THEPOWERGAME
Πριν από λίγο καιρό φαινόταν ότι το παιχνίδι του ενεργειακού πόκερ που έπαιζαν η Ευρώπη και η Ρωσία, αν και επικίνδυνο, ήταν υπό έλεγχο. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ήταν ένας από τους λίγους τομείς που η Ευρώπη δεν είχε στοχοποιήσει με κυρώσεις.
Η Ρωσία είχε διατηρήσει τη ροή των προμηθειών. Ναι, η Ευρώπη σκεφτόταν να απαγορεύσει τις εισαγωγές ενέργειας και η Ρωσία στα τέλη Μαρτίου απαίτησε οι «μη φιλικές» χώρες να πληρώνουν για τις επόμενες παραδόσεις φυσικού αερίου σε ρούβλια (και όχι σε ευρώ ή δολάρια), αλλιώς θα αποκόπτονταν.
Αλλά κάθε πλευρά πίστευε ότι η άλλη δεν θα είχε τα κότσια να τα παίξει όλα για όλα. Εξάλλου, η Ευρώπη εισάγει το 40% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, η οποία με τη σειρά της κερδίζει περίπου 400 εκατ. ευρώ (422 εκατ. δολάρια) την ημέρα από τις πωλήσεις της.
Στις 27 Απριλίου, ωστόσο, η Ρωσία ανέβασε τους τόνους. Η Gazprom, ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός γίγαντας, σταμάτησε την παροχή φυσικού αερίου στη Βουλγαρία και την Πολωνία, καθώς δεν τήρησαν τις προθεσμίες που είχε θέσει η Ρωσία για πληρωμή σε ρούβλια.
Η ΕΕ προσπαθεί να αντιδράσει. Στην είδηση, οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά ένα πέμπτο (αν και έκτοτε έχουν μειωθεί κάπως).
Οι άμεσες επιπτώσεις της τελευταίας κίνησης της Ρωσίας, την οποία η ΕΕ έχει χαρακτηρίσει ως παραβίαση της σύμβασης, είναι περιορισμένης εμβέλειας. Οι εισαγωγές της Πολωνίας, ύψους 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, και της Βουλγαρίας, ύψους 3 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, αντιπροσωπεύουν μαζί μόλις το 8% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ.
Η σύμβαση της Πολωνίας με τη Ρωσία επρόκειτο να λήξει τον Δεκέμβριο ούτως ή άλλως, οπότε τα έσοδα που χάνει η Ρωσία από την παραβίασή της είναι ελάχιστα. Και παρόλο που τόσο η Βουλγαρία όσο και η Πολωνία εξαρτώνται από τη Ρωσία για το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών φυσικού αερίου, μπορεί να είναι σε θέση να τα βγάλουν πέρα και χωρίς αυτήν, λέει ο Xi Nan της εταιρείας συμβούλων Rystad Energy.
Τον Οκτώβριο, η Πολωνία θα αρχίσει να λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία. Οι κοντινοί τερματικοί σταθμοί επαναεριοποίησης θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν να εισάγει περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Η Βουλγαρία αναμένεται να αρχίσει να εισάγει αζέρικο αέριο μέσω της Ελλάδας αργότερα φέτος.
Δεν είναι σαφές ποια χώρα ακριβώς μπορεί να αποκοπεί στη συνέχεια. Οι προθεσμίες της Ρωσίας για την πληρωμή σε ρούβλια αντικατοπτρίζουν εν μέρει τις λεπτομέρειες των συμβάσεων που δεν είναι δημόσιες. Αλλά οι πηγές που ρωτήθηκαν από τον Economist πιστεύουν ότι ο Μάιος θα δείξει.
Το διακύβευμα είναι υψηλό. Δεν είναι ότι η Ευρώπη χρειάζεται το φυσικό αέριο τώρα γιατί, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, η κατανάλωση μειώνεται. Αλλά τα αποθέματα της λέσχης βρίσκονται στο 33% της αποθηκευτικής ικανότητας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέτρεψε τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι εγκαταστάσεις τους θα είναι γεμάτες κατά 80% έως τον Νοέμβριο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ζήτηση θα αυξηθεί ραγδαία.
Παρόλα αυτά, αν η Ρωσία έκοβε τους μεγάλους εισαγωγείς, θα στερούνταν μέρος των μετρητών που χρειάζεται για να χρηματοδοτήσει τον δαπανηρό και παρατεταμένο πόλεμο που έχει ξεκινήσει. Ποιος λοιπόν θα αναδιπλωθεί πρώτος;
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αγοραστές έχουν ήδη αποκλείσει την απευθείας πληρωμή σε ρούβλια. Αλλά η Μόσχα προφέρει συμβιβασμό. Οι αγοραστές θα ανοίξουν δύο λογαριασμούς στην Gazprombank (έναν δανειστή που δεν υπόκειται σε κυρώσεις).
Θα πληρώνουν ευρώ στον πρώτο και θα ζητούν από την τράπεζα να μετατρέψει το ποσό σε ρούβλια και να καταθέσει τα χρήματα στον δεύτερο λογαριασμό, τα οποία στη συνέχεια θα μεταφέρονται στην Gazprom.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν επιθυμούν το σχέδιο, το οποίο θα φαινόταν σαν να υποχωρούν στον ρωσικό εκφοβισμό και ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει νομικούς πονοκεφάλους.
Θα καταταγούν σε τρεις ομάδες. Η μία, η οποία περιλαμβάνει το Βέλγιο, τη Βρετανία και την Ισπανία, εισάγει ελάχιστο ή καθόλου φυσικό αέριο απευθείας από τη Ρωσία και μπορεί να αρνηθεί να συμβιβαστεί.
Μια άλλη ομάδα περιλαμβάνει μεγάλους αγοραστές όπως η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίοι θα δυσκολευτούν να αντικαταστήσουν γρήγορα τις εισαγωγές. Αυτοί ενδέχεται να δεχθούν τη συμφωνία.
Μια τρίτη ομάδα αμφιταλαντευόμενων περιλαμβάνει χώρες που εξαρτώνται μόνο εν μέρει από τη Ρωσία και μπορεί επίσης να έχουν συμβάσεις που λήγουν σύντομα.
Ακόμη και αυτή η κατάσταση θα δημιουργούσε αβεβαιότητα. Η αποκοπή μιας χώρας θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο σε άλλες, εάν, για παράδειγμα, το φυσικό αέριο διέρχεται από αυτήν σε άλλα μέρη. Επίσης, δεν είναι σαφές ποιος θα δεχτεί τον ρωσικό συμβιβασμό ή αν η Ρωσία θα μπορούσε τελικά να κλείσει την παροχή ούτως ή άλλως.
Αν η Γερμανία, ας πούμε, αποκοπεί, οι αγορές φυσικού αερίου θα καταρρεύσουν. Οι ευρωπαϊκές τιμές είναι ήδη έξι φορές υψηλότερες από ό,τι ένα χρόνο πριν. Θα εκτοξευθούν σε νέα υψηλά επίπεδα, προσελκύοντας περισσότερο LNG από τον υπόλοιπο κόσμο και προκαλώντας αύξηση των τιμών αλλού.
Ο Jack Sharples του Ινστιτούτου Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης, ενός κέντρου μελετών, εκτιμά ότι η πλήρης διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει παγκόσμια ύφεση.
Το παιχνίδι πόκερ της Ρωσίας γίνεται όλο και τρομακτικότερο – και αυτοί που θα χάσουν τα πάντα μπορεί να είναι κάποιοι που δεν εμπλέκονται άμεσα.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
