THEPOWERGAME
Τα γενέθλια του Vladimir Putin ήταν μοναχικά. Ελάχιστοι σημαντικοί παγκόσμιοι ηγέτες μπήκαν στον κόπο να τηλεφωνήσουν ή να στείλουν ευχετήριες κάρτες, αν και ο πρόεδρος της Λευκορωσίας του έστειλε ένα τρακτέρ.
Υπήρξε όμως κι ένας που δεν τον απογοήτευσε. Στις 7 Οκτωβρίου ο πρόεδρος της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdogan, ο οποίος συνεχίζει να αποκαλεί τον κ. Putin «αγαπητό φίλο», τον συνεχάρη για τα 70 του χρόνια.
Ο κ. Putin από την πλευρά του ευχαρίστησε τον Τούρκο ηγέτη για τις προσπάθειες διαμεσολάβησης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Οι δύο τους συναντήθηκαν στο Καζακστάν στις 13 Οκτωβρίου, μόλις δύο ημέρες μετά τη δολοφονική επίθεση ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων στην Ουκρανία.
Ο πόλεμος αναμενόταν να δοκιμάσει τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, και της Ρωσίας, της μεγαλύτερης απειλής για τη συμμαχία. Στην πραγματικότητα όμως αποδείχθηκαν ισχυρότερες. Για χρόνια η Τουρκία ήταν ο πιο έμπιστος εταίρος της Ρωσίας εντός του ΝΑΤΟ. Πλέον, ο πόλεμος αύξησε περαιτέρω τη σημασία της.
Για τη Ρωσία, που θεωρείται παρίας σε μεγάλο μέρος της Δύσης, η Τουρκία έχει μετατραπεί σε ασφαλές λιμάνι, στη μόνη χώρα της Ευρώπη που υποδέχεται με ανοιχτές αγκάλες τις ρωσικές επιχειρήσεις και τον δικτάτορα της Ρωσίας.
Για την Τουρκία η Ρωσία έχει γίνει ένας πολύτιμος εμπορικός εταίρος και πηγή μετρητών. Ο κ. Putin χρειάζεται τη βοήθεια της Τουρκίας για να διασώσει ό,τι έχει απομείνει από τη νομιμοποίησή του στην παγκόσμια σκηνή. Ο κ. Erdogan, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές το επόμενο έτος, μπορεί να χρειαστεί τη βοήθεια της Ρωσίας για να κρατηθεί στην εξουσία.
Η κυβέρνηση του κ. Erdogan έχει πράξει αυτό που της αναλογεί για να βοηθήσει την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η Τουρκία πούλησε στη χώρα οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, επικαλέστηκε μια διεθνή συνθήκη για να εμποδίσει τη Ρωσία να ενισχύσει τον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα και καταδίκασε την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία.
Η Τουρκία βοηθά επίσης την Ουκρανία να κατασκευάσει τέσσερις σύγχρονες κορβέτες κλάσης Ada, η πρώτη από τις οποίες καθελκύστηκε νωρίτερα αυτό το μήνα. Με τη μεσολάβηση της Τουρκίας το καλοκαίρι, η Ουκρανία, τα λιμάνια της οποίας βρίσκονταν υπό ρωσικό ναυτικό αποκλεισμό, ξαναξεκίνησε τις εξαγωγές σιτηρών μέσω θαλάσσης.
Αλλά η Τουρκία παραμένει κοντά στη Ρωσία. Οι ηγέτες τους συναντώνται και μιλούν τακτικά στο τηλέφωνο. Η μεταξύ τους φιλία έχει αντέξει τους πολέμους στη Συρία, τον Καύκασο και τη Λιβύη, όπου η Τουρκία και η Ρωσία κατάφεραν να συνεργαστούν παρά την υποστήριξη αντίθετων πλευρών.
Η δυναμική αυτή συνεχίστηκε στην Ουκρανία. Το τελευταίο καιρό, ο κ. Erdogan φαίνεται πιο πρόθυμος να επιπλήξει τις δυτικές κυβερνήσεις για το ότι αυτές «προκαλούν» τη Ρωσία παρά να καταδικάσει τις θηριωδίες της στην Ουκρανία.
«Η Ευρώπη θερίζει ό,τι έσπειρε», σημείωσε τον περασμένο μήνα, όταν η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ως απάντηση στις νέες κυρώσεις. Ο κ. Erdogan «έχει αρχίσει να ακούγεται σαν δικηγόρος του Putin», λέει ο Hakan Aksay, ένας βετεράνος Τούρκος παρατηρητής της Ρωσίας.
Η Τουρκία όχι μόνο αντιτίθεται στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά έχει βρει και τρόπους να επωφεληθεί. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών έχει ήδη ξεπεράσει τα 50 δισ. δολάρια φέτος, πραγματοποιώντας νέο ρεκόρ, από 34,7 δισ. δολάρια το 2021. Σχεδόν 20 πτήσεις από τη Μόσχα φτάνουν καθημερινά στην Κωνσταντινούπολη, γεμάτες με τουρίστες και άνδρες που θέλουν να αποφύγουν την επιστράτευση.
Κάποιοι Ρώσοι σχεδιάζουν να μείνουν. Από την αρχή του έτους, περισσότεροι από 8.000 έχουν αγοράσει σπίτια στην Τουρκία, καταλαμβάνοντας τη πρώτη θέση στη λίστα των ξένων αγοραστών για πρώτη φορά στα χρονικά. Μόνο τον Αύγουστο, οι Ρώσοι φέρεται να ίδρυσαν 128 νέες εταιρείες στην Τουρκία.
Η Ρωσία έχει παράλληλα ενισχύσει στο τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η ρωσική εταιρεία Rosatom έστειλε περίπου 5 δισ. δολάρια στην Τουρκία για τη χρηματοδότηση ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας που κατασκευάζει στις μεσογειακές ακτές της χώρας.
Αλλά η βιασύνη των Ρώσων και των ρουβλίων προσέλκυσε τον αμερικανικό έλεγχο. Αυτό το καλοκαίρι ένας Αμερικανός αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την Τουρκία για να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις και προειδοποίησε τις τουρκικές εταιρείες να μην κάνουν επιχειρήσεις με Ρώσους στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Οι τουρκικές τράπεζες απάντησαν αναστέλλοντας τη χρήση του ρωσικού συστήματος πληρωμών Mir.
Με την οικονομία της χώρας του να έχει καταστραφεί από τον πληθωρισμό, ο οποίος έφτασε το 83% τον Σεπτέμβριο, ο κ. Erdogan αντιμετωπίζει δυσκολίες ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους. Έχει προσελκύσει, αλλά σε μεγάλο βαθμό απέτυχε να εξασφαλίσει οικονομική στήριξη από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Τώρα φαίνεται να αναζητά χάρες από τη Ρωσία. Η Τουρκία ζήτησε πρόσφατα από τη Ρωσία να αναβάλει τουλάχιστον ορισμένα από τα χρέη της για το φυσικό αέριο μέχρι το 2024. Αλλά ο κ. Erdogan ακούγεται αισιόδοξος. Ενώ Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνιούν για το αν θα βγάλουν το χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, δήλωσε στις 10 Οκτωβρίου: «Τους είπα ότι εμείς δεν έχουμε τέτοιου είδους ανησυχίες».
Αν ο κ. Erdogan έχανε την εξουσία, η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας δεν θα άλλαζε δραματικά. Κανένα από τα πολιτικά κόμματα της Τουρκίας δεν επιθυμεί αντιπαράθεση. Αλλά ο κ. Putin γνωρίζει ότι δεν θα μπορέσει να αναγεννήσει τη σχέση που σφυρηλάτησε με τον κ. Erdogan επί δύο δεκαετίες.
«Γνωρίζει τις αδυναμίες του και τον τρόπο με τον οποίο κάνει πολιτική», λέει ο Mitat Celikpala, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Kadir Has στην Κωνσταντινούπολη. Είτε με φθηνό φυσικό αέριο, είτε με άλλη ένεση μετρητών είτε με πράσινο φως για μια νέα τουρκική επίθεση εναντίον των Κούρδων ανταρτών στη Συρία, ο κ. Putin μπορεί να αποφασίσει να δώσει χείρα βοηθείας στον φίλο του.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
