THEPOWERGAME
Για περίπου 15 χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η δυτική εξωτερική πολιτική φαινόταν να στηρίζεται σε ασφαλή θεμέλια. Οι φιλελεύθερες αξίες – δημοκρατία, ανοικτές αγορές, ανθρώπινα δικαιώματα και κράτος δικαίου – είχαν μόλις επικρατήσει επί του κομμουνισμού. Η Αμερική, η πρώτη και μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη, είχε την επιρροή να επιβάλει αυτόν τον ηθικό κώδικα απέναντι σε τρομοκράτες και τυράννους. Και η σκληρή αγάπη υπήρξε δικαιολογημένη, επειδή η ιστορία είχε δείξει ότι οι δυτικές αξίες ήταν η αδιαμφισβήτητη συνταγή για την ειρήνη, την ευημερία και την πρόοδο.
Άλλα 15 χρόνια μετά, η εξωτερική πολιτική της Δύσης βρίσκεται σε χάος. Για να καταλάβετε γιατί, αναλογιστείτε τον Muhammad bin Salman, τον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας. Το καλοκαιρινό μας διπλό τεύχος, με προφίλ και μακροσκελή αναγνώσματα, ξεκινά με ένα αναλυτικό πορτρέτο του MBS, όπως είναι γνωστός. Απεικονίζει τη διάβρωση καθενός από τους τρεις πυλώνες της δυτικής εξωτερικής πολιτικής – αξίες, ισχύς και ιστορικό πεπρωμένο.
Ο ηθικός υπολογισμός αποδεικνύεται επιβαρυμένος. Όπως καταλήγει το προφίλ μας, ο διάδοχος του θρόνου έχει την τάση να είναι βίαιος και ασταθής, και να καταπιέζει τους εχθρούς του. Θεωρήθηκε υπεύθυνος για τη δολοφονία ενός αρθρογράφου της Washington Post. Ωστόσο, είναι παράλληλα ένας εκσυγχρονιστής που έχει φιλελευθεροποιήσει τη σαουδαραβική κοινωνία, έχει τιθασεύσει τον κλήρο του βασιλείου και έχει δώσει στις γυναίκες νέες ελευθερίες. Ακόμα και αν αμφιβάλλετε για τον μεταρρυθμιστικό ζήλο του MBS, η Σαουδική Αραβία παράγει πετρέλαιο που θα μπορούσε να βοηθήσει την Αμερική και τους συμμάχους της να αντέξουν έναν ακόμα πιο επικίνδυνο άνθρωπο: τον Vladimir Putin. Ποια είναι η ηθική πολιτική; Να αποφεύγουμε ή να υποστηρίζουμε τον MBS;
Ο MBS αποδεικνύει επίσης ότι η αμερικανική ισχύς είναι λιγότερο επιβλητική από ό,τι φαινόταν πριν από 15 χρόνια. Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται κοντά στην Αμερική από το 1945, αλλά ο MBS σνομπάρει εδώ και καιρό τον Joe Biden αρνούμενος να δεχτεί τα τηλεφωνήματά του, ενώ αντίθετα συναγελάζεται με την αυταρχική Ρωσία και την ανερχόμενη Κίνα. Η Σαουδική Αραβία είναι το κλειδί για μια περιοχή που η Αμερική προσπάθησε να επιδιορθώσει με την εισβολή στο Ιράκ, αλλά, αν και η Αμερική και οι σύμμαχοί της είναι ακόμα τρομεροί, οι μάχες έχουν εξαντλήσει την προθυμία των ψηφοφόρων να βλέπουν τα στρατεύματά τους να ενεργούν ως παγκόσμια αστυνομική δύναμη. Η απροθυμία τους είναι κατανοητή. Οι πόλεμοι της ερήμου απέδειξαν ότι δεν μπορείς να μετατρέψεις τους ανθρώπους σε φιλελεύθερους πυροβολώντας τους.
Και η ιστορία αντεπιτίθεται. Ένας νεαρός άνδρας που βιάζεται, ο MBS πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει δυτικά επίπεδα ευημερίας χωρίς την ταλαιπωρία της δημοκρατίας ή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Justin Bieber και ο μηχανοκίνητος αθλητισμός Monster-Jam βρίσκονται άνετα δίπλα στη δεσποτική του διακυβέρνηση.
Ο MBS δεν είναι μόνος του. Η Κίνα οικειοποιείται τα πλεονεκτήματα των «ανθρωποκεντρικών» ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θέτουν την ειρήνη και την οικονομική ανάπτυξη πάνω από την ψήφο και την ελευθερία του λόγου. Ο κ. Putin εισέβαλε στην Ουκρανία σε κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ως πόλεμος κατά των αξιών του Διαφωτισμού από ένα καθεστώς που υποτάσσεται σε ένα ρωσικό σήμα φασισμού. Όταν οι δυτικοί ηγέτες ικετεύουν τον παγκόσμιο Νότο να υπερασπιστεί το διεθνές σύστημα καταδικάζοντας τον κ. Putin, πολλοί λένε ότι έχουν χάσει την υπομονή τους με τους κήρυκες, υποκριτές Δυτικούς που εισβάλλουν εύκολα σε άλλες χώρες όποτε τους βολεύει.
Ο Economist δεν έχει χάσει την πίστη του στους θεσμούς που προέκυψαν από τον Διαφωτισμό. Οι φιλελεύθερες αξίες είναι παγκόσμιες. Ωστόσο, η στρατηγική της Δύσης για την προώθηση της κοσμοθεωρίας της έχει ξεφουσκώσει και η Αμερική και οι σύμμαχοί της πρέπει να έχουν πιο καθαρό μάτι. Πρέπει να εξισορροπήσουν το επιθυμητό με το εφικτό. Ταυτόχρονα πρέπει να προσκολληθούν στις αρχές που τους σώζουν από τον κυνισμό της έρημης, χωρίς αλήθεια, ζώνης του κ. Putin. Αυτό ακούγεται σαν μια συμβουλή τελειότητας. Μπορεί όμως να λειτουργήσει;
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουν οι δυτικοί ηγέτες τις κατηγορίες της υποκρισίας είναι να αποφύγουν να υποστηρίξουν ηθικές θέσεις που δεν μπορούν να δεχθούν. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο κ. Biden δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει τη Σαουδική Αραβία ως «παρία». Αλλά αυτόν τον μήνα πήγε στην Τζέντα, χαιρέτησε με γροθιά τον MBS και καταδικάστηκε ευρέως για υποκρισία και ηθική δειλία. Στην πραγματικότητα, το λάθος του ήταν μια υπόσχεση που ικανοποιούσε το πλήθος και η οποία θα αποτελούσε ορόσημο στη θητεία του.
Οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να είναι ειλικρινείς σχετικά με το πόση επιρροή έχουν πραγματικά. Η υπόθεση ότι οι υπόλοιποι χρειάζονται τη Δύση περισσότερο από ό,τι η Δύση χρειάζεται τους υπόλοιπους δεν είναι και τόσο αληθινή στις μέρες μας. Το 1991 οι G7 αντιπροσώπευαν το 66% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ σήμερα μόλις το 44%. Εκ των υστέρων, ήταν ύβρις να πιστεύουμε ότι οι δικτατορίες θα μπορούσαν να θεραπευτούν από τις παθογένειες τους με τάγματα δικηγόρων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οικονομολόγων της αγοράς. Οι ηγέτες οφείλουν να είναι ξεκάθαροι για το σωστό και το λάθος, αλλά όταν σταθμίζουν αν θα επιβάλουν κυρώσεις στους παραβάτες θα πρέπει να αξιολογούν τα πιθανά αποτελέσματα και όχι το τι φαίνεται ως αρετή.
Μια άλλη αρχή είναι ότι η συζήτηση είναι συνήθως καλή. Κάποιοι λένε ότι η εμφάνιση προσδίδει νομιμότητα. Στην πραγματικότητα, δημιουργεί γνώσεις, δημιουργεί την ευκαιρία άσκησης επιρροής και βοηθά στην επίλυση προβλημάτων που κατά τα άλλα θα ήταν άλυτα – μέσω συμφωνιών για το κλίμα, ας πούμε, ή μέσω της αποστολής σιτηρών από την Ουκρανία ή μέσω της αίτησης προς την Αl-Shabab, θυγατρική της Αl-Qaeda, να βοηθήσει να σωθεί η Σομαλία από την πείνα. Ο κ. Biden έπραξε σωστά που μίλησε με τον MBS. Ο Emmanuel Macron, ο πρόεδρος της Γαλλίας, έπραξε σωστά που μίλησε με τον κ. Putin. Όλοι πρέπει να μιλήσουν με τον πρόεδρο της Κίνας, Xi Jinping.
Υπάρχουν τρόποι ώστε οι συζητήσεις να είναι ειλικρινείς. Στις συναντήσεις μπορείτε να λέτε τη γνώμη σας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μπορείτε να μετριάσετε την επαφή σας, όπως έκανε ο κ. Macron μετά τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου από τα ρωσικά στρατεύματα. Μπορείτε να επιμείνετε να μιλάτε και με την αντιπολίτευση και τους αντιφρονούντες. Σε αυτό και σε άλλα πράγματα, οι δυτικοί ηγέτες θα πρέπει να συντονιστούν μεταξύ τους, ώστε να είναι λιγότερο πιθανό να επιλέγονται από την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε»
– από την Κίνα για τη μεταχείριση των αντιφρονούντων στο εξωτερικό, για παράδειγμα, ή την κακοποίηση των Ουιγούρων στη Σιντζιάνγκ.
Μια τελευταία αρχή είναι να αναγνωρίσουμε ότι η εξωτερική πολιτική, όπως κάθε διακυβέρνηση, περιλαμβάνει συμβιβασμούς. Για τις περισσότερες χώρες αυτό είναι τόσο προφανές που δεν χρειάζεται καν να ειπωθεί. Αλλά η Δύση πίστεψε ότι μπορούσε να τα έχει όλα. Τέτοια ανταλλάγματα δεν χρειάζεται να είναι βρώμικα. Μια σαφέστερη εστίαση στα αποτελέσματα μετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική δράση από τις χώρες του ΝΑΤΟ από τις αδύναμες, συνειδησιακές κυρώσεις που επέβαλαν. Δυστυχώς, η αφελής προσπάθεια του κ. Biden να διαιρέσει τον κόσμο σε δημοκρατίες και απολυταρχίες δυσχεραίνει τους σοφούς συμβιβασμούς.
Τα Ιδεώδη και οι συνέπειές τους
Η Δύση έχει ανακαλύψει ότι η απλή προσπάθεια να επιβάλει τις αξίες της σε τυράννους όπως ο MBS είναι τελικά αυτοκαταστροφική. Αντιθέτως, θα πρέπει να συνδυάσει την πίεση με την πειθώ και τα ξεκάθαρα λόγια με την υπομονή. Αυτό μπορεί να μην είναι τόσο ικανοποιητικό όσο οι εξοργισμένες καταγγελίες και οι εκκλήσεις για μποϊκοτάζ και συμβολικές κυρώσεις, αλλά είναι πιο πιθανό να έχει κάποια καλύτερα αποτελέσματα.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
