THEPOWERGAME
Δεδομένων των τρομακτικά μεγάλων και πολύπλοκων σύνθετων ουσιαστικών που αφθονούν στη γερμανική γλώσσα, η λέξη Wende μπορεί να ακούγεται σαν μια μετριοπαθής έννοια.
Ωστόσο, η Wende –η τομή, το σημείο καμπής, η διάβαση του Ρουβίκωνα- είναι ένα μεγάλο, σημαντικό, τρομακτικό πράγμα. Είναι όταν βαθιά εδραιωμένες πεποιθήσεις απορρίπτονται για κάτι που κάποτε ήταν αδιανόητο.
Καθώς ο κομμουνισμός κατέρρευσε, η Wende ήταν αυτή που έκανε την επανένωση αναπόφευκτη, καταρρίπτοντας την παραδοχή ότι η Γερμανία θα παρέμενε μόνιμα χωρισμένη σε Ανατολή και Δύση.
Η Energiewende σηματοδότησε την απερίσκεπτη απόφαση πριν από μια δεκαετία να εγκαταλειφθεί η πυρηνική ενέργεια, η οποία θα αντικατασταθεί εν μέρει με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και με άνθρακα και περισσότερο ρωσικό φυσικό αέριο.
Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων μιλούν για μια Verkehrswende, ή επανάσταση στις μεταφορές, η οποία θα στείλει τις μηχανές εσωτερικής καύσης που αποτελούν τον πυρήνα της επιχείρησής τους στα σκουπίδια.
Η Ευρώπη σήμερα περνάει τη δική της Wende. Πολλά από αυτά που είχαν γίνει αποδεκτά ως δεδομένα πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου τώρα φαίνονται απελπιστικά ξεπερασμένα.
Η ΕΕ, που στην καρδιά της είναι ένα «σχέδιο ειρήνης», τώρα καταπιάνεται με το λεξιλόγιο του πολέμου. Μια ήπειρος που συχνά περιοριζόταν από την τάση της να φιλονικεί, βρήκε μια κοινή φωνή.
Οι άλλοτε μεγάλες δυνάμεις, έχοντας κατά νου τον ολισθαίνοντα ρόλο τους στον κόσμο και φοβούμενες έτσι το μέλλον, φάνηκαν παράξενα άνετες καθώς δεκαετίες γεωπολιτικής ξεδιπλώθηκαν μέσα σε ελάχιστες μόνο ημέρες.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που συνήθως απορροφώνται από την εναρμόνιση των κανονισμών για τους φορτιστές τηλεφώνων βρέθηκαν να σχεδιάζουν τον καλύτερο τρόπο για να δώσουν μαχητικά αεροσκάφη στα χέρια της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας.
Στο επίκεντρο της Wende βρίσκεται η Γερμανία, κάτι που ελάχιστοι ανέμεναν. Ενώ άλλοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι απηχούσαν τις εκκλήσεις της Αμερικής για αυστηρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η Γερμανία αρχικά προτίμησε να μην πιέσει πολύ, ώστε η βιομηχανία της και τα νοικοκυριά της να μην αισθανθούν τον πόνο.
Όταν ο καγκελάριος Olaf Scholz καθυστέρησε την έναρξη λειτουργίας του Nord Stream 2, του αγωγού φυσικού αερίου από τη Ρωσία, το γεγονός χαιρετίστηκε ως ένα ασυνήθιστα αποφασιστικό βήμα. Έχοντας πάντα κατά νου την ιστορία της, η Γερμανία επιδόθηκε σε έναν ειλικρινή ειρηνισμό που σήμαινε όχι μόνο την άρνηση να στείλει όπλα στην Ουκρανία, αλλά και να εμποδίσει άλλους να περάσουν όπλα γερμανικής κατασκευής.
Ο νέος ηγέτης φάνηκε προσκολλημένος στους σταδιακούς τρόπους της Angela Merkel, της προκατόχου του, η οποία κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης τελειοποίησε την τέχνη της αναβολής των αποφάσεων για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Και μετά, όχι πια. Μια ειδική κυριακάτικη συνεδρίαση του κοινοβουλίου στις 27 Φεβρουαρίου ξεκίνησε με ένα παράδοξο θερμό χειροκρότημα για τον Ουκρανό πρέσβη. Μέχρι να τελειώσει την ομιλία του ο κ. Scholz, αρκετές ακόμη παραδόσεις είχαν καταρριφθεί.
Αυτό που πρότεινε δεν ήταν τίποτα λιγότερο από μια Zeitenwende, μια αλλαγή των καιρών, μια νέα εποχή. Οι αμυντικές δαπάνες θα αυξάνονταν γρήγορα στον στόχο του ΝΑΤΟ για το 2% του ΑΕΠ – ένα επίπεδο που αψηφά την αντίληψη ότι η Γερμανία απαλλάσσεται κατά κάποιο τρόπο από το να διαδραματίσει πλήρη ρόλο στον κόσμο.
Ξεχάστε την απαγόρευση σε άλλες χώρες να στείλουν γερμανικά όπλα – η Γερμανία αποφάσισε να στείλει υλικό απευθείας στην Ουκρανία. Ακόμα και οι ιεροί κανόνες για την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού αποδείχθηκε ότι δεν αποτελούσαν εμπόδιο για επιπλέον χρήμα για τον στρατό.
Δύο νέοι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής φυσικού αερίου θα μειώσουν την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια. «Αυτό που ανακοίνωσε ο Όλαφ Σολτς ήταν η μεγαλύτερη αλλαγή της γερμανικής πολιτικής από την επανένωση», λέει ο Tyson Barker από το Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Η είσοδος σε αυτή τη «νέα εποχή», όπως το έθεσε ο κ. Scholz, σημαίνει ότι αυτό που φαινόταν ανεκτό πριν δεν μπορεί πλέον να γίνει αποδεκτό.
Ο πρώην καγκελάριος Gerhard Schröder, ο οποίος έπαιξε το ρόλο του κράχτη της ρωσικής ενέργειας και κάποτε επικρινόταν ιδιωτικά και σε χαμηλούς τόνους, καταγγέλθηκε δημοσίως -ακόμα και από πρώην συμμάχους εντός του ίδιου του κόμματος του. (Επίσης, το προσωπικό του γραφείου του που χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους παραιτήθηκε.)
Η Ostpolitik, η στρατηγική δεκαετιών για την αντιμετώπιση της Ρωσίας που βασίστηκε εν μέρει στην ελπίδα ότι οι αγωγοί φυσικού αερίου θα μπορούσαν να προωθήσουν την αμοιβαία εξάρτηση και επομένως την ειρήνη, είναι πλέον νεκρή.
Η ιδιοτελής αντίληψη ότι η Γερμανία θα μπορούσε να κρατάει τη μύτη της καθώς συναλλάσσεται με δεσπότες – ότι θα μπορούσε να επιφέρει «αλλαγή μέσω του εμπορίου»- δέχτηκε ένα πιθανώς μοιραίο χτύπημα. Οι Κινέζοι διπλωμάτες θα αναρωτηθούν τι σημαίνει αυτό για τις σχέσεις τους με τη Γερμανία και την Ευρώπη.
Η μαγεία της στιγμής
Ένα είδος Europawende είναι το αναπόφευκτο επακόλουθο της νέας κατεύθυνσης της Γερμανίας. Για δεκαετίες το μεγαλύτερο μέλος της ΕΕ υπήρξε συγκρατημένο.
Το να είναι εποικοδομητική στην Ευρώπη, με τη φωνή της απλώς μία από τις πολλές, ήταν ο τρόπος της Γερμανίας να δείξει τη μεταμέλειά της για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τώρα μπορεί να μην έχει άλλη επιλογή από το να αναλάβει τον μεγάλο ρόλο που η ΕΕ χρειάζεται αυτή να παίξει. Στην ομιλία του ο κ. Scholz ανακύκλωσε τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε επί μακρόν η Γαλλία σχετικά με την ανάγκη η Ευρώπη να είναι «κυρίαρχη». Αυτό δεν μπορεί να συμβεί χωρίς το ειδικό βάρος της Γερμανίας.
Η υπόλοιπη Ευρώπη φαίνεται να είναι εξίσου έτοιμη για αλλαγές. Πολλές ιερές αγελάδες από όλη την ήπειρο σφαγιάστηκαν μαζί με τις γερμανικές. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά για τη χρηματοδότηση της αγοράς όπλων.
Οι σκανδιναβικές χώρες ξεπέρασαν τον δικό τους ειρηνισμό για να εξοπλίσουν την Ουκρανία – στη Σουηδία και τη Φινλανδία η κοινή γνώμη μετατοπίστηκε έντονα υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ.
Η Πολωνία, τα τελευταία χρόνια ένθερμη σπορέας διχόνοιας στην Ένωση, πίεσε για συνεργασία κατά του κ. Putin. Η Ουγγαρία θα μπορούσε να είχε εκτροχιάσει τις κυρώσεις της ΕΕ με το βέτο της, αλλά αποφάσισε να συμμορφωθεί.
Και ενώ το 2015 η άφιξη ενός κύματος προσφύγων πολέμου προκάλεσε κρίση (καθώς πολλά κράτη μέλη απαίτησαν από όλους εκτός από τους ίδιους να κάνουν περισσότερα), αυτή τη φορά τα σχέδια για την υποδοχή εκατομμυρίων απελπισμένων Ουκρανών εκκολάφτηκαν αρμονικά.
Η Ουκρανία απαίτησε την ταχεία ένταξη στην ΕΕ – και βρήκε υποστήριξη σε πολλές εθνικές πρωτεύουσες.
Είναι συγκινητικό. Υπάρχει μια αποφασιστικότητα μεταξύ των Ευρωπαίων διπλωματών που συναθροίζονται στις Βρυξέλλες, την οποία ο Καρλομάγνος δεν είχε νιώσει ποτέ στο παρελθόν.
Κάποια από αυτά που συζητιούνται μπορεί να μην επιτευχθούν: Η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος της ΕΕ σύντομα, και η ιδέα της αποστολής μαχητικών αεροσκαφών σε αυτή έπεσε στο κενό μέσα σε λίγες μέρες.
Παρόλα αυτά, η Ευρώπη αλέθει μέσα από γρανάζια που δεν ήξερε ότι είχε. Αργότερα θα αναρωτηθεί πού έκανε λάθος, ποια λάθη την οδήγησαν στην τρομερή κρίση που ξαφνικά αλλάζει τα πάντα. Αλλά προς το παρόν η διάθεση είναι μιας ηπείρου που βρίσκεται στα μέσα της Wende και την αγκαλιάζει.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
