THEPOWERGAME
Η πλακέτα στο υπέροχο παλιό δημαρχείο του Σαράγιεβο, το οποίο χτίστηκε επί Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, μνημονεύει την καταστροφή του από «Σέρβους εγκληματίες» το 1992.
Το δημαρχείο ανακατασκευάστηκε, αλλά η Βοσνία-Ερζεγοβίνη καταρρέει. Η χώρα αντιμετωπίζει τη χειρότερη κρίση από το τέλος του πολέμου το 1995.
Η Συμφωνία του Ντέιτον που έδωσε τέλος τις μάχες στη Βοσνία δημιούργησε μια χώρα που αποτελείται από δύο κύριες οντότητες: την κυριαρχούμενη από τους Σέρβους Republika Srpska (Σερβική Δημοκρατία) και τη λεγόμενη Ομοσπονδία, όπου οι Βόσνιοι (Βόσνιοι Μουσουλμάνοι) μοιράζονται την εξουσία με τους Βόσνιους Κροάτες.
Πάνω από αυτές βρισκόταν μια εν πολλοίς ξεδοντιασμένη εθνική κυβέρνηση, η οποία απέκτησε σταδιακά μερικές ακόμη εξουσίες και έναν μικρό στρατό. Ένας ξένος «Ύπατος Εκπρόσωπος» διορίστηκε για να επιβλέπει τη συμφωνία.
Το σύστημα συμβάλλει στη διατήρηση της ειρήνης μεταξύ των άλλοτε αντιμαχόμενων εθνοτικών ομάδων της Βοσνίας, αλλά παράλληλα παρέχει και τεράστιες ευκαιρίες για διαφθορά.
Τώρα αυτή η δομή απειλείται. Ο Milorad Dodik, το σερβικό μέλος της τριμελούς προεδρίας της χώρας, θέλει να ανακαλέσει τις εξουσίες που παραχωρήθηκαν από τη Σερβική Δημοκρατία στο βοσνιακό κράτος.
Αυτό σημαίνει απόσχιση μόνο κατ’ όνομα. Η πιο εκρηκτική πρόταση είναι η αναδημιουργία του στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας, ο οποίος το 1995 δολοφόνησε 8.000 Βόσνιους στη Σρεμπρένιτσα.
Το παιχνίδι εξουσίας του κ. Dodik ξεκίνησε τον Ιούλιο, όταν ο Ύπατος Εκπρόσωπος επέβαλε νόμο που καθιστά παράνομη την άρνηση ότι η σφαγή στη Σρεμπρένιτσα ήταν γενοκτονία. Ο Damir Arnaut, βουλευτής, λέει ότι ο πραγματικός στόχος του κ. Dodik είναι να «εκτρέψει τη συζήτηση για τη διαφθορά».
Εν τω μεταξύ, η Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ), το κυριότερο κόμμα των Κροατών της Βοσνίας, απειλεί να ματαιώσει τις προγραμματισμένες για φέτος εκλογές. Εδώ και χρόνια αντιτίθεται στο γεγονός ότι Βόσνιοι και Κροάτες ψηφίζουν από κοινού για τους Βόσνιους και Κροάτες εκπροσώπους της Ομοσπονδίας στην προεδρία.
Ως εκ τούτου, ο Zeljko Komsic, ο Κροάτης εκπρόσωπος, εκλέγεται κυρίως με ψήφους Βόσνιων. Ο κ. Komsic αντιτίθεται στην αλλαγή του εκλογικού κανονισμού ώστε να διαιρεθούν οι ψηφοφόροι της Ομοσπονδίας με βάση την εθνότητα, λέγοντας ότι η HDZ και ο κ. Dodik προσπαθούν να επιτύχουν αυτό που δεν κατάφεραν οι αυτονομιστές ηγέτες κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Όσοι απειλούν το σύνταγμα της Βοσνίας θα πρέπει να συλλαμβάνονται, επιμένει-καθισμένος κάτω από το πορτρέτο του στρατάρχη Τίτο, του πρώην ηγέτη της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.
Οι διαφωνίες σχετικά με τις εθνοτικές διαιρέσεις καθιστούν τους πολιτικούς της Βοσνίας ανίκανους να κυβερνήσουν. Η χώρα, σε σχέση με τον πληθυσμό, έχει τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό θανάτων στην Ευρώπη από την Covid-19.
Ο πρωθυπουργός της Ομοσπονδίας δικάζεται για διαφθορά σχετικά με την προμήθεια υποβαθμισμένων αναπνευστήρων. Στη Republika Srpska χρησιμοποιήθηκε φτηνό βιομηχανικό οξυγόνο για τους ασθενείς με Covid αντί για το ιατρικό.
Στις 9 Ιανουαρίου, η παραστρατιωτική αστυνομία της Republika Srpska παρέλασε για την 30ή επέτειο της δημοκρατίας, παρόλο που το συνταγματικό δικαστήριο είχε κρίνει τον εορτασμό παράνομο. Μαζί με τον κ. Dodik παρακολουθούσε και ο Ρώσος πρέσβης.
Στις 5 Ιανουαρίου η Αμερική επέβαλε κυρώσεις στον κ. Dodik για «απόπειρα διάλυσης» της Συμφωνίας του Ντέιτον και για διαφθορά. Μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες θα ακολουθήσουν, αλλά όχι η ΕΕ στο σύνολό της, καθώς η Ουγγαρία, η οποία υποστηρίζει τον κ. Dodik, δεν θα το επιτρέψει.
Η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη. Κάποιοι μιλούν πάλι για πόλεμο, αν και ο Ljubisa Cosic, ο δήμαρχος του ανατολικού Σαράγιεβο, που βρίσκεται στη Republika Srpska, δηλώνει ότι δεν υπάρχει «καμία πιθανότητα» για κάτι τέτοιο.
Τα σύνορα χωρίζουν τις γειτονιές, λέει, και κάθε μέρα άνθρωποι από τη Republika Srpska πηγαίνουν για δουλειά στο Σαράγιεβο, ενώ άνθρωποι από την πρωτεύουσα έρχονται για σκι στην εκλογική του περιφέρεια. Μπορούν να γίνουν συμφωνίες για να σταματήσει η απόσυρση της Republika Srpska από τους εθνικούς θεσμούς, λέει.
Ο Zlatko Miletic, βουλευτής και πρώην αρχηγός της αστυνομίας, δηλώνει ότι ο αριθμός των οπλισμένων ανδρών στη Βοσνία είναι μικρός και ότι «πραγματικός πόλεμος» θα μπορούσε να προκληθεί μόνο αν εμπλακούν η Σερβία και η Κροατία.
Οι διπλωμάτες παρακολουθούν την Ουκρανία. Εάν ξεσπάσει πόλεμος εκεί, ο κ. Dodik, ενθαρρυμένος από τη Μόσχα, θα μπορούσε να ενισχύσει την αυτονομιστική του κίνηση.
Η Βοσνία έχει επανειλημμένα επιβιώσει διαφόρων κρίσεων από το 1995 και πιθανόν θα επιβιώσει και από αυτή. Αλλά ο πληθυσμός της έχει συρρικνωθεί από 4 εκατομμύρια το 1991 σε περίπου 3 εκατομμύρια σήμερα. Οι Βόσνιοι ψηφίζουν με πράξεις.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
