THEPOWERGAME
Κάποιοι την είδαν ως μια κομβική στιγμή στη σχέση της Κίνας με τη Ρωσία, και μάλιστα στην κρίση της Ουκρανίας. Στις 19 Φεβρουαρίου ο Wang Yi, υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, μιλώντας μέσω βιντεοσύνδεσης σε συνέδριο στο Μόναχο, δήλωσε ότι η «κυριαρχία» και η «εδαφική ακεραιότητα» των χωρών πρέπει να προστατεύονται, προσθέτοντας, για να μην υπάρξει οποιαδήποτε παρεξήγηση, «η Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση».
Ακούστηκε σαν μια επιβεβαίωση των διεθνών κανόνων, ακριβώς τη στιγμή που ο πρόεδρος της Ρωσίας, Vladimir Putin, ήταν έτοιμος να τους καταρρίψει.
Τρεις ημέρες αργότερα, όταν ο κ. Putin αναγνώρισε δύο αυτονομιστικούς θύλακες εντός της Ουκρανίας ως ανεξάρτητες δημοκρατίες και υποσχέθηκε να αναπτύξει Ρώσους στρατιώτες για την υπεράσπισή τους, έγινε φανερό ότι ο κ. Wang είχε παρουσιάσει μόνο μια επίφαση υψηλής διπλωματίας.
Καθώς η Αμερική και η Ευρώπη επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία, καταδικάζοντας την επίθεση του κ. Putin κατά της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, η Κίνα κάλεσε «όλες τις πλευρές» να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και «να αποφύγουν τη συνεχή κλιμάκωση της κατάστασης».
Στις 23 Φεβρουαρίου η επικεφαλής εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Hua Chunying, δήλωσε ότι η Αμερική επιδεινώνει την κατάσταση «στέλνοντας όπλα στην Ουκρανία, αυξάνοντας τις εντάσεις, δημιουργώντας πανικό και υπερθεματίζοντας ακόμη και την πιθανότητα πολεμικών συγκρούσεων».
Η κ. Hua, Αναπληρώτρια Υπουργός Εξωτερικών, κατηγόρησε την Αμερική ότι επεκτείνει το ΝΑΤΟ στο κατώφλι της Ρωσίας, ρωτώντας: «Σκέφτηκε ποτέ τις συνέπειες του να στριμώχνει μια μεγάλη χώρα στον τοίχο;».
Δύο εβδομάδες νωρίτερα η Κίνα είχε υποστηρίξει με περισσότερη έμφαση τη Ρωσία. Στις 4 Φεβρουαρίου ο κ. Putin ταξίδεψε στο Πεκίνο για την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Εκείνη την ημέρα ο ίδιος και ο Κινέζος ομόλογός του, Xi Jinping, εξέδωσαν κοινή δήλωση υπογραμμίζοντας τους ισχυρότατους δεσμούς των χωρών τους εδώ και 70 χρόνια.
Η δήλωση ανέφερε ότι «δεν υπάρχουν όρια» στη φιλία μεταξύ των δύο χωρών, «δεν υπάρχουν «απαγορευμένοι» τομείς συνεργασίας», αναδείκνυε τις δύο αυταρχικές δυνάμεις ως πραγματικές εγγυήτριες της «γνήσιας δημοκρατίας», ενώ χλεύαζε μη κατονομαζόμενες χώρες για την προσπάθειά τους να επιβάλουν τα «δημοκρατικά τους πρότυπα» σε άλλες.
Το σημαντικό είναι ότι η Κίνα, για πρώτη φορά, συντάχθηκε με τη Ρωσία στην αντίθεσή της για περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ, ενισχύοντας το αίτημα του κ. Putin να μείνει η Ουκρανία εκτός της συμμαχίας. Καθώς τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώνονταν στα σύνορα της Ουκρανίας, ο κ. Xi ήρθε πιο κοντά με τον κ. Putin. Θα μετανιώσει γι’ αυτή του την επιλογή τώρα που ξέσπασε ο πόλεμος;
Η Ρωσία και η Κίνα έρχονται όλο και πιο κοντά για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Το εμπόριο αυξήθηκε κατά 35% πέρυσι, στο ρεκόρ των 147 δισ. δολαρίων. Η Κίνα έχει καταστεί η μεγαλύτερη αγορά για τις ρωσικές εξαγωγές μετά την ΕΕ, αγοράζοντας, το 2021, προϊόντα αξίας 79 δισ. δολάρια, κυρίως πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Ο προηγούμενος γύρος κυρώσεων κατά της Ρωσίας το 2014, μετά την παλαιότερη εισβολή του κ. Putin στην Ουκρανία, επέφερε την ανάπτυξη των οικονομικών δεσμών με την Κίνα.
Η αυξανόμενη επιφυλακτικότητα απέναντι στην Αμερική και τους συμμάχους της στην Ευρώπη και την Ασία έχει επίσης προωθήσει τους στρατιωτικούς δεσμούς. Πέρυσι οι δύο χώρες πραγματοποίησαν μεγάλες κοινές ασκήσεις.
Ακόμα κι έτσι, η επίπληξη του ΝΑΤΟ, σε μια τόσο επικίνδυνη στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ήταν εντυπωσιακή για μια χώρα που συχνά προτιμά να μένει αμέτοχη. Κινδυνεύει να διευρύνει το χάσμα μεταξύ Κίνας και Δύσης.
Ο κ. Xi φαίνεται να προετοιμάζεται για χρόνια έντασης με την Αμερική και τους συμμάχους της και έτσι θέλει να εδραιώσει στενότερους δεσμούς με τον κ. Putin, ακόμη και αν η συμπεριφορά της Ρωσίας έρχεται σε αντίθεση με την τυπική ρητορική της Κίνας περί μη επέμβασης.
Ο κ. Xi σίγουρα θα προτιμούσε ο κ. Putin να μην είχε εξαπολύσει έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας, ο οποίος θα ενώσει τις δημοκρατίες και θα αποσταθεροποιήσει μια παγκόσμια τάξη στην οποία η Κίνα έχει ευδοκιμήσει.
Όμως πόνταρε στη Ρωσία και πιθανώς πιστεύει ότι το τίμημα που θα πληρώσει δεν θα είναι πολύ βαρύ. Η Κίνα αναμένεται να απέχει από οποιαδήποτε απόφαση του ΟΗΕ που καταδικάζει τη Ρωσία, όπως και το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, και όπως και στο παρελθόν, οι Κινέζοι διπλωμάτες θα ζητήσουν τον τερματισμό των εχθροπραξιών από όλες τις πλευρές, αντί να απομονώσουν τη ρωσική επιθετικότητα.
Πράγματι, στις 24 Φεβρουαρίου, η κα Hua διαφώνησε με τη χρήση του όρου «εισβολή» από έναν δημοσιογράφο για να περιγράψει τα γεγονότα στην Ουκρανία.
Οι Κινέζοι «θα υπερθεματίσουν δηλώνοντας: «Υποστηρίζουμε την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας», λέει ο Alexander Gabuev του Carnegie Moscow Centre, ενός κέντρου μελετών. «Αλλά στη συνέχεια δε νομίζω ότι θα επικρίνουν τη Ρωσία για όσα κάνει αυτή τη στιγμή».
Η Κίνα, αντίθετα, θα συνεχίσει να επιπλήττει την Αμερική. Στα σχόλιά της μια μέρα νωρίτερα, στις παραμονές του πολέμου, η κ. Hua αποκάλεσε την Αμερική «ένοχη για τις τρέχουσες εντάσεις στην Ουκρανία» και την κατηγόρησε ότι ρίχνει λάδι στη φωτιά με «ανήθικο» τρόπο.
Ο κ. Xi μπορεί να αισθάνεται άνετα για την επίδειξη αλληλεγγύης προς τον κ. Putin, επειδή οι όποιες δυτικές κυρώσεις επιβληθούν στη Ρωσία θα έχουν πιθανώς περιορισμένες επιπτώσεις στις οικονομικές σχέσεις της με την Κίνα.
Ο κ. Gabuev δηλώνει ότι θα περίμενε από την Κίνα να τηρήσει τις νομικές απαιτήσεις των δυτικών κυρώσεων, όπως να μην κάνει τραπεζικές συναλλαγές με ολιγάρχες που περιλαμβάνονται στη μαύρη λίστα. Παρ’ όλα αυτά, η Κίνα θα βρει πολλούς τρόπους για να διατηρήσει τη ροή των επιχειρήσεων.
Η Huawei, ο κινεζικός γίγαντας των τηλεπικοινωνιών, μπορεί να κλιθεί να πουλήσει τεχνολογία 5G στη Ρωσία, ενώ η Ericsson και η Nokia, δύο δυτικοί ανταγωνιστές, μπορεί να αποκλειστούν.
Οι αναπτυξιακές τράπεζες της Κίνας μπορούν να δανείζουν ρωσικές επιχειρήσεις με λιγότερο φόβο μήπως προσκρούσουν στις οικονομικές κυρώσεις που στοχεύουν στον εμπορικό δανεισμό.
Και οι δύο χώρες έχουν μειώσει σταθερά την εξάρτησή τους από το δολάριο για τη διευθέτηση των εμπορικών συναλλαγών, στο πλαίσιο των προσπαθειών της Ρωσίας να θωρακιστεί έναντι των αμερικανικών κυρώσεων.
Οι δυτικοί περιορισμοί στην αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλες ανατροπές. Αλλά δεν είναι σαφές αν η κυβέρνηση Biden θέλει να κάνει ένα βήμα που θα αυξήσει τις τιμές της ενέργειας και θα επιτείνει τον πληθωρισμό ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου.
Η Κίνα μπορεί επίσης να δει την αναστολή στις 22 Φεβρουαρίου του Nord Stream 2, του αγωγού φυσικού αερίου που συνδέει τη Ρωσία και τη Γερμανία, ως μια ευκαιρία να επιτύχει μια καλύτερη συμφωνία στις διαπραγματεύσεις για την κατασκευή ενός αγωγού από τη Ρωσία στην Κίνα, που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα ίδια κοιτάσματα που τροφοδοτούν την Ευρώπη.
Αλλά η προσέγγιση Xi και Putin ενέχει κινδύνους. Γράφοντας στο Foreign Affairs, οι Jude Blanchette και Bonny Lin του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, ενός κέντρου μελετών, υποστηρίζουν ότι «ένας πιο στενός άξονας Πεκίνου-Μόσχας θα ενθάρρυνε περαιτέρω τους αντιπάλους της Κίνας να επανατοποθετηθούν απέναντί της».
Σε αυτούς περιλαμβάνεται και η Ευρώπη της οποίας η στάση φαίνεται να έχει σκληρύνει από τις 4 Φεβρουαρίου. Ο Jens Stoltenberg, γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, στις 15 Φεβρουαρίου περιέγραψε τις «δύο αυταρχικές δυνάμεις» ως «επιχειρούσες από κοινού».
Αυτή η αντίληψη προβληματίζει τους Κινέζους αναλυτές. Ο Yang Cheng του Πανεπιστημίου Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης εξέφρασε την άποψη ότι η Κίνα ανησυχεί για το γεγονός ότι θα μπορούσε να «αντιμετωπιστεί ως συνεργός της Ρωσίας».
Αλλά λέει ότι αυτή η αντίληψη είναι προϊόν της φαντασίας της Αμερικής και των συμμάχων της. Η αντίθεση της Κίνας στην επέκταση του ΝΑΤΟ, προσθέτει, πηγάζει από την κατανόηση της θέσεως στην οποία βρίσκεται η Ρωσία, εξαιτίας της πίεσης που αισθάνονται αμφότερες από τη Δύση.
Ο κ. Yang λέει ότι αυτό «επ’ ουδενί» δεν σημαίνει ότι η Κίνα υποστηρίζει τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ουκρανία. Αλλά η τάση της Δύσης να θεωρεί ότι η Κίνα και η Ρωσία βρίσκονται στο ίδιο άρμα είναι «επικίνδυνη», λέει.
«Είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία που θα μετατρέψει τον κόσμο σε ένα επικίνδυνο «θέατρο» που θα μπορούσε να είναι ψυχρότερο και διαρκέστερο του ψυχρού πολέμου».
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
