THEPOWERGAME
Στη Σαουδική Αραβία, το να χωρίσει κάποιος τη σύζυγό του χρειάζεται απλά να επαναλάβει τη λέξη talaq («διαζύγιο») τρεις φορές. Ίσως ευτυχώς, ο χωρισμός είναι πιο δύσκολος στη διπλωματία. Από τις 5 Οκτωβρίου, όταν το πετρελαϊκό καρτέλ Οpec+ αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή κατά 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα (bpd), οι σχέσεις μεταξύ Αμερικής και Σαουδικής Αραβίας έχουν πέσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών.
Οι Δημοκρατικοί στην Ουάσιγκτον φαίνονται αποφασισμένοι να εγκαταλείψουν τον επί 77 χρόνια εταίρο τους. Τα κράτη του Κόλπου είναι εξοργισμένα από αυτό που θεωρούν ως χλευαστικό, ασεβή τόνο της Αμερικής.
Όπως σε κάθε σχέση, κάποια από τα λόγια θυμού που ξεστομίζονται έχουν αυτό τον τόνο. Ωστόσο, αν η πλήρης ρήξη είναι απίθανη, το ίδιο ισχύει και για κάθε ελπίδα ότι η Αμερική και οι εταίροι της στον Κόλπο θα συμφιλιωθούν. Η συμφωνία «πετρέλαιο για την ασφάλεια» που στήριζε τη σχέση τους επί δεκαετίες έχει φθαρεί, αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα την αντικαταστήσει. Όμως ο δυστυχής γάμος φαίνεται ότι θα διαρκέσει για χρόνια ακόμη.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Σαουδικής Αραβίας, η μείωση του Οpec+ ήταν μια τεχνική απόφαση. Στις αγορές πετρελαίου επικρατεί χάος. Οι τιμές βρίσκονται στο τρενάκι του τρόμου. Πολλά μέλη του Οpec υπολείπονταν των ποσοστώσεων που τους είχαν ανατεθεί. Μια διαφαινόμενη ύφεση στις πλούσιες χώρες θα μπορούσε να συμπιέσει τη ζήτηση. Οι Σαουδάραβες περιγράφουν την περικοπή ως μια ρεαλιστική κίνηση για την αποφυγή της υπερπροσφοράς και τη διατήρηση κάποιας πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας σε εφεδρεία.
Για την Αμερική, ωστόσο, αυτό ήταν μια ασυνείδητη προδοσία. Ο πρόεδρος Joe Biden είχε ορκιστεί να αντιμετωπίσει το βασίλειο ως «παρία» για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Jamal Khashoggi, το 2018. Άλλαξε γνώμη αυτό το καλοκαίρι, με το αργό πετρέλαιο στα 120 δολάρια το βαρέλι, και πέταξε για να συναντήσει τον Muhammad bin Salman, τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο του θρόνου και de facto κυβερνήτη, στην πατρίδα του.
Τώρα, λιγότερο από τρεις μήνες αργότερα, οι Σαουδάραβες έχουν ενορχηστρώσει μια κίνηση που θα μπορούσε να σημαίνει ακριβότερο πετρέλαιο. Ο κ. Biden κατηγόρησε το βασίλειο ότι συντάσσεται με τη Ρωσία, καθώς οι υψηλότερες τιμές θα γεμίσουν τα ταμεία του Vladimir Putin. «Θα υπάρξουν συνέπειες», γρύλισε.
Ο ισχυρισμός πολλών Δημοκρατικών ότι οι Σαουδάραβες θέλουν να βοηθήσουν τους Ρεπουμπλικανούς στις επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές, καθώς οι υψηλότερες τιμές στην αντλία θα βλάψουν την κυβέρνηση, φαίνεται απίθανος στους κύκλους του Κόλπου. Οι υπουργοί πετρελαίου δεν λαμβάνουν αποφάσεις για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα μιας κούρσας για τη Γερουσία στην Πενσυλβάνια.
Οι παραγωγοί πετρελαίου προσπάθησαν να παραμείνουν ενωμένοι. Το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ, αμφότερα μέλη του Οpec+ και Αμερικανοί εταίροι, δήλωσαν ότι συμφωνούν με τη μείωση της παραγωγής. Ακόμα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) έκαναν δημόσια επίδειξη υποστήριξης. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαφωνούν συχνά με τη Σαουδική Αραβία όσον αφορά την πετρελαϊκή πολιτική: θέλει να πουλήσει όσο το δυνατόν περισσότερο, ακόμα και φθηνά, για να μη γίνει το πετρέλαιο της ένα αδρανές περιουσιακό στοιχείο. Ωστόσο, και αυτή επιμένει ότι ο Οpec+ έκανε τη σωστή επιλογή.
Στο περιθώριο μιας διάσκεψης στο Άμπου Ντάμπι νωρίτερα αυτό το μήνα, ένα στέλεχος της ενεργειακής βιομηχανίας των Εμιράτων ήταν έξαλλος με την αντίδραση της Αμερικής. Είπε ότι έμοιαζε με ρητορική αποικιοκρατικής εποχής. «Ποιος είναι αυτός; Ποιος είναι ο Joe Biden;», ρώτησε σε έντονο τόνο.
«Πρόκειται για τους δικούς μας πόρους». Ο Abdulkhaleq Abdulla, ένας πολιτικός επιστήμονας από τα Εμιράτα, πιστεύει ότι οι Δημοκρατικοί πρέπει να «ξυπνήσουν» και να αποδεχτούν ότι ο Κόλπος είναι «έτοιμος να πει όχι στην Αμερική». Ο Ali Shihabi, ένας λιγότερο δηκτικός σχολιαστής που βρίσκεται κοντά στη βασιλική αυλή της Σαουδικής Αραβίας, αναρωτήθηκε αν το βασίλειο θα μπορούσε να εγκαταλείψει τον Οpec και να σχηματίσει ένα πιο ελίτ καρτέλ. «Η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε εύκολα να λειτουργήσει χωρίς τον Οpec και να συντονίσει την παραγωγή με τους δύο ή τρεις βασικούς παίκτες ιδιωτικά», είπε.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φάνηκε να στέλνουν ένα ακόμη μήνυμα στις 11 Οκτωβρίου, όταν ο πρόεδρός τους Muhammad bin Zayed πέταξε στην Αγία Πετρούπολη για να συναντήσει τον κ. Putin. Οι Εμιρατινοί λένε ότι βρισκόταν εκεί για να συζητήσει ένα ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία.
Τίποτα σταθερό δεν προέκυψε από τη συνάντηση, αλλά το γεγονός ότι πήγε αυτοπροσώπως αντί να κάνει ένα τηλεφώνημα ή να στείλει τον υπουργό Εξωτερικών του ήταν μια έντονη υπενθύμιση ότι ο αραβικός κόσμος, σε αντίθεση με τη Δύση, αρνείται να πάρει θέση για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Από το 1945, όταν ο Franklin Roosevelt συνάντησε τον βασιλιά Abdelaziz bin Saud στο πλοίο USS Quincy, η σχέση Σαουδικής Αραβίας-Αμερικής βασίζεται της σε μια απλή συμφωνία. Το βασίλειο διατηρεί τη ροή πετρελαίου, ενώ η Αμερική διατηρεί το βασίλειο ασφαλές. Αμφότερες οι πλευρές κατηγορούν τώρα την άλλη ότι αθετεί τη συμφωνία.
Ωστόσο, αυτή η διαφωνία έχει τις ρίζες της στην αμοιβαία παρεξήγηση. Οι Δημοκρατικοί δεν επιθυμούν πλέον μόνο μια αξιόπιστη παροχή πετρελαίου. Την επιθυμούν και σε χαμηλή τιμή. Τα κράτη του Κόλπου, εν τω μεταξύ, θέλουν έναν πιο ενεργό προστάτη. Το Δόγμα Κάρτερ πρέσβευε ότι η Αμερική οφείλει να προστατεύει τα ενεργειακά της συμφέροντα στη Μέση Ανατολή. Για τους σημερινούς μονάρχες του Κόλπου, αυτό δεν σημαίνει απλώς την αστυνόμευση των Στενών του Ορμούζ. Σημαίνει επίσης να αναλαμβάνει δράση όταν απειλούνται από το Ιράν ή τους πληρεξουσίους του. Για να το θέσουμε ήπια, η παταγώδης αποτυχία της Αμερικής στο Ιράκ και το Αφγανιστάν δεν ενέπνευσε εμπιστοσύνη.
Καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διατεθειμένη να κάνει το χατίρι της άλλης. Οι Σαουδάραβες και οι γείτονές τους δεν επιθυμούν να παραιτηθούν από δισεκατομμύρια εσόδων για να βοηθήσουν το κόμμα του κ. Biden να κερδίσει μερικές επιπλέον ψήφους. Από την άλλη, οι περισσότεροι Αμερικανοί, μετά από δύο δεκαετίες καταστροφικών πολέμων στην περιοχή, θα ήθελαν να αποστασιοποιηθούν. Ορισμένοι αξιωματούχοι του Κόλπου ελπίζουν ότι μια δεύτερη προεδρία του Donald Trump το 2025 θα συσφίξει τους δεσμούς με την Αμερική. Ωστόσο, η πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος δεν επιθυμεί να προστατεύσει τα πετροκράτη του Κόλπου.
Παρά την απογοήτευσή του από την Αμερική, ο Κόλπος δεν έχει καλή εναλλακτική λύση. Η Ρωσία δεν μπορεί να καλύψει το ρόλο του προστάτη και του προμηθευτή όπλων. Με τον στρατό του καθηλωμένο στην Ουκρανία, ο κ. Putin χρειάζεται ό,τι όπλα μπορεί να παράγει η μαστιζόμενη από τις κυρώσεις οικονομία του για τις δικές του μάχες. Παράλληλα, η Ρωσία προσφέρει ελάχιστες προοπτικές για εμπόριο και επενδύσεις.
Η Κίνα είναι πιο χρήσιμος εταίρος. Δεν γκρινιάζει για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι μια μεγάλη πηγή επενδύσεων, αλλά δεν ενδιαφέρεται να εγγυηθεί την ασφάλεια του Κόλπου. Όπως και η Ρωσία, διατηρεί φιλικούς δεσμούς με τον βασικό αντίπαλο του Κόλπου, το Ιράν.
Έτσι, προς το παρόν, η Αμερική και τα κράτη του Κόλπου παραμένουν σε αυτό τον δυστυχισμένο γάμο. Μπορεί να διαφωνούν έντονα για τις τιμές του πετρελαίου, τον πόλεμο στην Ουκρανία και πολλά άλλα θέματα. Η συμφωνία «πετρέλαιο για την ασφάλεια» δεν αποτελεί πλέον στέρεο θεμέλιο της σχέση τους. Αλλά κανένας στην Ουάσινγκτον ή στο Ριάντ δεν φαίνεται πρόθυμος να βρει κάτι πιο στέρεο.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
