THEPOWERGAME
«Είναι σαν το Βέγκας», λέει ο Matt Moore, ιδιοκτήτης ενός μικρού καταστήματος ποδηλάτων στη Georgetown, μια γειτονιά της Ουάσινγκτον. «Ξέρεις ότι θα την πατήσεις, θέμα είναι πώς να την πατήσεις λιγότερο».
Το σύστημα των διατραπεζικών συναλλαγών -με το οποίο οι τράπεζες και οι εκδότες πιστωτικών καρτών χρεώνουν τους εμπόρους για τη συλλογή πληρωμών- είναι ένα μισητό σύστημα για πολλούς λιανοπωλητές.
Οι έμποροι δίνουν κάθε χρόνο 138 δισ. δολάρια σε προμήθειες. Σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου, μια ομάδα πίεσης, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κόστος τους μετά τους μισθούς. Και ενώ οι αγοραστές είναι λιγότερο πιθανό να έχουν αρνητικά συναισθήματα για το σύστημα, καθώς ως επί το πλείστο δεν το γνωρίζουν, υποφέρουν και οι ίδιοι εξαιτίας των υψηλότερων αναγραφόμενων τιμών.
Η Αμερική φιλοξενεί τις υψηλότερες διατραπεζικές προμήθειες από κάθε άλλη μεγάλη οικονομία. Το κόστος είναι μια τάξη μεγέθους μεγαλύτερο από ό,τι στην Ευρώπη και την Κίνα, γεγονός που ωφελεί σε μεγάλο βαθμό δύο επιχειρήσεις, τη Visa και τη Mastercard, οι οποίες διευκολύνουν περισσότερα από τα τρία τέταρτα των συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες στη χώρα.
Αυτό τις έχει καταστήσει δύο από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες στον κόσμο, με καθαρά περιθώρια κέρδους πέρυσι 51% και 46% αντίστοιχα. Αν κατατάξετε κάθε εταιρεία (εξαιρουμένων των εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητα) του δείκτη S&P 500 με βάση το μέσο καθαρό περιθώριο κέρδους τους πέρυσι, πριν από πέντε χρόνια και πριν από μια δεκαετία, θα δείτε ότι μόνο τέσσερις εμφανίζονται κάθε φορά στην πρώτη 20άδα. Δύο είναι εταιρείες χρηματοοικονομικών πληροφοριών, η Intercontinental Exchange και η CME Group. Οι άλλες είναι η Mastercard και η Visa.
Με την πρώτη ματιά η θέση τους φαίνεται ανυπέρβλητη. Ήδη κυρίαρχες, τα τελευταία χρόνια οι επιχειρήσεις ενισχύθηκαν από την αύξηση των ηλεκτρονικών αγορών που πυροδοτήθηκε εξαιτίας της πανδημίας. Το 2016, οι Αμερικανοί καταναλωτές χρησιμοποίησαν πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες για το 45% των συναλλαγών τους. – «Έως το 2021, το ποσοστό αυτό έφτασε το 57%. Η μετάβαση από τα μετρητά είναι «ένας σημαντικός και μακροχρόνιος ούριος άνεμος», λέει ο Craig Vosburg της Mastercard.
Ωστόσο, δύο απειλές ελλοχεύουν. Η πρώτη προέρχεται από την Ουάσινγκτον, όπου οι νομοθέτες ελπίζουν να συντρίψουν αυτή τη διαρχία στις πληρωμές. Η δεύτερη είναι εικονική. Οι πληρωμές έχουν μεταμορφωθεί στη Βραζιλία, την Κίνα και την Ινδονησία από φθηνές, βολικές επιλογές που βασίζονται σε εφαρμογές που προέρχονται από τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Mercado Pago, η Ant Group, η Tencent και η Grab. Μετά από μακρά αναμονή, οι νεοεισερχόμενοι φαίνεται ότι τώρα πια θα μπορούσαν να ανατρέψουν την αγορά της Αμερικής.
Αυτό είναι καλό νέο για τους καταναλωτές και τους λιανοπωλητές. Μεγάλο μέρος των κερδών της Visa και της Mastercard προέρχεται τελικά από τις προμήθειες που χρεώνονται όταν ένας αγοραστής χρησιμοποιεί την πιστωτική ή χρεωστική του κάρτα για να πραγματοποιήσει αγορές. Η ΕΕ έχει περιορίσει τις χρεώσεις αυτές για τις πιστωτικές κάρτες στο 0,3% της αξίας της συναλλαγής.
Ο έντονος ανταγωνισμός στην Κίνα σημαίνει ότι η WeChat και η Alipay εισπράττουν προμήθεια μόλις 0,1%. Στην Αμερική, οι χρεωστικές κάρτες ρυθμίζονται από την «τροποποίηση Durbin», η οποία δίνει στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ την εξουσία να επιβάλει ένα ανώτατο όριο. Αλλά οι προμήθειες των πιστωτικών καρτών δεν ρυθμίζονται και είναι υψηλότερες: συνήθως ανέρχονται στο 2% περίπου της συναλλαγής και αυξάνονται στο 3,5% για ορισμένες κάρτες υψηλής επιβράβευσης.
Οι προμήθειες αυτές καθορίζονται από τη Mastercard και τη Visa, αλλά εισπράττονται από τις τράπεζες, οι οποίες παίρνουν ένα ποσοστό και το χρησιμοποιούν για να χρηματοδοτήσουν προνόμια, όπως ασφάλειες και αεροπορικά μίλια, ώστε να προσελκύσουν πελάτες.
Για το δικαίωμα χρήσης των υπηρεσιών επεξεργασίας συναλλαγών των δικτύων καρτών, οι τράπεζες καταβάλλουν τεράστιες αμοιβές. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι καταναλωτές πληρώνουν χρυσά τα προνόμιά τους, ενώ παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανυποψίαστοι. Σύμφωνα με έγγραφο που δημοσιεύθηκε πέρυσι από την Joanna Stavins της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Βοστώνης και τους συναδέλφους της, τα καταστήματα λιανικής αυξάνουν τις τιμές στα ταμεία κατά 1,4%, μετακυλώντας το κόστος των διατραπεζικών συναλλαγών στα νοικοκυριά.
Οι φτωχοί Αμερικανοί βρίσκονται στη χειρότερη θέση. Οι υψηλές χρεώσεις ενσωματώνονται στην τιμή των αγαθών και οι τιμές παραμένουν συνήθως ίδιες είτε πληρώνετε με κάρτα είτε με μετρητά, τα οποία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν οι φτωχοί.
«Αν δεν συλλέγετε τους πόντους σας, ουσιαστικά χρηματοδοτείτε τους πόντους όλων των άλλων», λέει ο Brian Kelly, ευρύτερα γνωστός ως «ο τύπος των πόντων», ο οποίος έχει στήσει μια ολόκληρη επιχείρηση ενθαρρύνοντας τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν τα προνόμια.
Τα νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 25.000 δολαρίων (περίπου το ένα τέταρτο του συνολικού αριθμού) κατά μέσο όρο δεν παίρνουν καθόλου καθαρές ανταμοιβές, αφού όσες λαμβάνουν αντισταθμίζονται εξ ολοκλήρου από τις χρεώσεις.
Τα νοικοκυριά που εισπράττουν περισσότερα από 135.000 δολάρια ετησίως ανακτούν σε πόντους ή προνόμια περίπου 0,6 ποσοστιαίες μονάδες των διατραπεζικών τελών που πληρώνουν.
Τα τέλη αυτά χρηματοδοτούν ορισμένα προνόμια, και όχι μόνο την προστασία των καταναλωτών που παρέχεται από τις ρυθμιστικές αρχές ή τους νομοθέτες αλλού. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, οι κανονισμοί διασφαλίζουν ότι οι πελάτες μπορούν να επιστρέφουν αγαθά, ιδίως ελαττωματικά, ή ότι οι αεροπορικές εταιρείες αποζημιώνουν τους επιβάτες των καθυστερημένων πτήσεων. Στην Αμερική, τα δίκτυα καρτών έχουν μπει στο παιχνίδι.
Προσφέρουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα «αντίστροφης χρέωσης» – δηλαδή να μπορούν να αντιστρέψουν την έγκρισή τους για μια διακανονισμένη συναλλαγή- εάν κάτι δεν παραδίδεται όπως περιγράφεται.
Τα δίκτυα καρτών χρησιμοποιούν επίσης τα τέλη- προμήθειες για να διατηρούν τα συστήματα πληρωμών ασφαλή και προστατευμένα από απάτες. Εν ολίγοις, οι Αμερικανοί βασίζονται περισσότερο στον καπιταλισμό και τον ανταγωνισμό για την προστασία των καταναλωτών, παρά στη νομοθεσία και τη ρύθμιση.
«Σίγουρα δεν θα καταργούσα τις πιστωτικές κάρτες, διότι λειτουργούν εξαιρετικά, είναι βολικές και οι άνθρωποι τις αγαπούν», λέει η κ. Stavins. Αντίθετα, θα ήθελε το κόστος να μετακυλιστεί: «Αν έρθετε στο ταμείο και θέλετε να χρησιμοποιήσετε πιστωτική κάρτα, θα πληρώσετε 103 δολάρια για ένα προϊόν αξίας 100 δολαρίων».
Με αυτόν τον τρόπο οι καταναλωτές θα πληρώνουν για τα προνόμια, αλλά μόνο αν τα απολαμβάνουν πραγματικά. Παλαιότερα μια τέτοια λύση ήταν αδύνατη: στις συμφωνίες τους με τους εμπόρους, τα δίκτυα καρτών απαγόρευαν ρητά την προσθήκη τέτοιων προσαυξήσεων, αλλά μια ομαδική αγωγή που τελεσιδίκησε για πρώτη φορά το 2013 ανάγκασε τη Visa και τη Mastercard να επιτρέψουν στους εμπόρους να επιβάλλουν πρόσθετη χρέωση. Μετέπειτα αγωγές ανέτρεψαν πολιτειακούς νόμους που απαγορεύουν τις προσαυξήσεις.
Παρόλο που η προσθήκη προσαυξήσεων πλέον επιτρέπεται και είναι νόμιμη, εξακολουθεί να είναι δύσκολη. «Όταν μιλάμε με εμπόρους, πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζουν καν αν πρόκειται για απλή κάρτα ή κάρτα προνομίων, οπότε δεν γνωρίζουν ποιο είναι το κόστος επεξεργασίας τους μέχρι να λάβουν το μηνιαίο λογαριασμό τους», λέει η κ. Stavins.
Η εφαρμογή ενός συστήματος που θα υπολογίζει όλα τα διαφορετικά διατραπεζικά επιτόκια θα ήταν τεχνολογικός εφιάλτης. Θα ήταν επίσης απωθητικό για τους πελάτες. Συνήθως οι επιχειρήσεις που προβαίνουν σε προσαυξήσεις είναι εκείνες, όπως τα πρατήρια καυσίμων ή οι κρατικές επιχειρήσεις, όπου οι καταναλωτές δυσκολεύονται να πάνε αλλού.
Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι νομοθέτες έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στις πιστωτικές κάρτες. Στις 28 Ιουλίου ο Richard Durbin, ο ίδιος Δημοκρατικός γερουσιαστής που ρύθμισε τις χρεωστικές συναλλαγές πριν από μια δεκαετία, υπέβαλλε το νομοσχέδιο για τον ανταγωνισμό των πιστωτικών καρτών (Credit Card Competition Act). Δεν προτείνει ανώτατο όριο για τις διατραπεζικές συναλλαγές, όπως ο κανόνας για τις χρεωστικές, δεδομένου ότι το κόστος για τις πιστωτικές κάρτες είναι πιο μεταβλητό από ό,τι για τις χρεωστικές κάρτες, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολο να βρεθεί το σωστό επίπεδο.
Αντίθετα, το νομοσχέδιο θα προσπαθήσει να τονώσει τον ανταγωνισμό σπάζοντας τους δεσμούς μεταξύ των δικτύων καρτών και των τραπεζών. Επί του παρόντος, όταν μια τράπεζα εκδίδει μια πιστωτική κάρτα, κάθε συναλλαγή σε αυτήν διεκπεραιώνεται από το δίκτυο καρτών που ορίζει η τράπεζα, πράγμα που σημαίνει ότι η τράπεζα έχει την εγγύηση της διατραπεζικής προμήθειας που ορίζει το δίκτυο.
Εάν τελικά υιοθετηθεί, το νομοσχέδιο θα αναγκάσει τις τράπεζες να προσφέρουν στους εμπόρους την επιλογή μεταξύ τουλάχιστον δύο διαφορετικών δικτύων καρτών. Είναι σημαντικό ότι οι επιλογές αυτές δεν θα μπορούν να είναι οι δύο μεγαλύτερες – θα πρέπει να προσφέρεται τουλάχιστον ένα μικρότερο δίκτυο. Θα μπορεί να υπάρχει ανταγωνισμός για τις επιχειρήσεις προσφέροντας χαμηλότερες διατραπεζικές προμήθειες, και οι έμποροι θα μπορούσαν να εκματαλευτούν την προσφορά.
Οι εταιρείες πιστωτικών καρτών υπερασπίζονται το υφιστάμενο σύστημα, υποστηρίζοντας ότι οι καταναλωτές και οι έμποροι αντλούν αξία από αυτό, διότι συμβάλλει στην εγγύηση των πληρωμών για τους εμπόρους και στην προστασία των καταναλωτών από απάτες. Έτσι, οι αγοραστές έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από ό,τι θα είχαν σε κάποια άλλη περίπτωση.
Δύο παράγοντες βοηθούν τις πιθανότητες υιοθέτησης του νομοσχεδίου. Ο υποστηρικτής του είναι κ. Durbin, ο δεύτερος σε ηλικία Δημοκρατικός στη Γερουσία, και είναι διακομματικό, καθώς συνυποστηρίζεται από τον Roger Marshall, έναν Ρεπουμπλικάνο από το Κάνσας. Η καλύτερη πιθανότητα του είναι πιθανώς ως τροπολογία σε ένα άλλο μεγαλύτερο κομμάτι της νομοθεσίας. Με αυτόν τον τρόπο πέρασε η ρύθμιση για τις χρεωστικές κάρτες το 2010.
Ακόμα και αν η προσπάθεια αποτύχει ή δεν λειτουργήσει όπως θα έπρεπε, ελλοχεύει μια δυνητικά μεγαλύτερη απειλή για τους γίγαντες Μέχρι στιγμής, οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά πληρωμών έχουν ωφελήσει τη Visa και τη Mastercard, διευκολύνοντας τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν τις κάρτες τους στο διαδίκτυο. Καθώς όμως οι νέες fintechs αποκτούν επιρροή, οι αποφάσεις τους σχετικά με τα είδη των πληρωμών που προσφέρουν θα μπορούσαν να επηρεάσουν το πόσο χρήμα ταξιδεύει στα δίκτυα καρτών.
Η Stripe, μια μεγάλη εταιρεία υποδομών πληρωμών, δηλώνει ότι εργάζεται για να παρέχει στους εμπόρους μεθόδους πληρωμών που θα μειώσουν το κόστος τους. Οι τρέχουσες επιλογές περιλαμβάνουν ένα πλαίσιο για να εισάγουν οι πελάτες τα στοιχεία της κάρτας, αλλά και την Klarna, έναν πάροχο «buy-now-pay-later», μέσω του οποίου οι πελάτες μπορούν να πληρώνουν για τις αγορές τους με τραπεζικές μεταφορές, αποφεύγοντας έτσι τα δίκτυα καρτών.
Σύντομα, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν επιλογές όπως το FedNow, ένα σύστημα τραπεζικών μεταφορών σε πραγματικό χρόνο που κατασκευάζεται από τη Fed, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει το επόμενο έτος. Με τον καιρό, θα μπορούσε να περιλαμβάνει ακόμη και ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών ή κρυπτονομίσματα.
Οι ανταγωνιστές μπορεί να προχωρήσουν ελάχιστα, αν τα προνόμια για την προσκόλληση στις πιστωτικές κάρτες έχουν ενδιαφέρον. Οι έμποροι, από την άλλη, μπορούν να προσφέρουν τα δικά τους κίνητρα. Όταν η ανταποκρίτρια μας πήγε πρόσφατα να αγοράσει ένα λινό παντελόνι από την Everlane, έναν διαδικτυακό κατάστημα, ενθαρρύνθηκε να πληρώσει χρησιμοποιώντας το Catch, μια εφαρμογή fintech.
Η εφαρμογή συνδέθηκε με τον τραπεζικό της λογαριασμό μέσω μιας άλλης νεοσύστατης εταιρείας πληρωμών που ονομάζεται Plaid. Ως ευχαριστώ για την αποφυγή των δικτύων καρτών, η Everlane προσέφερε μια πίστωση αξίας 5% της αξίας της συναλλαγής. Το Catch έχει υπογράψει με κάμποσες μοντέρνες, millennial μάρκες, όπως η Pacsun, μια άλλη εταιρεία λιανικής πώλησης ρούχων, και η Farmacy, μια εταιρεία περιποίησης δέρματος.
Απόδειξη ότι η απειλή είναι πραγματική είναι η απόπειρα της Visa να εξαγοράσει την Plaid. Το 2020 η εταιρεία προσπάθησε να εξαγοράσει την νεοσύστατη εταιρεία έναντι 5,3 δισ. δολαρίων, μόνο που η συμφωνία απορρίφθηκε από τις αντιμονοπωλιακές ρυθμιστικές αρχές με την αιτιολογία ότι η συναλλαγή θα επέτρεπε στη Visa να εξαλείψει μια ανταγωνιστική απειλή.
Τελικά, η Visa παραιτήθηκε, αλλά η προσπάθεια ήταν παρ’ όλα αυτά ενδεικτική. Ο πύργος από πλαστικές κάρτες που κατασκευάστηκε προσεκτικά από τους δύο γίγαντες των πληρωμών είναι τρομερός και μακροχρόνιος, αλλά όχι άφθαρτος.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
