THEPOWERGAME
Στις αρχές του καλοκαιριού, η μικρή πόλη της Αλεξανδρούπολης, 15 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Τουρκία, ξέμεινε για λίγο από αυγά και κοτόπουλα. Ο λόγος ήταν η τριήμερη «εισβολή» πεινασμένων Αμερικανών πεζοναυτών, που είχαν καταπλεύσει στο λιμάνι της με το USS Arlington. Η Αλεξανδρούπολη έχει μετατραπεί τελευταία σε μια οικονομικά ανθηρή πόλη, καθώς δεν εξαρτάται πλέον από τις πωλήσεις καφέ, κέικ και αναμνηστικών σε τουρίστες από την Τουρκία και τα Βαλκάνια. Για την τύχη της μπορεί να ευχαριστήσει την εισβολή του Vladimir Putin στην Ουκρανία, η οποία προκάλεσε έκρηξη της δραστηριότητας στο λιμάνι της.
Η γεωγραφία του λιμανιού το καθιστά ελκυστικό για αυτούς που σχεδιάζουν τα logistics του ΝΑΤΟ. Βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος ενώ έχει καλή οδική και σιδηροδρομική σύνδεση στα βόρεια με την ανατολική πτέρυγα της συμμαχίας. Συγκεκριμένα, παρέχει πρόσβαση στην Ουκρανία μέσω της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Η χρήση της ως ενδιάμεσου σταθμού παρακάμπτει τη Μαύρη Θάλασσα, την οποία περιπολεί η Ρωσία, και τον Βόσπορο, ένα σημείο ασφυξίας που ελέγχεται από την Τουρκία, μέλος μεν του ΝΑΤΟ, αλλά ιδιότροπο. Επιπλέον, το λιμάνι διαθέτει άφθονη χωρητικότητα, σε αντίθεση με τα δύο μεγαλύτερα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά (τα οποία τυχαίνει επίσης να διοικούνται από εταιρείες με δεσμούς με τη ρωσική και την κινεζική κυβέρνηση αντίστοιχα).
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν εντείνει τη χρήση της Αλεξανδρούπολης για την παράδοση όπλων, συμπεριλαμβανομένων αρμάτων μάχης, τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού και ελικοπτέρων. Πρόσφατα, περισσότερα από 2.400 τεμάχια στρατιωτικού εξοπλισμού βρίσκονταν στην αποβάθρα. Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο επικεφαλής της εκεί ομάδας logistics των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, Andre Cameron, στον ανταποκριτή μας, στις 12 Ιουλίου, είχαν μόλις αποσταλεί σε επτά άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Η επόμενη παρτίδα υλικού αναμένεται εντός δεκαπενθημέρου. Ο κ. Cameron λέει επίσης ότι και η Βρετανία και η Ιταλία, μεταξύ άλλων, σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν το λιμάνι για αποστολή στρατιωτικού υλικού.
Ο κ. Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ πρόεδρος του Ο.Λ.Α., πιστεύει ότι θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα σημαντικό σημείο μεταφόρτωσης για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών και άλλων εμπορευμάτων – αν και επί του παρόντος δεν έχει αρκετό βάθος για να φιλοξενήσει μεγαλύτερα πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου. Το λιμάνι ενδέχεται σύντομα να μετατραπεί σε ενεργειακός κόμβο, με σχέδια για δύο πλωτούς τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) λίγα μίλια ανοικτά της θάλασσας. Αυτά θα μεταφέρουν κυρίως αμερικανικό LNG στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και άλλα σημεία στη νοτιοανατολική Ευρώπη, βοηθώντας έτσι στη μείωση της εξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Με την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης, ο Ο.Λ.Α. (που επί του παρόντος στεγάζεται σε ένα μικρό κτίριο δίπλα στην αποβάθρα με στέγη από ελενίτ) έχει εκπονήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο επέκτασης. Σύμφωνα με αυτό θα δημιουργηθεί πολύ περισσότερος χώρος στην αποβάθρα, ένας νέος τερματικός σταθμός εμπορευμάτων, μια επιπλέον προβλήτα 500 μέτρων και μια παράκαμψη του τοπικού αυτοκινητόδρομου. Μια αναβάθμιση της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ (1,1 δισ. δολάρια) θα προσθέσει μια επιπλέον γραμμή και θα ηλεκτροδοτήσει τον σιδηρόδρομο που συνδέει το λιμάνι με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών της ΕΕ. Χάρη στην Ουκρανία, λέει ο κ. Χατζημιχαήλ, «προετοιμαζόμαστε για έναν κόσμο διαφορετικών διαύλων. Θα διαρκέσει πολύ καιρό μετά το τέλος του πολέμου».
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε την Αλεξανδρούπολη ως «ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια» της συμφωνίας αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας της χώρας με την Αμερική. Ο James Stavridis, πρώην Ανώτατος Διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης, λέει ότι το λιμάνι «βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι μεταξύ του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας και θα έχει αυξανόμενη δυνητική αξία καθώς τα γεγονότα στην Ουκρανία θα εξελίσσονται «. Δηλώνει ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε «να ελλιμενίσει προσωρινά πολεμικά πλοία εκεί ώστε να μπορούν να κινηθούν γρήγορα στη Μαύρη Θάλασσα σε περίπτωση κρίσης, με την άδεια της Τουρκίας». Η προοπτική αυτή εξοργίζει τη Ρωσία: ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Dmitry Peskov, περιέγραψε την αυξημένη χρήση του λιμανιού από το ΝΑΤΟ ως ένα «προβληματικό» ζήτημα που «μας κάνει νευρικούς».
Όλα αυτά καθιστούν την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού ευαίσθητη. Η ελληνική κυβέρνηση, με έλλειψη χρημάτων , προωθεί τα σχέδια για την πώληση του 67% των μετοχών του Ο.Λ.Α. μέσω μιας συμφωνίας 40ετούς παραχώρησης. Οι προσφορές πρέπει να υποβληθούν στις 29 Ιουλίου. Δύο από τις τέσσερις κοινοπραξίες που έχουν προεπιλεγεί να υποβάλουν προσφορά υποστηρίζονται από Αμερικανούς επενδυτές και ως εκ τούτου θεωρούνται φιλικές προς το ΝΑΤΟ. Οι συμμαχίες των άλλων δύο είναι λιγότερο σαφείς.
Μία από αυτές τις κοινοπραξίες διευθύνεται από τον Ιβάν Σαββίδη, τον Ελληνορώσο μεγιστάνα που εδρεύει στη Ρωσία και φέρεται να έχει καλές σχέσεις με το Κρεμλίνο: υπήρξε βουλευτής της Ενωμένης Ρωσίας, του κόμματος του οποίου ηγείται ανεπίσημα ο κ. Putin. Οι πιθανότητες επιλογής του κ. Σαββίδη φαίνονται ελάχιστες. Εάν προσέφερε τα περισσότερα, η προσφορά θα μπορούσε να μπλοκαριστεί για λόγους ανταγωνισμού: κατέχει ήδη την παραχώρηση του Ο.Λ.Θ.
Η προσφορά της τελευταίας κοινοπραξίας θεωρείται ευρέως ως η επικρατέστερη. Επικεφαλής της είναι μια οντότητα που ελέγχεται από την οικογένεια του Δημήτρη Κοπελούζου. Πρόκειται για έναν από τους πλέον γνωστούς δισεκατομμυριούχους της Ελλάδας, με συμφέροντα που καλύπτουν την ενέργεια, τις κατασκευές, τα ακίνητα και τα μέσα ενημέρωσης. Πρώην Έλληνας βουλευτής και, σύμφωνα με πληροφορίες, δωρητής πολλών πολιτικών κομμάτων, είναι παράλληλα ένας από τους καλύτερα διασυνδεδεμένους.
Η αυτοκρατορία των Κοπελούζων έχει μακροχρόνιους επιχειρηματικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Για πάνω από 30 χρόνια είναι εταίρος 50/50 στον Προμηθέα, μιας κοινοπραξία με την Gazprom, τον κρατικά ελεγχόμενο ρωσικό γίγαντα του φυσικού αερίου, η οποία παρέχει σήμερα στην Ελλάδα περίπου το ένα τρίτο του φυσικού αερίου της. Σύμφωνα με έκθεση του 2020 του Κέντρου Μελετών για τη Δημοκρατία (CSD), ενός ανεξάρτητου κέντρου μελετών, ο κ. Κοπελούζος είναι «ένας από τους ελάχιστους Έλληνες επιχειρηματίες που έχουν αναπτύξει επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Ρωσία, ιδίως στον τομέα των υποδομών». Συμμετείχε στην κοινοπραξία εκσυγχρονισμού του αεροδρομίου της Αγίας Πετρούπολης.
Ο κ. Κοπελούζος ήταν ένας από τους δύο Έλληνες επιχειρηματίες που συνάντησε ο κ. Putin όταν επισκέφθηκε την Ελλάδα το 2001. Στο σπίτι του, στην Αθήνα, έχει παραθέσει δείπνα σε κορυφαία στελέχη της Gazprom και Ρώσους αξιωματούχους. Η έκθεση του CSD τον αποκαλεί «τον σημαντικότερο επιχειρηματία που συνδέεται στενά με τα ρωσικά συμφέροντα στην Ελλάδα για τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες» και την εταιρεία συμμετοχών του, τον όμιλο Κοπελούζου, «ενδιάμεσο φορέα των ρωσικών συμφερόντων στην Ελλάδα». Το κέντρο μελετών σημειώνει ότι η εταιρεία συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη δύο αγωγών υπό ρωσική καθοδήγηση (ο ένας εκ των οποίων μπήκε στο ράφι) για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες,. Ένα αμερικανικό διπλωματικό τηλεγράφημα που διέρρευσε για τον όμιλο Κοπελούζου, από το 2007, είχε τίτλο «Gazprom by any other name? (η Gazprom υπό άλλη επωνυμία;) « και ανέφερε ότι ο Προμηθέας «λειτουργεί ως προέκταση του δικτύου της Gazprom». Ο όμιλος Κοπελούζου δεν απάντησε σε τρία αιτήματα για σχολιασμό.
Οι υποστηρικτές της υποψηφιότητας Κοπελούζου λένε ότι δεν είναι ρωσικό τσιράκι. «Δεν είναι εγγενώς φιλορώσος ή φιλοδυτικός. Θα συνεργαστεί με οποιονδήποτε. Θέλει απλώς να κερδίσει χρήματα», δηλώνει ένας από αυτούς. Τα τελευταία χρόνια έχει εντείνει τις επιχειρηματικές του συναλλαγές με την Αμερική. Μια εταιρεία που του ανήκει είναι ένας από τους κύριους εργολάβους της ανακαίνισης της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Ο όμιλος του είναι επίσης ο κύριος επενδυτής στους πλωτούς τερματικούς σταθμούς LNG που θα παραλαμβάνουν αμερικανικό αέριο.
Αυτές οι πρόσφατες συμφωνίες βοήθησαν να πειστούν ορισμένοι στην Ουάσιγκτον ότι μια Αλεξανδρούπολη που θα ανήκει στον Κοπελούζο δεν θα ήταν στρατηγική καταστροφή. Παρ’ όλα αυτά, η Αμερική έχει καταστήσει σαφές στην ελληνική κυβέρνηση ότι θα προτιμούσε να δει μια κοινοπραξία υπό αμερικανική υποστήριξη να κερδίζει. Κάποιοι δυτικοί αξιωματούχοι λέγεται ότι ανησυχούν ότι, αν η ομάδα υπό την ηγεσία του Κοπελούζου κέρδιζε, θα μπορούσε να δώσει στη Ρωσία καλύτερη εικόνα των τεκταινομένων στο λιμάνι ή, ακόμη χειρότερα, να επιβραδύνει την ανάπτυξή του. Οι όροι του διαγωνισμού δεν προβλέπουν κάποιο ελάχιστο επίπεδο επένδυσης.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση της Αθήνας υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη – πιστή στο ΝΑΤΟ και με πολύ φιλικές σχέσεις με την Αμερική – δεν θα θελήσει να «θορυβήσει» τους συμμάχους της, παραδίδοντας το λιμάνι σε κάποιον που θεωρείται ότι πρόσκειται στον γεωπολιτικό τους αντίπαλο. Εκπρόσωπος του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου που πωλεί το λιμάνι υποβαθμίζει τους κινδύνους, λέγοντας ότι, ενώ στόχος της πώλησης είναι «η μεγιστοποίηση της οικονομικής απόδοσης», θα υπάρξει «έλεγχος… ώστε να διασφαλιστεί η εθνική ασφάλεια και άμυνα».
Ο κ. Cameron, υπεύθυνος logistics των Αμερικανών στο λιμάνι, δεν αποσπάται από το ζήτημα της ιδιοκτησίας. Λέει ότι η ομάδα του ετοιμάζεται ήδη για το επόμενο φορτίο στρατιωτικού εξοπλισμού, το οποίο αναμένεται να είναι στη θέση του για την υπεράσπιση των ανατολικών συνόρων του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας μέχρι τα μέσα Αυγούστου. «Και θα υπάρξουν πολλά περισσότερα μετά από αυτό».
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
