Στην Τουρκία, το αφύσικο είναι το νέο φυσιολογικό. Αν πιστέψουμε τα επίσημα στοιχεία, ο ετήσιος πληθωρισμός ξεπερνά πλέον το 73%. Αν πιστέψουμε τους Τούρκους καταναλωτές, ο πληθωρισμός είναι πολύ υψηλότερος.
Σε σχέση με το δολάριο, η λίρα μοιάζει με μια εξαιρετικά επικίνδυνη πίστα του σκι. Από την αρχή του έτους, το νόμισμα έχει χάσει το ένα πέμπτο της αξίας του έναντι του δολαρίου.
Η προφανής λύση θα ήταν μια δραματική αύξηση των επιτοκίων, αλλά ο πρόεδρος της χώρας, Recep Tayyip Erdogan, αρνείται να επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να ακολουθήσει σφιχτή νομισματική πολιτική.
Το σοκ της παράλογης οικονομικής θεωρίας που διακινεί εδώ και αρκετό καιρό ο ηγέτης της Τουρκίας, ότι δηλαδή η λύση για τον υψηλό πληθωρισμό είναι τα χαμηλά επιτόκια, έχει εξασθενήσει.
Αυτό που τρομάζει τώρα τους επενδυτές και τις τουρκικές εταιρείες είναι μέχρι που μπορεί να φτάσει ο κ. Erdogan για να διατηρήσει τις τρέχουσες νομισματικές ρυθμίσεις. Το φάντασμα των κεφαλαιουχικών ελέγχων έχει αρχίσει να πλανάται πάνω από τη χώρα.
Στις 23 Ιουνίου η κεντρική τράπεζα αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητο το επιτόκιο αναφοράς της για έκτο συνεχόμενο μήνα. Αναμενόμενο. Η έκπληξη ήρθε την επόμενη ημέρα, με την ευγενική χορηγία της τραπεζικής αρχής της Τουρκίας, γνωστής ως BDDK.
Αποφάσισε ότι οι τουρκικές εταιρείες δεν θα ήταν πλέον επιλέξιμες για δάνεια σε λίρες, εάν οι συμμετοχές τους σε ξένο νόμισμα ξεπερνούσαν τα 15 εκατ. λίρες (περίπου 900.000 δολάρια) και εάν το ποσό αυτό ξεπερνούσε το ένα δέκατο των περιουσιακών τους στοιχείων ή των ετήσιων πωλήσεών τους.
Αναγκάζοντας τις εταιρείες να πωλούν δολάρια και ευρώ, η κυβέρνηση ελπίζει να δώσει μια ανάσα ζωής στη λίρα. (Οι Τούρκοι εξαγωγείς πρέπει ήδη να μετατρέψουν το 40% των εσόδων τους από το εξωτερικό, σύμφωνα με προηγούμενη απόφαση των ρυθμιστικών αρχών).
Αλλά η κίνηση αυτή μπορεί επίσης να δυσχεράνει τις εταιρείες και να προκαλέσει εκροές κεφαλαίων. Όσο περισσότερο η κυβέρνηση τιμωρεί τις τοποθετήσεις σε ξένο νόμισμα, τόσο πιο αδύναμες καθίστανται οι επιχειρήσεις να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους από τον πληθωρισμό, υπονομεύοντας με αυτό τον τρόπο την εμπιστοσύνη.
Θα δυσκολευτούν επίσης να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες από το εξωτερικό. Ορισμένοι θα αναζητήσουν τρόπους να παρακάμψουν τη νέα οδηγία, λέει ο Durmus Yilmaz, πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας, και θα «παρκάρουν» περισσότερα χρήματα στο εξωτερικό.
Οι ολοένα και πιο ανορθόδοξες προσπάθειες της Τουρκίας να στηρίξει τη λίρα έχουν ήδη επιβαρύνει σοβαρά την οικονομία και τα δημόσια οικονομικά. Από το 2019 η κεντρική τράπεζα έχει κάψει τουλάχιστον 165 δισ. δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα με παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος.
Στα τέλη του περασμένου έτους η κυβέρνηση παρουσίασε ένα πρόγραμμα για την αποζημίωση των κατόχων ειδικών καταθέσεων σε λίρες για την υποτίμηση του νομίσματος έναντι του δολαρίου, σε μια προσπάθεια να σταματήσει μια περαιτέρω ολίσθηση.
Οι Τούρκοι έχουν έκτοτε διοχετεύσει 963 δισ. λίρες στους ειδικούς λογαριασμούς. Επειδή το νόμισμα συνέχισε παρ’ όλα αυτά να διολισθαίνει, το Δημόσιο τους οφείλει δισεκατομμύρια δολάρια.
Η τελευταία κίνηση της κυβέρνησης δεν ανταποκρίνεται στον ορισμό του εγχειριδίου για τους κεφαλαιακούς ελέγχους (μέτρα για την αναχαίτιση της ροής ξένων κεφαλαίων προς και από τη χώρα).
Υποδηλώνει όμως ότι ενδέχεται να υπάρξουν πιο σοβαρές παρεμβάσεις, αν η λίρα συνεχίσει να κατακρημνίζεται. Αναλυτές λένε ότι ο κ. Erdogan θα ήταν πιο πρόθυμος να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους παρά αύξηση των επιτοκίων.
«Είμαι 100% σίγουρος ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τα επιτόκια ως εργαλείο», λέει ο Ozlem Derici Sengul της Spinn, μιας εταιρείας συμβούλων στην Κωνσταντινούπολη. Η χώρα ολισθαίνει σε όλο και περισσότερο ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
