Όταν η παγκοσμιοποίηση βρισκόταν στο ζενίθ της, όσοι πίεζαν για μειώσεις προσωπικού στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες αποκόμιζαν τεράστια κέρδη. Μόνο όταν χτύπησε η πανδημία – όταν τα lockdowns στην Ασία απείλησαν τον εφοδιασμό του κόσμου με αγαθά- έγινε σαφές πόσο εύθραυστο μπορεί να είναι το σύστημα.
Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές εφοδιαστικές αλυσίδες είναι εξίσου κρίσιμες, αλλά ακόμη λιγότερο κατανοητές, τουτέστιν, μπορεί να μας περιμένει ένα παρόμοιο σοκ.
Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, οι διασυνοριακές ροές κεφαλαίων αυξήθηκαν με αμείωτο ρυθμό. Το 2020 το απόθεμα των διασυνοριακών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων έφθασε τα 130 τρισ. δολάρια, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 60% από το 2007.
Μετρούμενα σε σχέση με το παγκόσμιο ΑΕΠ, στο 153%, ξεπερνούν πλέον την κορύφωση που είχε επιτευχθεί λίγο πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers.
Καθώς η κλίμακα των επενδύσεων διογκώθηκε, άλλαξε και ο χαρακτήρας τους. Το μερίδιο πολλών ευρωπαϊκών χωρών στο σύνολο μειώθηκε, ενώ το μερίδιο της Ασίας αυξήθηκε ραγδαία. Οι αναδυόμενες αγορές είναι επίσης ελαφρώς πιο σημαντικές.
Οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου είναι μικρότερες, καλύτερα κεφαλαιοποιημένες και λιγότερο διεθνείς από ό,τι πριν. Ο διασυνοριακός τραπεζικός δανεισμός ανήλθε σε 34,6 τρισ. δολάρια στο τέλος Ιουνίου, ένα κλάσμα πάνω από το ανώτατο επίπεδό του το 2008.
Αντίθετα, η χρηματοδότηση των εταιρειών από την αγορά έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι ασφαλιστές, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και μια σειρά από συντηρητικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές έχουν μετατραπεί σε μεγάλους διεθνείς επενδυτές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συμμαχία που σχηματίστηκε το 2020 μεταξύ της Algemene Pensioen Groep και της National Pension Service, των μεγαλύτερων συνταξιοδοτικών ταμείων στις Κάτω Χώρες και τη Νότια Κορέα αντίστοιχα, η οποία έχει επενδύσει σε έναν πορτογαλικό πάροχο διοδίων και σε αυστραλιανές φοιτητικές κατοικίες.
Όπως οι εφοδιαστικές αλυσίδες αποτελούν πηγή παραγωγικότητας, έτσι και οι διασυνοριακές επενδύσεις συνδυάζουν επενδυτές από ένα μέρος του κόσμου που έχουν διαθέσιμα κεφάλαια με επενδυτές σε ένα άλλο μέρος του κόσμου που είναι πρόθυμοι να τα αξιοποιήσουν. Τα οφέλη μεταφράζονται σε θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Όλοι κερδίζουν.
Ελλοχεύουν όμως και κίνδυνοι. Οι ξένοι επενδυτές, ιδίως οι μεγάλοι οργανισμοί, μπορεί να μην καταλαβαίνουν πόσο μεγάλο κίνδυνο αναλαμβάνουν. Τα ομόλογα υψηλής απόδοσης προσφέρουν σήμερα χαμηλότερες αποδόσεις από ό,τι τα δεκαετή κρατικά ομόλογα πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση.
Αυτό έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε αναζήτηση υψηλότερων αποδόσεων σε πιο επικίνδυνα, μη ρευστοποιήσιμα και αδιαφανή περιουσιακά στοιχεία.
Σε οικονομίες με περισσότερες αποταμιεύσεις από ό,τι τοπικές επενδυτικές ευκαιρίες, αυτό συχνά σημαίνει ότι κατευθύνονται στο εξωτερικό, όπου οι επενδύσεις είναι λιγότερο σίγουρες και λιγότερο κατανοητές.
Πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, αρκετές γερμανικές τράπεζες έχασαν χρήματα όταν οι δομημένες πιστώσεις στην Αμερική κατέρρευσαν το 2007.
Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) στην Ελβετία EPA/GEORGIOS KEFALAS
Οι εξωτερικοί παρατηρητές δεν έχουν πιο ξεκάθαρη εικόνα για τον κίνδυνο από τους επενδυτές. Οι πληροφορίες για τις διασυνοριακές τραπεζικές συναλλαγές είναι εκτεταμένες, εν μέρει επειδή η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), η οποία υποστηρίζει τις κεντρικές τράπεζες, συλλέγει στοιχεία για τις διεθνείς απαιτήσεις και υποχρεώσεις των παραδοσιακών δανειστών από το 1963.
Ωστόσο, η δημοσιοποίηση για άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι περιορισμένη. Εξ ορισμού, οι διασυνοριακές επενδύσεις αφορούν εκδότες που καλύπτονται από τις ρυθμιστικές αρχές μιας χώρας και αγοραστές που καλύπτονται από τις ρυθμιστικές αρχές μιας άλλης χώρας.
Συχνά, κανείς δεν έχει αντίληψη των κινδύνων. Μπορείτε να πείτε ότι η αξία των παγκόσμιων επενδύσεων χαρτοφυλακίου έχει εκτοξευθεί, αλλά όχι ακριβώς πού έχει επενδυθεί ή από ποιον.
Ορισμένοι επενδυτές δεν θα εκτιμήσουν σωστά τον κίνδυνο αθέτησης. Άλλοι θα υπερεκτιμήσουν τη ρευστότητα της επένδυσής τους ή το πόσο εκτεθειμένη είναι στις συναλλαγματικές διακυμάνσεις. Ένα πιθανό παράδειγμα είναι η αγορά ομολόγων Formosa, στην οποία διεθνείς εταιρείες πωλούν χρέος σε διάφορα νομίσματα σε ασφαλιστές ζωής της Ταϊβάν.
Περίπου 200 δισ. δολάρια σε ομόλογα είναι ανεξόφλητο, ένα σύνολο που έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Εξαιτίας της μεγάλης χρηματοοικονομικής τεχνικής, το χρέος είναι δύσκολο να τιμολογηθεί.
Τον Μάρτιο του 2020 οι επενδυτές πήραν μια γεύση των κινδύνων που μπορεί να ελλοχεύουν στη γωνία. Κατά τη διάρκεια της αναταραχής στις αγορές χρηματοδότησης σε δολάρια, τα μεγάλα ιδρύματα στην Ασία επιδείνωσαν την πίεση, τρέχοντας να καλύψουν τα ανοίγματά τους. Οι ρυθμιστικές αρχές αντιλαμβάνονται την απειλή.
Τον Δεκέμβριο η BIS προειδοποίησε για τις αδιαφανείς δραστηριότητες των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στις αγορές συναλλάγματος.
Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μια ομάδα ρυθμιστικών αρχών, ζήτησε επίσης πρόσφατα καλύτερη κατανόηση των συστημικών κινδύνων. Το κατά πόσον οι επενδυτές είναι αρκετά προσεκτικοί είναι περισσότερο αμφίβολο.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
