THEPOWERGAME
«Χωρίς πληρωμή, αέριο δεν έχει», δήλωσε εκπρόσωπος της ρωσικής κυβέρνησης στις 29 Μαρτίου. Θορυβημένος από τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης, ο πρόεδρος Vladimir Putin διέταξε ότι οι «μη φιλικές» χώρες πρέπει να πληρώνουν για το ρωσικό φυσικό αέριο σε ρούβλια, απαίτηση την οποία αρνήθηκαν οι υπουργοί της ομάδας των χωρών της G7.
Οι τιμές του φυσικού αερίου άρχισαν να παίρνουν την ανιούσα στην προοπτική ότι ο κ. Putin θα έκλεινε τις στρόφιγγες. Στις 30 Μαρτίου η Γερμανία άρχισε να προετοιμάζεται για το χειρότερο, κάνοντας το πρώτο βήμα προς τη διανομή φυσικού αερίου. Μέχρι το τέλος της ημέρας, ωστόσο, η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε ότι είχε λάβει διαβεβαιώσεις ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δεν θα χρειαζόταν να κάνουν πληρωμές σε ρούβλια.
Ακόμη και αν αποτραπεί το εμπάργκο, η τελευταία αντιπαράθεση ενισχύει σίγουρα την επιθυμία της Ευρώπης να χαλαρώσει τον έλεγχο της οικονομίας από τον κ. Putin. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί, έως το τέλος του 2022, να μειώσει κατά δύο τρίτα τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το 40% της κατανάλωσης του καυσίμου πέρυσι.
Η Ursula von der Leyen, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ονειρεύεται ότι η ΕΕ μπορεί να «απαλλαγεί» πλήρως από τις ρωσικές εισαγωγές μέσα σε λίγα χρόνια. Μπορεί η Αμερική, ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς φυσικού αερίου στον κόσμο, να βοηθήσει να καλυφθεί το κενό;
Όταν η κυβέρνηση Trump προσπάθησε να πείσει τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια εφαρμόζοντας πολιτικές για την εισαγωγή περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από την Αμερική – το οποίο ονόμασε «μόρια ελευθερίας»- η πρόταση λοιδορήθηκε.
Ωστόσο, ο πρόεδρος Joe Biden βρίσκεται να κάνει κάτι πολύ παρόμοιο με τον προκάτοχό του. Στις 25 Μαρτίου ανακοίνωσαν μαζί με την κυρία von der Leyen ένα «πρωτοποριακό» σχέδιο για να βοηθήσουν στον τερματισμό της εξάρτησης της Ε.Ε. από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Απαιτεί την αμερικανική βοήθεια για την εξασφάλιση επιπλέον 15 δισ. κυβικών μέτρων LNG για την Ευρώπη φέτος (ίσο περίπου με το ένα δέκατο των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών ρωσικού αερίου το 2021). Υπόσχεται επίσης να «εξασφαλίσει την πρόσθετη ζήτηση της αγοράς της ΕΕ» για 50 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως του καυσίμου από την Αμερική μέχρι το 2030.
Οι γνώστες της βιομηχανίας υποδέχθηκαν το φιλόδοξο σχέδιο με σκεπτικισμό. Ένας λόγος είναι ότι οι αμερικανικές εταιρείες φυσικού αερίου αντιμετωπίζουν σοβαρούς περιορισμούς στις υποδομές τους.
Το μερίδιο των αμερικανικών εξαγωγών που κατευθύνεται στην Ευρώπη εκτοξεύθηκε από 4% το 2017 σε σχεδόν 30% πέρυσι (που αντιστοιχεί σε 22 δισ. κυβικά μέτρα), καθώς οι τιμές στην ήπειρο εκτοξεύτηκαν. Η Αμερική «έχει ήδη χρησιμοποιήσει σχεδόν το 100% της δυνατότητας υγροποίησης», εκτιμά η εταιρεία ερευνών Rystad, πράγμα που σημαίνει ότι βραχυπρόθεσμα «δεν υπάρχει επιπλέον LNG για εξαγωγή».
Ο Jack Fusco, επικεφαλής της Cheniere, μιας μεγάλης αμερικανικής ενεργειακής εταιρείας, επιβεβαιώνει ότι η εταιρεία του έχει «εξαντλήσει κάθε περιθώριο». Για να αλλάξει η υπάρχουσα κατάσταση θα χρειαστούν τέσσερα ή πέντε χρόνια και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων, εκτός της επίσπευσης των ρυθμιστικών εγκρίσεων.
Υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον η ΕΕ διαθέτει την υποδομή για να διαχειριστεί τις εισαγωγές. Η παραλαβή φορτίων LNG και η μετατροπή τους σε αξιοποιήσιμο φυσικό αέριο απαιτεί μεγάλες εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης. Η Ευρώπη διαθέτει πλεονάζουσα δυναμικότητα, αλλά μεγάλο μέρος της βρίσκεται στις ακτές των δυτικών χωρών, όπως η Ισπανία και η Γαλλία.
Οι διασυνδέσεις είναι εντούτοις κακές, που σημαίνει ότι αυτές οι εισαγόμενες ποσότητες δεν είναι πολύ εύκολο να μεταφερθούν στα ανατολικά τμήματα της ΕΕ, τα οποία το εμπάργκο θα έπληττε περισσότερο. Η Γερμανία, η οποία δεν διαθέτει τερματικούς σταθμούς LNG, έχει δεσμευτεί να κατασκευάσει δύο, αλλά θα χρειαστεί κάμποσα χρόνια. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μιλούν για απόκτηση πλωτών τερματικών σταθμών LNG, οι οποίοι μπορούν να δημιουργηθούν πιο γρήγορα – αλλά υπάρχει σοβαρή παγκόσμια έλλειψη τέτοιων σταθμών.
Κοιτάζοντας μακροπρόθεσμα, όμως, η νέα προσέγγιση στο φυσικό αέριο είναι πιο ελπιδοφόρα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ΕΕ φαίνεται έτοιμη να εγκαταλείψει την άστοχη εχθρότητά της προς τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια φυσικού αερίου, τα οποία είχε αποθαρρύνει στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να ενισχύσει τις spot αγορές φυσικού αερίου.
Η πρόθεση ήταν να προωθηθεί ο ανταγωνισμός, αλλά, όπως αποκάλυψε η εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου τον περασμένο χειμώνα, άφησε την Ευρώπη πολύ εκτεθειμένη από πλευράς προσφοράς. Όπως εξηγεί ένας κορυφαίος Αμερικανός εξαγωγέας LNG, η Ευρώπη επικεντρώθηκε στην επέκταση της spot αγοράς, ενώ θα έπρεπε να είχε εξασφαλίσει «φανταστικές» μακροπρόθεσμες τιμές.
Τώρα η Επιτροπή λέει ότι θα ενθαρρύνει τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια «για την υποστήριξη των τελικών επενδυτικών αποφάσεων σχετικά με τις υποδομές εξαγωγής και εισαγωγής LNG». Κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει στους επενδυτές στις αμερικανικές εξαγωγικές εγκαταστάσεις την εμπιστοσύνη ώστε να δαπανήσουν τα δισεκατομμύρια που απαιτούνται, ενισχύοντας το διατλαντικό εμπόριο.
Ο Giles Farrer της εταιρείας συμβούλων Wood Mackenzie εκτιμά ότι οι υποδομές που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου των 50 δισ. κυβικών μέτρων χωρητικότητας υγροποίησης στην Αμερική θα κοστίσουν περίπου 25 δισ. δολάρια, χωρίς να περιλαμβάνονται οι επενδύσεις σε προγενέστερο στάδιο και ο πληθωρισμός της αλυσίδας εφοδιασμού.
Η Rystad εκτιμά ότι οι δαπάνες που απαιτούνται για την κάλυψη της πρόσθετης ζήτησης στην Ευρώπη θα μπορούσαν να είναι της τάξης των 35 δισ. δολαρίων.
Μακροπρόθεσμα, λοιπόν, η διαφοροποίηση από τη Ρωσία μπορεί να είναι εφικτή, αλλά αυτό δεν βοηθάει και πολύ στο βραχυπρόθεσμο πρόβλημα που δημιουργήθηκε εξαιτίας της επιθετικότητας του κ. Putin.
Ένας ορθολογικός υπολογισμός υποδηλώνει ότι δεν θα πρέπει να είναι και τόσο πρόθυμος να κλείσει τις στρόφιγγες, δεδομένου ότι κερδίζει αδρά από τις υψηλές τιμές. Η Energy Intelligence, ένας βιομηχανικός εκδότης, υπολογίζει ότι η Gazprom κέρδισε 20,5 δισ. δολάρια από τις ευρωπαϊκές πωλήσεις φυσικού αερίου τους δύο πρώτους μήνες του έτους, σχεδόν όσα κέρδισε από την Ευρώπη όλο το 2020.
Αλλά ελάχιστοι παρατηρητές θα τολμούσαν να προβλέψουν τις ενέργειες ενός όλο και πιο αλλοπρόσαλλου δικτάτορα.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
