THEPOWERGAME
Ο χάλκινος George Orwell, με το τσιγάρο στο χέρι, φυλάει τα κεντρικά γραφεία της British Broadcasting Corporation (BBC). Μια συνοδευτική επιγραφή δηλώνει: «Ο Orwell είναι μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ανθρωπότητας: «Αν η ελευθερία σημαίνει κάτι, αυτό είναι το δικαίωμα να λες στους ανθρώπους κάτι που δεν θέλουν να ακούσουν». Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας έχει κάνει πολλά από αυτά: Ο Boris Johnson τον έχει αποκαλέσει «Εταιρεία που καταφέρεται εναντίον του Brexit». Οι σύμβουλοί του υποσχέθηκαν κάποτε να «καθαρίσουν» την πηγή χρηματοδότησης του BBC.
Τώρα, ο πρωθυπουργός οδεύει προς την πόρτα, εγκαίρως για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας του ραδιοτηλεοπτικού φορέα τον Οκτώβριο. Ωστόσο, η όποια ανακούφιση αισθάνονται τα στελέχη του BBC μπορεί να είναι προσωρινή, καθώς η εταιρεία έχει να αντιμετωπίσει σοβαρότερες προκλήσεις από την «πτώση» της Downing Street. Όπως και άλλοι ευρωπαϊκοί δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, το BBC αντιμετωπίζει αβεβαιότητα σχετικά με τον ρόλο του στην εποχή του Netflix και του YouTube. Εντός κι εκτός BBC, οι σκέψεις στρέφονται στις πηγές της μελλοντικής του χρηματοδότησης.
Το μοντέλο εσόδων του BBC είναι σχεδόν το ίδιο με αυτό του 1923, όταν ο νόμος περί ασύρματης τηλεγραφίας εισήγαγε ένα τέλος δέκα σελίνια το χρόνο (περίπου 21 λίρες ή 25 δολάρια σε σημερινά χρήματα) για τα σπίτια με ραδιοφωνικές συσκευές. Σήμερα τα ραδιοτηλεοπτικά τέλη είναι 159 λίρες, πληρωτέα από κάθε νοικοκυριό που παρακολουθεί ζωντανή τηλεόραση ή χρησιμοποιεί το iPlayer, την online υπηρεσία catch-up του BBC. (Υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως οι φτωχοί ηλικιωμένοι). Πέρυσι τα τέλη απέφεραν 3,8 δισ. στερλίνες, το 74% των εσόδων του BBC – το υπόλοιπο ήταν από εμπορικές δραστηριότητες όπως η πώληση εκπομπών στο εξωτερικό.
Η σχεδόν καθολική επιβάρυνση δικαιολογείται από τη σχεδόν καθολική κατανάλωση. Κάθε εβδομάδα το 90% των ενηλίκων Βρετανών παρακολουθεί τα οκτώ εθνικά τηλεοπτικά κανάλια, τους 50 και πλέον ραδιοφωνικούς σταθμούς και την εκτεταμένη ιστοσελίδα του BBC. Αλλά με τον ανταγωνισμό από το Χόλιγουντ και τη Silicon Valley, οι τηλεθεατές αλλάζουν κανάλι. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Enders Analysis, το μερίδιο της ραδιοτηλεόρασης στη βρετανική κατανάλωση βίντεο μειώθηκε από 97% το 2010 σε 70% το 2021. Η ίδια εταιρεία προβλέπει πτώση στο 60% περίπου μέσα στην επόμενη πενταετία.
Το streaming «διευρύνει το τηλεοπτικό γενεακό χάσμα», σημειώνει η Ofcom, η ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών, σε μια έκθεση στις 17 Αυγούστου που κατέδειξε ότι οι νεότεροι ενήλικες παρακολουθούν το ένα έβδομο της τηλεοπτικής μετάδοσης σε σχέση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία. Σε μια τυπική εβδομάδα, ένας στους πέντε νέους ηλικίας 16 έως 34 ετών δεν καταναλώνει καθόλου περιεχόμενο από το BBC.
Το γεγονός καθιστά δυσκολότερη την υπεράσπιση του καθολικού τηλεοπτικού τέλους των 159 λιρών. Το ίδιο ισχύει και για την καθαρή σχέση ποιότητας-τιμής των streamers. Το BBC παρέχει πολλά πράγματα που το Netflix και οι συνεργάτες του δεν θα προσφέρουν ποτέ, από ειδήσεις (κυρίως φέτος με τον πόλεμο στην Ουκρανία) μέχρι εκπαίδευση (κατά τη διάρκεια της πανδημίας το 80% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χρησιμοποίησαν τα μαθήματα «Bitesize» του BBC).
Αλλά η κλίμακα και η δυνατότητα δανεισμού των streamers σημαίνει ότι μπορούν να προσφέρουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα. Το Disney+ κοστίζει το μισό από τα τηλεοπτικά τέλη, ωστόσο ο προϋπολογισμός περιεχομένου της Disney πέρυσι ήταν υπερπενταπλάσιος από αυτόν του BBC. Η Amazon ξόδεψε ελαφρώς περισσότερα για την επερχόμενη σειρά «Lord of the Rings» από ό,τι το BBC πέρυσι για όλες τις ταινίες και τις σειρές του μαζί.
Τέτοιες συγκρίσεις είναι αποτέλεσμα εστιασμένων μυαλών. Ο βασιλικός χάρτης του BBC, ο οποίος καθορίζει τις αρμοδιότητές του για την επόμενη δεκαετία, πρόκειται να ανανεωθεί το 2027. Πριν από αυτό, η κυβέρνηση διέταξε την επανεξέταση του τηλεοπτικού τέλους, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο και να διαρκέσει ένα περίπου χρόνο. Οι δύο υποψήφιοι για τη διαδοχή του κ. Johnson, η Liz Truss και ο Rishi Sunak, δεν έχουν ακόμα ανοίξει τα χαρτιά τους.
Αλλά η κ. Truss, το φαβορί, προκάλεσε αίσθηση στις 19 Αυγούστου όταν δήλωσε στο GB News, ένα δεξιό τηλεοπτικό κανάλι: «Δεν είναι το BBC το θέμα μας. Απλώς τα πράγματα πρέπει να μπουν στη θέση τους». Λέγεται ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να παραμείνει στην Nadine Dorries, την υπουργό Πολιτισμού του κ. Johnson, η οποία δήλωσε τον Ιανουάριο ότι ο πιο πρόσφατος διακανονισμός για τα τηλεοπτικά τέλη του BBC «θα είναι ο τελευταίος».
Ωστόσο, η κριτική για τα τηλεοπτικά τέλη είναι εδώ και καιρό ευκολότερη από την αντικατάστασή τους. Η Margaret Thatcher, η οποία άρχισε να απεχθάνεται το BBC για την κάλυψη του πολέμου των Φόκλαντ και της Βόρειας Ιρλανδίας, πίστευε ότι η εταιρεία θα έπρεπε να ζει από τη διαφήμιση, όπως οι άλλοι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς της Βρετανίας. Εντούτοις, η αναθεώρηση που ανέθεσε το 1985 για να υποστηρίξει αυτή την ιδέα την προειδοποίησε, για λόγους που ισχύουν και σήμερα.
Η εταιρεία ερευνών Ampere Analysis εκτιμά ότι η διαφήμιση θα απέφερε ένα τρίτο λιγότερα έσοδα σε σχέση με τα τηλεοπτικά τέλη. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποσπάσει το BBC από την αποστολή του ως δημόσιος φορέας. Και άλλα μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από διαφημίσεις -συμπεριλαμβανομένων και των ισχυρότερων επικριτών του BBC στον Τύπο- αντιτίθενται στην ιδέα, φοβούμενα τον ανταγωνισμό στις πωλήσεις διαφημίσεων.
Πιο πρόσφατα, οι επικριτές του τέλους πρότειναν ένα συνδρομητικό μοντέλο, έτσι ώστε οι πολίτες να μπορούν να επιλέγουν την «είσοδο» ή την «έξοδο» από το BBC, όπως γίνεται με το Netflix. Όπως οι διαφημίσεις, έτσι και οι συνδρομές θα δυσκολευτούν να συγκεντρώσουν τόσα χρήματα όσα τα τηλεοπτικά τέλη: ακόμη και αν το BBC έπειθε τα δύο τρίτα των συνδρομητών να επιλέξουν την συνδρομή, θα έπρεπε να τους χρεώσει 50% περισσότερο για να φτάσει τα τρέχοντα έσοδά του. Και το κυνήγι των συνδρομητών θα εισήγαγε τα ίδια εμπορικά κίνητρα με το κυνήγι των διαφημιστών.
Συνεπώς, η συνέχιση της δημόσιας χρηματοδότησης κάποιου είδους φαίνεται αναπόφευκτη. Αλλά η μέθοδος θα μπορούσε να αλλάξει. Από τις 56 αγορές της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης, μιας ομάδας δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, μόνο 20 βασίζονται κυρίως σε τέλη.
Ορισμένες, συμπεριλαμβανομένων των Κάτω Χωρών και της Ισλανδίας, χρηματοδοτούν τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς τους από τη γενική φορολογία. Αυτόν τον μήνα η Γαλλία δήλωσε ότι θα ακολουθήσει. Η χρέωση των φορολογουμένων για δημόσια αγαθά όπως το Bitesize μπορεί να είναι πιο δίκαιη από τη χρέωση των τηλεθεατών, καθώς και πιο προοδευτική.
Η κύρια αντίρρηση είναι ότι η στενότερη συμμετοχή της κυβέρνησης απειλεί την ανεξαρτησία των ραδιοτηλεοπτικών φορέων. Στις 24 Αυγούστου η Emily Maitlis, πρώην παρουσιάστρια του BBC, δήλωσε ότι το διοικητικό συμβούλιο του BBC είχε ήδη έναν «ενεργό πράκτορα του Συντηρητικού Κόμματος», με τη μορφή ενός πρώην επικεφαλής επικοινωνίας της Downing Street.
Ένας τρόπος για να αποφευχθεί αυτό θα ήταν μια νέα, εξειδικευμένη πηγή εσόδων. Η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν έναν φόρο εισοδήματος «ειδικού σκοπού». Το 2013 η Γερμανία εγκατέλειψε τα τηλεοπτικά τέλη για ένα τέλος ακίνητης περιουσίας, το οποίο διεύρυνε την εισπρακτική βάση και μείωσε τους ατομικούς λογαριασμούς.
Τον Ιούλιο, μια επιτροπή της Βουλής των Λόρδων πρότεινε την αύξηση του δημοτικού φόρου, δηλαδή την επιβάρυνση των νοικοκυριών. Αυτό θα εξοικονομούσε διοικητικό κόστος – πέρυσι, η είσπραξη των τηλεοπτικών τελών κόστισε στο BBC 136 εκατ. λίρες – και θα μπορούσε να είναι πιο προοδευτικό, δεδομένου ότι ο φόρος χωρίζεται σε ζώνες με βάση την αξία των ακινήτων.
Η κ. Dorries λέγεται ότι ενδιαφέρεται για την εισφορά των νοικοκυριών, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια συντηρητική κυβέρνηση να εισάγει έναν νέο «φόρο BBC». Θα ήταν άσχημο για τους σκληροπυρηνικούς αρνητές του BBC, οι οποίοι σήμερα μπορούν να εξαιρεθούν αν υποσχεθούν ότι δεν θα παρακολουθούν ζωντανή τηλεόραση ή iPlayer. Είναι κάτι που ισχυρίστηκαν σχεδόν 2 εκατ. νοικοκυριά πέρυσι, 270.000 περισσότερα από ό,τι το 2020.
Καθώς δεν υπάρχει εναλλακτική, η Claire Enders της Enders Analysis υποψιάζεται ότι «αυτή η αναθεώρηση θα καταλήξει εκεί που κατέληγαν πάντα όλες οι αναθεωρήσεις», δηλαδή σε μια σύσταση για την παραμονή των τηλεοπτικών τελών. Αυτό μπορεί να μην είναι το τέλος: η επιτροπή των Λόρδων υποστήριξε ότι το μοντέλο χρηματοδότησης του BBC θα πρέπει να γίνει πιο δίκαιο, πράγμα που θα μπορούσε να υποδηλώνει περισσότερο έλεγχο των μέσων. Οι εκπτώσεις, ας πούμε, θα μπορούσαν να επεκταθούν στα νοικοκυριά που λαμβάνουν καθολικό επίδομα με τους πλούσιους να καλύπτουν το έλλειμμα.
Οι μεγάλες αποφάσεις αναμένονται. Οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί μπορεί τελικά να αντιμετωπίσουν την επιλογή μεταξύ της ενίσχυσης του δυναμικού τους για να ανταγωνιστούν τους streamers, ή της στροφής τους σε περιεχόμενο «φάε τα λαχανικά σου», αφήνοντας την ψυχαγωγία στο Χόλιγουντ.
Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους Συντηρητικούς, των οποίων οι ηλικιωμένοι ψηφοφόροι λατρεύουν να επικρίνουν το BBC, αλλά είναι, παράλληλα, εθισμένοι στο να το παρακολουθούν. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση έχει περιοριστεί στο να γκρινιάζει για τα τηλεοπτικά τέλη. Όμως, για έναν αιώνα, το BBC έχει αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να χτυπηθεί.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
