες πρέπει να σταματήσουν να λειτουργούν.
Οι διαχειριστές μεταφοράς της Ευρώπης υπολογίζουν ότι ένα κατάλληλο δίκτυο σε ολόκληρη την ήπειρο (βλ. χάρτη) θα μπορούσε να εξοικονομεί με αυτόν τον τρόπο 110 TWh ανανεώσιμης ενέργειας ετησίως μέχρι το 2040, που αντιστοιχεί περίπου στο 10% της σημερινής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές.
Από την άλλη, το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου σχεδιάστηκε για να εισάγει φυσικό αέριο μέσω αγωγών από τον βορρά και την ανατολή και να συνδέει τις χώρες, ώστε ένα μέρος του να μπορεί να διανεμηθεί περαιτέρω. Είχε επίσης ως στόχο να αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των διαφόρων παρόχων φυσικού αερίου.
Τώρα που οι ρωσικές προμήθειες έχουν εξανεμιστεί, οι έξι τερματικοί σταθμοί επαναεριοποίησης της Ισπανίας για το LNG – το ένα τρίτο της συνολικής χωρητικότητας της ΕΕ – θα ήταν χρήσιμοι για να φέρουν περισσότερο αέριο και να διαφοροποιήσουν τις προμήθειες της Ευρώπης.
Ωστόσο, όπως ακριβώς η Γερμανία αρνήθηκε να κατασκευάσει δαπανηρούς τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έτσι και η Γαλλία δεν έβλεπε με καλό μάτι τον ισπανικό ανταγωνισμό. Στην πραγματικότητα, ο μοναδικός αγωγός που συνδέει την Ισπανία και τη Γαλλία κατασκευάστηκε αρχικά για να εξάγει αέριο από τη Βόρεια Θάλασσα στην Ισπανία και όχι το αντίστροφο.
Με την πολιτική να στέκεται εμπόδιο στα αξιοπρεπή δίκτυα, η αγορά ενέργειας της ΕΕ παραμένει ατελής. Η ΕΕ έχει κάνει πολλά για να καθορίσει τους κανόνες της αγοράς ενέργειας, αλλά τα μέλη της έχουν τον τελικό λόγο για την κατασκευή και την έγκριση του φυσικού εξοπλισμού – αγωγών, γραμμών μεταφοράς ενέργειας, αιολικών, ηλιακών πάρκων και τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Για να επιταχύνει τα πράγματα, η ΕΕ έχει θέσει στόχους για περισσότερες διασυνδέσεις. Ωστόσο, τα έργα δικτύου στην Ευρώπη, είτε εντός των χωρών είτε μεταξύ τους, απαιτούν χρόνο.
Τα πράγματα ενδέχεται να χειροτερέψουν πριν βελτιωθούν. Αν και πλέον γίνεται μια προσπάθεια να επιταχυνθεί η έγκριση και η κατασκευή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ μπορεί να μην επεκταθεί αρκετά γρήγορα.
Οι γραμμές υψηλής τάσης μεγάλων αποστάσεων χρειάζονται μια δεκαετία ή και περισσότερο για να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν, ενώ τα αιολικά πάρκα συνήθως χρειάζονται μόνο πέντε χρόνια και οι ηλιακές μονάδες ακόμη λιγότερο.
Οι υπεύθυνοι σχεδιασμού του δικτύου έχουν πλέον αρχίσει να ανταποκρίνονται. Ένα υπεράκτιο αιολικό πάρκο στη γερμανική Βόρεια Θάλασσα δεν θα συνδεθεί καθόλου με το τοπικό δίκτυο. Αντ’ αυτού, οι διαχειριστές του σχεδιάζουν να κατασκευάσουν ένα υπόγειο καλώδιο 250 χιλιομέτρων προς τη βόρεια περιοχή του Ρουρ. Με άλλα λόγια, σχεδιάζουν να φέρουν την ενέργεια στο δίκτυο σαν το υπεράκτιο πάρκο να βρισκόταν στη μέση της βιομηχανικής καρδιάς της Γερμανίας.
Το κέντρο μελετών Bruegel υπολογίζει ότι 16 δισ. κυβικά μέτρα αξίας της διασύνδεσης φυσικού αερίου της ΕΕ θα τεθούν σε λειτουργία το 2022 – περίπου το ένα δέκατο της απώλειας από τη Ρωσία – επειδή ορισμένες χώρες όπως η Πολωνία προετοιμάστηκαν και διαφοροποιήθηκαν. Θα ακολουθήσουν κι άλλες.
Όσο για την ηλιόλουστη Ισπανία, η αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού της ηλιακής ενέργειας στην ηπειρωτική αγορά απαιτεί συνδέσεις υψηλής χωρητικότητας με τη Γαλλία, αλλά οι χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση εδώ και χρόνια, αν όχι δεκαετίες, λόγω της γαλλικής αντίστασης στο άνοιγμα της αγοράς της στην ιβηρική ενέργεια.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας για τον BarMar, οι χώρες συμφώνησαν παράλληλα να επιταχύνουν τη σχεδιαζόμενη υποθαλάσσια ηλεκτρική σύνδεση που θα περάσει κάτω από τον Βισκαϊκό Κόλπο, το οποίο είναι μια αρχή. Στη Δανία, το ενδιαφέρον για τη σύνδεση των μεγάλων αιολικών πάρκων της χώρας με τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο είναι μεγάλο, λέει ο Klaus Thostrup από την Energinet, τον διαχειριστή του δανέζικου δικτύου.
Και ο BarMar μπορεί να σταθεί τυχερός. Σκοπός του είναι η μεταφορά υδρογόνου που παράγεται με ανανεώσιμη ενέργεια στην ευρωπαϊκή αγορά. Δεδομένου ότι η παραγωγή και η χρήση «πράσινου υδρογόνου» σε κλίμακα απέχει ακόμη πολύ, ο BarMar μπορεί να είναι ένα από τα λίγα έργα ενεργειακών υποδομών στην Ευρώπη που θα ολοκληρωθεί εγκαίρως.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
