THEPOWERGAME
Τα τελευταία 20 χρόνια η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο αξιόπιστη πηγή ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Συνέβαλε στο ένα τέταρτο της αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά την περίοδο αυτή και επεκτάθηκε σε 79 από τα 80 τρίμηνα.
Για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου από τότε που η Κίνα άνοιξε μετά το θάνατο του Μάο, το Κομμουνιστικό Κόμμα υιοθέτησε μια πρακτική προσέγγιση για να κάνει τη χώρα πλουσιότερη, συνδυάζοντας τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς με τον κρατικό έλεγχο. Τώρα, όμως, η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε κίνδυνο.
Το άμεσο πρόβλημα είναι η εκστρατεία μηδενικού Covid, η οποία έχει προκαλέσει ύφεση και μπορεί να καταδικάσει την οικονομία σε ένα μοτίβο φρένου-επανεκκίνησης, το οποίο επιδεινώνει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: τον ιδεολογικό αγώνα του προέδρου Xi Jinping για την αναδιαμόρφωση του κρατικού καπιταλισμού.
Αν παραμείνει σε αυτόν τον δρόμο, η Κίνα θα αναπτυχθεί πιο αργά και θα είναι λιγότερο προβλέψιμη, με σημαντικές συνέπειες για την ίδια και τον κόσμο.
Μετά από σχεδόν δύο μήνες ο αποκλεισμός της Σαγκάης χαλαρώνει, αλλά η Κίνα απέχει πολύ από το να έχει απαλλαγεί από τον covid, με νέα κρούσματα στο Πεκίνο και το Τιεντσίν. Περισσότεροι από 200 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό περιορισμούς και η οικονομία παραπαίει.
Οι λιανικές πωλήσεις τον Απρίλιο ήταν 11% χαμηλότερες από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα και οι αγορές KFC, αυτοκινήτων και Cartier είναι αδύναμες. Παρόλο που ορισμένοι εργάτες ζουν στα εργοστάσια, η βιομηχανική παραγωγή και ο όγκος των εξαγωγών έχουν υποχωρήσει.
Για ολόκληρο το έτος η Κίνα ενδέχεται να αγωνιστεί για να αναπτυχθεί πολύ ταχύτερα από την Αμερική για πρώτη φορά από το 1990, στον απόηχο της σφαγής κοντά στην πλατεία Τιενανμέν.
Για τον κ. Xi η χρονική συγκυρία είναι τρομερή: Mετά το 20ό συνέδριο του κόμματος αργότερα φέτος, σκοπεύει να επιβεβαιώσει την θητεία του για τρίτη φορά ως πρόεδρος, σπάζοντας τον πρόσφατο κανόνα που θέλει τους ηγέτες να αποχωρούν μετά την ολοκλήρωση δύο θητειών.
Ωστόσο, ο κ. Xi είναι αυτός που φέρει τη μεγάλη ευθύνη για το διπλό πλήγμα στην οικονομία. Αρχικά είναι η πολιτική του για μηδενικό Covid, η οποία εφαρμόζεται εδώ και 28 μήνες. Το κόμμα φοβάται ότι το άνοιγμα θα οδηγούσε σε ένα κύμα εξόδου που θα μπορούσε να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους.
Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος: 100 εκατ. άνθρωποι άνω των 60 ετών δεν έχουν κάνει την αναμνηστική δόση, ενώ η χώρα αρνείται να εισάγει πιο αποτελεσματικά δυτικά mRNA εμβόλια. Αντ’ αυτού, το σχέδιο για μηδενικό covid μπορεί να είναι να επεκταθεί στο επόμενο έτος.
Η Κίνα απέσυρε τη συμμετοχή της στη διοργάνωση του Ασιατικού Κυπέλλου ποδοσφαίρου, τον Ιούνιο του 2023. Γίνεται λόγος για μόνιμους σταθμούς ελέγχου και μόνιμο στρατό που θα παίρνει δείγμα από τα ρουθούνια για πάντα.
Δεδομένου ότι η Omicron είναι εξαιρετικά μεταδοτική, περισσότερες κορυφώσεις της πανδημίας και ανάλογα lockdowns είναι αναπόφευκτα. Αλλά δεδομένου ότι η πολιτική μηδενικού Covid ταυτίζεται με τον κ. Xi, κάθε κριτική της θεωρείται σαμποτάζ.
Πίσω από το δεύτερο σοκ κρύβεται ο ίδιος ιδεολογικός ζήλος. Πρόκειται για μια σειρά οικονομικών πρωτοβουλιών που αποτελούν αυτό που ο κ. Xi αποκαλεί «νέα αναπτυξιακή αντίληψη», η οποία προορίζεται να αντιμετωπίσει «τις μεγάλες αλλαγές που έχουν να παρατηρηθούν εδώ και έναν αιώνα», όπως η σινοαμερικανική διάσπαση.
Οι στόχοι είναι ορθολογικοί: να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες, τα μονοπώλια και το χρέος και να διασφαλιστεί ότι η Κίνα θα κυριαρχήσει στις νέες τεχνολογίες και θα οχυρωθεί έναντι των δυτικών κυρώσεων.
Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις ο κ. Xi πιστεύει ότι το κόμμα πρέπει να αναλάβει το προβάδισμα, ενώ η εφαρμογή είναι τιμωρητική και αλλοπρόσαλη. Μια χιονοστοιβάδα προστίμων, νέων κανονισμών και εκκαθαρίσεων έχει προκαλέσει στασιμότητα στη δυναμική τεχνολογική βιομηχανία, η οποία αποτελεί το 8% του ΑΕΠ.
Παράλληλα, μια σειρά αυστηρών, αλλά αποσπασματικών μέτρων στον τομέα των ακινήτων, που είναι υπεύθυνος για πάνω από το ένα πέμπτο του ΑΕΠ, έχουν οδηγήσει σε χρηματοδοτική κρίση – ένας λόγος για τον οποίο οι πωλήσεις κατοικιών μειώθηκαν κατά 47% τον Απρίλιο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα.
Η κυβέρνηση ελπίζει ότι ένα τεράστιο πρόγραμμα μέτρων στήριξης που βρίσκεται στα σκαριά θα τη βοηθήσει να επιτύχει τον επίσημο στόχο ανάπτυξης 5,5% για το 2022 και να ηρεμήσει τα νεύρα ενόψει του συνεδρίου.
Στις 19 Μαΐου ο πρωθυπουργός Li Keqiang κάλεσε τους αξιωματούχους να «δράσουν αποφασιστικά» για την αποκατάσταση της ανάπτυξης και η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων.
Το κόμμα προσπάθησε να καθησυχάσει τους τρομοκρατημένους μεγιστάνες της τεχνολογίας. Ένα πιθανό επόμενο βήμα είναι ένα μεγάλο κυβερνητικό πρόγραμμα υποδομών χρηματοδοτούμενο από ομόλογα.
Αλλά περισσότερο χρέος και στρέμματα τσιμέντου δεν θα εξαλείψουν την ανάγκη για δρακόντεια lockdowns, ούτε θα μειώσουν τους κινδύνους από το οικονομικό μοντέλο του κ. Xi που περιλαμβάνει την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του λιγότερο παραγωγικού τμήματος της οικονομίας: του κυβερνητικού.
Η βιομηχανική πολιτική της Κίνας έχει σημειώσει τρομερές επιτυχίες, όπως για παράδειγμα η οικοδόμηση μιας κυρίαρχης παγκόσμιας θέσης στις προηγμένες μπαταρίες.
Ο κ. Xi ελπίζει ότι η τεχνολογία και μια νέα ομάδα κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων θα καταστήσουν τη λήψη αποφάσεων πιο ευέλικτη. Αλλά ας μην ξεχνάμε όλες τις θλιβερές αποτυχίες, από τις βιομηχανίες της «Ζώνης της σκουριάς» έως τα μικροτσίπ.
Εν τω μεταξύ, τα κίνητρα στο πιο παραγωγικό τμήμα της οικονομίας, τον ιδιωτικό τομέα, έχουν πληγεί. Αυτό είναι εμφανές στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες βίωσαν μεγάλες εκροές.
Το κόστος του κεφαλαίου έχει αυξηθεί: Οι κινεζικές μετοχές διαπραγματεύονται με έκπτωση 45% σε σχέση με τις αμερικανικές, ένα χάσμα σχεδόν ρεκόρ. Οι υπολογισμοί των επενδυτών και των επιχειρηματιών αλλάζουν.
Ορισμένοι φοβούνται ότι η οικονομική άνθηση για κάθε επιχείρηση θα περιοριστεί από το κόμμα που είναι καχύποπτο απέναντι στον ιδιωτικό πλούτο και την εξουσία. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων λένε ότι έχουν στραφεί στο να ποντάρουν στις μεγαλύτερες επιδοτήσεις και όχι στις καλύτερες ιδέες.
Για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια κανένας σημαντικός τομέας της οικονομίας δεν υφίσταται μεταρρυθμίσεις φιλελευθεροποίησης, και χωρίς αυτές, η ανάπτυξη θα υποφέρει.
Η ιδεολογική οικονομία του κ. Xi έχει μεγάλες επιπτώσεις για τον κόσμο. Αν και τα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να τονώσουν τη ζήτηση, είναι πιθανό να υπάρξουν περισσότερα lockdowns, θέτοντας σε κίνδυνο μια παγκόσμια οικονομία που ήδη φλερτάρει με την ύφεση.
Στις επιχειρήσεις, το μέγεθος και η πολυπλοκότητα της Κίνας καθιστούν αδύνατο να αγνοηθεί από τις πολυεθνικές. Όμως, περισσότερες θα αναπροσαρμόσουν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες μακριά από την Κίνα, όπως φέρεται να κάνει η Apple.
Οι Κινέζοι πρωταθλητές μπορεί να κυριαρχήσουν σε ορισμένες βιομηχανίες της δεκαετίας του 2030, αλλά η Δύση είναι πιθανό να γίνει πιο προσεκτική ως προς τις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων.
Στη διπλωματία, ένας λιγότερο φιλόδοξος και ανεξάρτητος ιδιωτικός τομέας σημαίνει ότι η παρουσία της Κίνας στο εξωτερικό θα είναι περισσότερο κρατική και πολιτική. Μπορεί να γίνει πιο κακόβουλη, αλλά και λιγότερο αποτελεσματική, όπως εξηγεί η ειδική έκθεσή μας για την Κίνα και την Αφρική.
Οι κίνδυνοι της διακυβέρνησης του ενός
Και τι γίνεται με τη ζωή μέσα σε μια πιο απομονωμένη Κίνα; Το ξέσπασμα των ανθρώπων στο διαδίκτυο για τα lockdowns και τις χαμένες θέσεις εργασίας είναι απίθανο να μεταφραστεί σε αναταραχή χάρη στην επιτήρηση, την προπαγάνδα και την ευρεία υποστήριξη των στόχων του κόμματος.
Ορισμένοι τεχνοκράτες διαφωνούν με την αριστερή στροφή της χώρας, αλλά δεν έχουν τη δύναμη και το θάρρος που απαιτούνται για να αντιταχθούν. Και στο βαθμό που μπορεί να διακρίνει κανείς από το μαύρο κουτί της πολιτικής ελίτ, δεν υπάρχει αντίπαλος του κ. Xi, ο οποίος είναι 68 ετών.
Ωστόσο, ενόψει ενός συνεδρίου του κόμματος που μπορεί να τον οδηγήσει στην εξασφάλιση της εξουσίας τουλάχιστον μέχρι το 2027, οι αδυναμίες της διακυβέρνησης του ενός στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι εμφανείς.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
