THEPOWERGAME
Μόλις πριν από ένα χρόνο οι οικονομολόγοι ανά τον κόσμο πανηγύριζαν για την γρήγορη ανάκαμψη από την ύφεση. Τώρα ανησυχούν ότι η επόμενη ύφεση μπορεί να βρίσκεται στη γωνία. Στην Αμερική η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ετοιμάζεται να δώσει τη μάχη με τον υψηλό πληθωρισμό αυξάνοντας κατακόρυφα τα επιτόκια και συρρικνώνοντας τον ισολογισμό της.
Στην Ευρώπη η ακριβή ενέργεια στερεί από τους καταναλωτές την αγοραστική τους δύναμη, ενώ καθιστά τη λειτουργία των εργοστασίων όλο και πιο δαπανηρή.
Τέλος, στην Κίνα μια επιδημία της παραλλαγής Όμικρον του κοροναϊού οδήγησε τις αρχές να επιβάλουν τα αυστηρότερα lockdowns από την αρχή της πανδημίας.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα δυσοίωνο συνδυασμό για την παγκόσμια ανάπτυξη, ενώ οι προοπτικές γίνονται όλο και ζοφερότερες. Αρκετές οικονομίες θα μπορούσαν να υποστούν ακόμα και ύφεση, αν και σε διαφορετικούς χρόνους, ανάλογα με τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν.
Η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών υπερθερμαίνεται. Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού των τιμών καταναλωτή είναι 7,9% και τα ωρομίσθια είναι 5,6% υψηλότερα από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Η Αμερική έχει σχεδόν διπλάσιες κενές θέσεις εργασίας σε σχέση με τους άνεργους εργαζόμενους – η υψηλότερη αναλογία των τελευταίων 70 ετών.
Για μεγάλο μέρος του 2021 οι κεντρικοί τραπεζίτες ήλπιζαν ότι οι Αμερικανοί που εγκατέλειψαν το εργατικό δυναμικό μετά το χτύπημα της πανδημίας θα επέστρεφαν, συμβάλλοντας στην επιβράδυνση της ανάπτυξης της αγοράς εργασίας. Τους τελευταίους έξι μήνες οι προσευχές τους εισακούστηκαν: περισσότεροι από τους μισούς από τους «αγνοούμενους» εργαζόμενους στην κατ’ εξοχήν παραγωγική ηλικία επέστρεψαν.
Ωστόσο, οι μισθοί έχουν αυξηθεί ούτως ή άλλως, ίσως επειδή οι εργαζόμενοι διαπραγματεύονται σκληρά καθώς η άνοδος των τιμών διαβρώνει το βιοτικό επίπεδο.
Η Fed, αν θέλει να επιτύχει τον στόχο της για πληθωρισμό 2%, χρειάζεται η αύξηση των μισθών και των τιμών να επιβραδυνθεί. Αναμένεται να αυξήσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, τα οποία ξεκίνησαν το έτος κάτω από το 0,25%, σε πάνω από 2,5% μέχρι τον Δεκέμβριο και να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια πάνω από το 3% το 2023.
Αυτή την εβδομάδα η κεντρική τράπεζα παρουσίασε ένα σχέδιο συρρίκνωσης των ομολόγων που κατέχει ύψους 8,5 τρισ. δολαρίων, αρχής γενομένης από τον Μάιο, με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι κατά την τελευταία περίοδο «ποσοτικής σύσφιξης».
Το πάτημα του νομισματικού φρένου, αν και αναγκαίο, θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη. Η ιστορία δείχνει ότι η Fed δυσκολεύεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας χωρίς τελικά να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση. Από το 1945, μόνο τρεις φορές έχει επιτύχει «ήπια προσγείωση».
Και ποτέ δεν το κατάφερε ενώ αγωνιζόταν κατά του υψηλού πληθωρισμού. Οι επενδυτές ομολόγων στοιχηματίζουν ότι σε δύο χρόνια η Fed θα πρέπει να μειώσει και πάλι τα επιτόκια, καθώς η οικονομία εξασθενεί. Με βάση το ιστορικό, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η ύφεση μοιάζει να βρίσκεται προ των θυρών.
Πρόβλημα πληθωρισμού έχει και η Ευρώπη, αλλά μέχρι στιγμής αυτό προκαλείται περισσότερο από την ακριβή εισαγόμενη ενέργεια και τα τρόφιμα παρά από την υπερθέρμανση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι δυτικές κυρώσεις απειλούν τον ενεργειακό εφοδιασμό της ηπείρου.
Οι τιμές του φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα είναι πέντε φορές υψηλότερες από ό,τι στην Αμερική, ενώ οι ενεργειακές δαπάνες των νοικοκυριών είναι σχεδόν διπλάσιες ως ποσοστό του ΑΕΠ (εν μέρει επειδή η Ευρώπη είναι φτωχότερη).
Καθώς οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύονται, η καταναλωτική εμπιστοσύνη καταρρέει. Δεν είναι όμως μόνο τα νοικοκυριά. Και οι επιχειρήσεις παλεύουν επίσης: Τον Φεβρουάριο, η γαλλική βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε.
Το 2022, πιθανότατα, η οικονομία της ευρωζώνης, ως σύνολο, θα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται. Αλλά φαίνεται εύθραυστη. Εάν η Ευρώπη σταματήσει να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο – είτε επειδή το επιλέξει η ίδια, είτε επειδή το Κρεμλίνο αποφασίσει να διακόψει την προμήθεια- ο κίνδυνος ύφεσης θα αυξηθεί.
Η απειλή για την παγκόσμια ανάπτυξη από το ξέσπασμα της Όμικρον στην Κίνα είναι η πιο σοβαρή και άμεση. Η Κίνα ανέφερε πάνω από 20.000 νέα κρούσματα του ιού στις 6 Απριλίου. Επειδή η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εξαλείψει τον ιό Covid-19, οι 26 εκατομύρια κάτοικοι της Σαγκάης, αλλά και οι κάτοικοι άλλων μεγάλων πόλεων με κρούσματα, βρίσκονται σε lockdowns.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, εάν η προηγούμενη σχέση μεταξύ των lockdowns και του ΑΕΠ διατηρηθεί, η παραγωγή της Κίνας σε πραγματικό χρόνο θα είναι 7,1% χαμηλότερη από ό,τι σε έναν κόσμο χωρίς περιορισμούς.
Παράλληλα, τα lockdowns θα διαταράξουν το παγκόσμιο εμπόριο, το οποίο εξακολουθεί να παλεύει με τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στα προηγούμενα στάδια της πανδημίας. Η Σαγκάη είναι το πιο πρόσφατο παγκόσμιο λιμάνι που βλέπει εκατοντάδες πλοία να παραμένουν αρόδο, περιμένοντας να φορτώσουν ή να ξεφορτώσουν.
Ο Xi Jinping, ο πρόεδρος της Κίνας, προέτρεψε τους αξιωματούχους να μειώσουν το κόστος των περιορισμών που επιβλήθηκαν. Αλλά αν η κοινωνία ανοίξει πολύ σύντομα, η ηπειρωτική Κίνα θα βιώσει ένα κύμα μολύνσεων και θανάτων όπως αυτό που πρόσφατα ταλαιπώρησε το Χονγκ Κονγκ. Κάτι τέτοιο θα τρομάξει τους καταναλωτές και θα αποτελέσει από μόνο του πηγή οικονομικών ανατροπών.
Μέχρι η Κίνα να εμβολιάσει τους ηλικιωμένους της σε επαρκή αριθμό χρησιμοποιώντας τα πιο αποτελεσματικά εμβόλια, τα lockdowns θα αποτελούν μόνιμο χαρακτηριστικό της οικονομίας της και πηγή παγκόσμιας αστάθειας.
Η ευθύνη για τα πολλά προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας ανήκει αποκλειστικά στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Η δουλειά της Fed υποτίθεται ότι είναι να αποσύρει τα μέτρα στήριξης της οικονομίας μόλις το πάρτι ξεκινήσει – αντ’ αυτού, πρωτοστάτησε της έκρηξης. Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης άφησαν την ήπειρο να εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Και η δυσκολία της Κίνας να καταστείλει το Όμικρον ήταν αναμενόμενη και ευρέως προβλέψιμη. Τα οικονομικά προβλήματα συχνά χτυπούν σαν κεραυνός εν αιθρία. Οι τωρινοί, όμως, φόβοι για ύφεση μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
