THEPOWERGAME
Τι πρέπει να κάνουν οι εταιρείες; Να προσλαμβάνουν ή να απολύουν; Τα τελευταία δύο χρόνια η ζήτηση για εργαζόμενους έχει ανακάμψει. Ταυτόχρονα, οι φόβοι για ύφεση έχουν έλθει κι αυτοί στο προσκήνιο. Οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ανταποκριθούν και δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Την περασμένη εβδομάδα η Snap, μια εταιρεία κοινωνικής δικτύωσης, δήλωσε ότι θα απολύσει το ένα πέμπτο του εργατικού της δυναμικού, αναφέροντας το «δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον».
Ο Mark Zuckerberg φέρεται να είπε στους υπαλλήλους της Meta ότι «υπάρχουν πιθανώς ένα σωρό άνθρωποι που δεν θα έπρεπε να είναι εδώ», αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει ανακοινώσει μεγάλες απολύσεις. Ο Tim Cook, το αφεντικό της Apple, ακολουθεί τη μέση οδό. Η κατασκευάστρια εταιρεία του iPhone θα συνεχίσει να προσλαμβάνει «σε τομείς», δήλωσε πρόσφατα, αλλά «έχει συναίσθηση» των κινδύνων που ελλοχεύουν στην οικονομία.
Προς το παρόν, οι προσληφθέντες υπερτερούν των απολυομένων. Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στις 2 Σεπτεμβρίου δείχνουν ότι οι Αμερικανοί εργοδότες, εξαιρουμένων των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, προσέθεσαν 315.000 εργαζομένους τον Αύγουστο.
Η Έρευνα για τις Ανοικτές Θέσεις Εργασίας και τη Ροή Εργασίας (JOLTS), που δημοσιεύθηκε λίγες ημέρες νωρίτερα, ανέφερε 11,2 εκατ. ανοικτές θέσεις εργασίας τον Ιούλιο. Υπήρχαν σχεδόν δύο κενές θέσεις εργασίας για κάθε άνεργο (βλ. διάγραμμα 1). Η κατάσταση στη Βρετανία είναι παρόμοια. Η Τράπεζα της Αγγλίας προβλέπει πικρή ύφεση, αλλά οι κενές θέσεις εργασίας βρίσκονται κοντά σε επίπεδα ρεκόρ.
Γιατί; Πίσω από το σημερινό εργασιακό παράδοξο κρύβονται τρεις παράγοντες. Πρώτον, η μεγάλη ανακατάταξη στην αγορά εργασίας. Δεύτερον, η μεταπανδημική αναταραχή που επικρατεί σε αυτή την αγορά, και τέλος, οι περισσότερες επιχειρήσεις, που δίνουν καθημερινές μάχες, έχουν περιορισμένο εύρος ζώνης για να αντιμετωπίσουν τις λεπτές κυκλικές μεταβολές. Οι λίγες που το κάνουν, ίσως μπορέσουν να εξασφαλίσουν ένα διαρκές πλεονέκτημα.
Ας δούμε πρώτα την μεγάλη ανακατάταξη. Η αγορά εργασίας βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς αλλαγής. Σε μεγάλο βαθμό, τα απλά οικονομικά μοντέλα αντιμετωπίζουν όλες τις επιχειρήσεις ως ίδιες και την οικονομία ως μια «αντιπροσωπευτική επιχείρηση».
Στην πραγματικότητα, οι επιχειρήσεις είναι πολύ διαφορετικές. Ορισμένες επεκτείνονται, ενώ άλλες συρρικνώνονται – σε περιόδους ανόδου και σε περιόδους ύφεσης. Η μεταβολή της απασχόλησης που αποτυπώνεται από δείκτες όπως τα μηνιαία μη γεωργικά μισθολόγια είναι ένα καθαρό μέγεθος, η διαφορά μεταξύ της δημιουργίας και της κατάργησης θέσεων εργασίας από τις επιχειρήσεις και μεταξύ των προσχωρήσεων και των αποχωρήσεων σε επίπεδο εργαζομένων.
Οι ροές αυτές είναι μεγάλες σε σύγκριση με τη μεταβολή της απασχόλησης. Τον Ιούλιο τα μισθολόγια αυξήθηκαν κατά 500.000, αλλά περίπου 6,4 εκατ. εργαζόμενοι ξεκίνησαν σε νέες θέσεις εργασίας και 5,9 εκατ. εγκατέλειψαν τις παλιές τους.
Τα στοιχεία της JOLTS καταγράφουν τον ρυθμό ροής εργαζομένων σε ένα μήνα (βλ. διάγραμμα 2). Κατά τη διάρκεια ενός έτους, ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός ατόμων μετακινείται από θέση εργασίας σε θέση εργασίας ή από μη εργαζόμενους σε εργαζόμενους (και αντίστροφα).
Κατά κανόνα, οι θέσεις εργασίας μετακινούνται με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι οι εργαζόμενοι. Στις επεκτάσεις η δημιουργία θέσεων εργασίας υπερτερεί της κατάργησης θέσεων εργασίας. Στις υφέσεις, η κατάργηση θέσεων εργασίας είναι μεγαλύτερη.
Αλλά η ανακατάταξη είναι υψηλή σε όλες τις περιόδους. Ορισμένες επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν είναι επίσης επιχειρήσεις που απολύουν. Η Walmart, ο μεγαλύτερος ιδιωτικός εργοδότης της Αμερικής, επιβεβαίωσε τον Αύγουστο ότι θα καταργηθούν θέσεις εργασίας στα κεντρικά της γραφεία, ακόμα και ενώ δημιουργούσε κάποιες νέες θέσεις εργασίας.
Για άλλες επιχειρήσεις, η κυκλική ύφεση επιβάλλει την επανεξέταση. Οι προγραμματισμένες απολύσεις σε επιχειρήσεις όπως η Netflix, η Robinhood και η Shopify αποτελούν διόρθωση των ταχέων προσλήψεων που έγιναν νωρίτερα. Μεγάλο μέρος της ιστορικής κυκλικότητας στις προσλήψεις οφείλεται στις νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης και στις νεοσύστατες επιχειρήσεις, λέει ο John Haltiwanger του Πανεπιστημίου του Maryland.
Σε περιόδους άνθησης οι πάροχοι κεφαλαίων, είτε πρόκειται για ταμεία επιχειρηματικού κεφαλαίου, είτε για τράπεζες είτε για δημόσιους επενδυτές, είναι πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν όλα τα είδη επιχειρήσεων. Σε περιόδους ύφεσης, αποστρέφονται τον κίνδυνο.
Οι απολύσεις μπορεί επίσης να αποτελούν απάντηση σε βαθύτερες διαρθρωτικές προκλήσεις. Τον Φεβρουάριο το αφεντικό της Ford, ο Jim Farley, ήταν κατηγορηματικός σχετικά με αυτές που πραγματοποιούνται στην αυτοκινητοβιομηχανία: «Έχουμε πάρα πολλούς ανθρώπους- έχουμε πάρα πολλές επενδύσεις. Έχουμε υπερβολική πολυπλοκότητα».
Στη μεταποίηση, η ανάγκη περικοπής θέσεων εργασίας σημαίνει πάντα ότι υπάρχουν άνθρωποι που απολύονται. Υπάρχουν όμως βιομηχανίες, κυρίως το λιανικό εμπόριο, όπου ο συνήθης ρυθμός του κύκλου εργασιών είναι τόσο υψηλός που οι θέσεις εργασίας μπορούν να περικοπούν χωρίς απολύσεις. Απλά σταματήστε τις προσλήψεις και το μισθολόγιο θα συρρικνωθεί. Η προσέγγιση του κ. Zuckerberg, όπως φαίνεται, είναι να προσπαθήσει να επιταχύνει τον ρυθμό φθοράς των εργαζομένων της Meta.
Τι γίνεται με τον δεύτερο παράγοντα, τη μετα-πανδημική αλλαγή στην αγορά εργασίας; Ο Steven Davis από το Booth School of Business του Πανεπιστημίου του Σικάγο την αποκαλεί «μεγάλη αναδιάταξη». Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Eliza Forsythe του Πανεπιστημίου του Ιλινόις και τριών συν-συντακτών, η πλευρά της ζήτησης της αγοράς δεν έχει αλλάξει πολύ από την Covid-19.
Πολλοί από τους 20 εκατ. Αμερικανούς που απολύθηκαν τον Απρίλιο του 2020 ανακλήθηκαν γρήγορα από τους εργοδότες τους. Η πλευρά της προσφοράς μεταβλήθηκε ριζικότερα. Οι συντάκτες της μελέτης δηλώνουν ότι η αναλογία απασχόλησης προς τον πληθυσμό παραμένει κάτω από την προ της πανδημίας κορύφωσή της, κυρίως ως αποτέλεσμα της αποχώρησης εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας από το εργατικό δυναμικό ενώ, η πλήρωση θέσεων εργασίας που απευθύνονται στους πελάτες, εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Το κύμα των κενών θέσεων εργασίας είναι ιδιαίτερα έντονο στους κλάδους της αναψυχής, της φιλοξενίας και της προσωπικής φροντίδας.
Οι εργοδότες στην Αμερική εντείνουν την ένταση των προσλήψεων. Οι απαιτήσεις δεξιοτήτων στις αγγελίες για θέσεις εργασίας που απευθύνονται στους πελάτες έχουν χαλαρώσει. Οι αμοιβές αυξήθηκαν περισσότερο από ό,τι σε άλλα είδη εργασίας.
Η κ. Forsythe και οι συνάδελφοί της διαπιστώνουν αυξημένη πιθανότητα μετακίνησης ανέργων και εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης σε θέσεις εργασίας γραφείου. Οι ευκαιρίες στα υψηλότερα σκαλοπάτια της επαγγελματικής κλίμακας φαίνεται να έχουν ανοίξει, λόγω των συνταξιοδοτήσεων.
Το ίδιο συμβαίνει και στη Βρετανία. Μια ζεστή καθημερινή του Αυγούστου, δεκάδες επιχειρήσεις έστησαν τον πάγκο τους στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου του Middlesex. Επιχειρήσεις όπως η JH Kenyon, ένα γραφείο κηδειών, η Metroline, μια εταιρεία λεωφορείων, και η Equita, μια εταιρεία είσπραξης οφειλών, δεν απευθύνονταν σε νέους πτυχιούχους αλλά σε άνεργους της περιοχής.
Οι υπεύθυνοι προσλήψεων θυμόνταν πώς οι αναζητούντες εργασία συνήθιζαν να έρχονται σε αυτούς – ένας “συνεχής αγωγός”, σύμφωνα με έναν από αυτούς. Τώρα οι επιχειρήσεις είναι αυτές που βγαίνουν προς αναζήτηση.
Ο συνδυασμός μιας διαφαινόμενης ύφεσης, της μεγάλης ανακατάταξης και των αλλαγών στην προσφορά εργαζομένων είναι εξαιρετικά περίπλοκος για τις περισσότερες επιχειρήσεις. Κατ’ αρχήν, μια καλά διοικούμενη επιχείρηση θα μπορούσε να κάνει στρατηγικές προσλήψεις καθ’ όλη τη διάρκεια του επιχειρηματικού κύκλου.
Στην πράξη, ακόμα και η βεβαιότητα μιας ύφεσης σε 12 μήνες δεν θα ήταν αρκετή για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να συντονίσουν τις προσλήψεις. Θα πρέπει να γνωρίζουν το μέγεθος, τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά του κλάδου οποιασδήποτε ύφεσης. Η ενεργοποίηση και η απενεργοποίηση των προσλήψεων ως αντίδραση σε λεπτές κυκλικές μεταβολές είναι ανέφικτη.
Οι επιχειρήσεις, όπως και οι άνθρωποι, έχουν περιορισμένο εύρος ζώνης – και αυτό το εύρος ζώνης δαπανάται για την πλοήγηση στις πολιτικές εργασίας από το σπίτι. Στο ένα άκρο βρίσκεται ο Elon Musk, ο οποίος είπε στους υπαλλήλους της Tesla να εμφανίζονται στο γραφείο για τουλάχιστον 40 ώρες την εβδομάδα ή «να προσποιούνται ότι εργάζονται κάπου αλλού».
Στο άλλο άκρο βρίσκονται η Yelp, ένας δικτυακός τόπος αξιολόγησης, που προτιμά μια στρατηγική «πρώτα από απόσταση», και το Spotify, που επιτρέπει την «εργασία από οπουδήποτε». Αυτή η προσέγγιση έχει πλεονεκτήματα σε μια στενή αγορά εργασίας. Επιτρέπει στις επιχειρήσεις να ρίχνουν τα δίχτυα πρόσληψης σε μια ευρύτερη περιοχή.
Οι εξ’ αποστάσεως εργαζόμενοι μπορούν να ανταλλάξουν τη μεγαλύτερη ευελιξία με χαμηλότερη αμοιβή. Υπάρχουν όμως και προφανή μειονεκτήματα. Είναι δύσκολο να διατηρηθεί η ενότητα του σκοπού όταν οι συνάδελφοι συναντιούνται ελάχιστα μεταξύ τους.
Μπορούν οι επιχειρήσεις να πλοηγηθούν καλά στη σημερινή δύσκολη αγορά εργασίας; Η Apple φαίνεται να τα καταφέρνει. Στην Ευρώπη η Ryanair, συγκέντρωσε προσωπικό κατά τη διάρκεια της πανδημίας και άρχισε να προσλαμβάνει επιθετικά όταν η οικονομία άνοιξε ξανά.
Συνέχισε να πετάει αυτό το καλοκαίρι, κερδίζοντας μερίδιο αγοράς καθώς οι ανταγωνιστές της ακύρωναν πτήσεις. Αλλά για πολλές επιχειρήσεις η εξεύρεση μιας απάντησης στο εργασιακό παράδοξο δεν θα είναι εύκολη. Ένας υπεύθυνος προσλήψεων στην έκθεση θέσεων εργασίας στη Βρετανία με μια σειρά έργων υποδομής λέει ότι ελπίζει ότι θα μείνει αλώβητη από την ύφεση.
Παρόλα αυτά, όταν πρόκειται να προσληφθούν εργαζόμενοι στο εδώ και τώρα, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. «Πρέπει απλώς να είσαι σε θέση να εμφανιστείς στην ώρα σου και να επιδείξεις προθυμία και δέσμευση», λέει για τον υποψήφιο-στόχο του. «Δεν απαιτείται προηγούμενη εμπειρία».
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
