THEPOWERGAME
Ο ενεργειακός πόλεμος της Ευρώπης γίνεται ολοκληρωτικός. Έχοντας ήδη απαγορεύσει ή υποσχεθεί να απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, οι ηγέτες της ομάδας των χωρών της G7 δήλωσαν στις 28 Ιουνίου ότι θα διερευνήσουν τρόπους ώστε να περιορίσουν την τιμή του, όπως και την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου.
Οι πληθυσμοί προετοιμάζονται για πόνο. Η Βρετανία άφησε να εννοηθεί ότι θα μεταρρυθμίσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας για να περιορίσει την επιρροή του φυσικού αερίου στις εγχώριες τιμές.
Οι γαλλικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας κάλεσαν τους καταναλωτές να προβούν «αμέσως» σε περικοπές της ενέργειας που καταναλώνουν. Ένας από τους στόχους αυτών των ελιγμών είναι να στερηθεί η Ρωσία πολυπόθητα έσοδα. Ένας άλλος είναι να αποτραπεί η ενεργειακή κρίση που απειλεί την Ευρώπη.
Μόλις πριν από ένα μήνα φαινόταν ότι η κρίση θα μπορούσε να αποφευχθεί – στο παρά πέντε. Καθώς η Αμερική αύξησε τις εξαγωγές της σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), το μερίδιό της στις συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ευρώπης αυξήθηκε από 6% τον Σεπτέμβριο σε 15% τον Μάιο, ενώ αντιθέτως, το μερίδιο της Ρωσίας έπεσε από 40% στο 24%.
Παράλληλα, το αέριο που χρειαζόταν η Ευρώπη από τον προκλητικό γείτονά της εξακολουθούσε να ρέει. Η Ρωσία έκλεισε μεν τις στρόφιγγες για τη Βουλγαρία, τη Φινλανδία και τη Πολωνία, αφού αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια, όπως είχε απαιτήσει, αλλά οι χώρες αυτές αγόραζαν ούτως ή άλλως ελάχιστο. Τα αποθέματα της ηπείρου συσσωρεύονταν με ρυθμούς ρεκόρ.
Στη συνέχεια συνέβησαν δύο πράγματα. Στις 8 Ιουνίου μια πυρκαγιά έκλεισε την μονάδα υγροποίησης φυσικού αερίου Freeport στο Τέξας. Η διακοπή λειτουργίας, η οποία αναμένεται να διαρκέσει 90 ημέρες, στέρησε από την Ευρώπη το 2,5% του εφοδιασμού της σε φυσικό αέριο.
Μια εβδομάδα αργότερα η Gazprom, ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας, δήλωσε ότι η παροχή στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1 θα μειωθεί στο 40% της δυναμικότητας, δήθεν λόγω της καθυστερημένης επιστροφής μιας τουρμπίνας που συντηρείται στον Καναδά (η Gazprom κατηγορεί τις κυρώσεις). Η κίνηση αυτή αφαίρεσε ένα επιπλέον 7,5% από τον εφοδιασμό της Ευρώπης.
Οι εναλλακτικές πηγές είναι σπάνιες. Οι τερματικοί σταθμοί υγρών καυσίμων λειτουργούν στο φουλ. Ελάχιστο περισσότερο μπορεί να εισρεύσει μέσω αγωγών από την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν ή τη Νορβηγία.
Η επανεκκίνηση του ολλανδικού κοιτάσματος φυσικού αερίου Groningen, το οποίο κάποτε τροφοδοτούσε όσο και ο Nord Stream, αλλά σταδιακά διακόπηκε μετά την πρόκληση σεισμών, είναι πολιτικά δύσκολη. Το αποτέλεσμα, εκτιμά η εταιρεία συμβούλων Rystad Energy είναι ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΕ μέχρι το τέλος Οκτωβρίου θα είναι γεμάτες κατά τα δύο τρίτα, κάτι που υπολείπεται του στόχου της λέσχης για τέσσερα πέμπτα.
Υπάρχει μάλιστα ο φόβος ότι ο Nord Stream, ο οποίος πρόκειται να υποβληθεί σε τακτική συντήρηση τον Ιούλιο, δεν θα επανεκκινήσει μόλις τελειώσει η συντήρηση. Εάν συμβεί, η Ευρώπη μπορεί να μπει στο χειμώνα με επίπεδα αποθηκευμένης ενέργειας μόλις 60%.
Η προοπτική αυτή εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα της ηπείρου να παραμείνει ζεστή τον χειμώνα. Επιπλέον, κατά το τελευταίο έτος στη δυτική Ευρώπη, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο έχει καταστεί η οριακή πηγή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που σημαίνει ότι το κόστος της είναι αυτό που καθορίζει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την περιοχή.
Πέρυσι αυτό συνέβη εν μέρει επειδή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές παρεμποδίστηκε από ξηρασίες (και συνεπώς ποτάμια χωρίς μεγάλη ροή) και ανεπαρκώς ισχυρούς ανέμους.
Αυτή τη φορά το πρόβλημα είναι ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες στη Γαλλία χρειάζονται συντήρηση και λειτουργούν με λιγότερο από το μισό της ισχύς τους, γεγονός που εξαντλεί τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης – τη στιγμή ακριβώς που ένας καύσωνας στο νότο αυξάνει τη ζήτηση για ψύξη.
Τον Μάιο, οι spot τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία ήταν κατά μέσο όρο 197 ευρώ (206 δολάρια) η μεγαβατώρα, ενώ πριν από ένα χρόνο βρισκόταν στα 15 ευρώ.
Ένας τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει τις ανισορροπίες είναι το εμπόριο. Η Γαλλία, που κάποτε ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή, αγοράζει τώρα ηλεκτρική ενέργεια από τους γείτονές της.
Πλέον, η χονδρική τιμή του φυσικού αερίου είναι ακριβότερη στη Γερμανία και την ανατολική Ευρώπη, λόγω της μείωσης της παροχής μέσω του Nord Stream (βλ. διάγραμμα).
Αυτό θα δώσει κίνητρα για ροές από τη Βρετανία και την Ισπανία, οι οποίες διαθέτουν τερματικούς σταθμούς LNG, αλλά δεν θα αυξήσει τη συνολική προσφορά καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις ότι, σε περίπτωση κρίσης, η ενότητα θα μπορούσε να διασπαστεί. Στις 29 Ιουνίου προέκυψε ότι ένα από τα πρώτα βήματα της Βρετανίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης θα ήταν η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου προς την ηπειρωτική Ευρώπη.
Οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν λοιπόν να βρουν εναλλακτικές λύσεις για το φυσικό αέριο. Η Γερμανία ανέτρεψε τα σχέδιά της να αποσύρει φέτος πάνω από το ένα πέμπτο των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.
Η Αυστρία, η Βρετανία, η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες δήλωσαν ότι μπορεί είτε να καθυστερήσουν το κλείσιμο είτε να επαναλειτουργήσουν σταθμούς άνθρακα. Ορισμένα από τα επτά ευρωπαϊκά πυρηνικά εργοστάσια που πρόκειται να κλείσουν μέχρι το τέλος του χειμώνα μπορεί επίσης να παραμείνουν σε λειτουργία για λίγο περισσότερο.
Ωστόσο, ακόμη και αν γίνουν όλα αυτά, το φυσικό αέριο πιθανότατα θα συνεχίσει να καθορίζει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης για το «βασικό φορτίο» (δηλαδή μη ανανεώσιμο) της Γερμανίας τον Δεκέμβριο διαπραγματεύεται σήμερα 25% πάνω από το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση φυσικού αερίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αγορά τιμολογεί με βάση την κρίση του φυσικού αερίου, συν ένα επιπλέον ποσό.
Η παρατεταμένη έλλειψη προσφοράς σημαίνει ότι η ζήτηση θα πρέπει να προσαρμοστεί. Οι υψηλές τιμές μπορεί να κάνουν μέρος της δουλειάς που τους αναλογεί. Αλλά ίσως χρειαστεί να επιβληθούν και δελτία στις εταιρείες που καταναλώνουν πολύ φυσικό αέριο και ενέργεια, όπως οι παραγωγοί λιπασμάτων, γυαλιού και χάλυβα.
Το πόσο δραστικοί θα είναι αυτοί οι περιορισμοί, και αν τελικά θα επεκταθούν στα νοικοκυριά, θα εξαρτηθεί με τη σειρά του από δύο «μπαλαντέρ»: τις χειμερινές θερμοκρασίες στην ήπειρο και το βαθμό στον οποίο η Κίνα θα ανακάμψει από τα lockdowns κατά της Covid-19 και θα απορροφήσει περισσότερο LNG.
Η Ευρώπη υπήρξε μέχρι στιγμής άτυχη στον ενεργειακό της πόλεμο με τη Ρωσία. Αν θέλει να κρατήσει τα φώτα αναμμένα μέχρι την άνοιξη, πρέπει να αλλάξει την τύχη της.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
