THEPOWERGAME
Το σχέδιο του Recep Tayyip Erdogan για τη διάσωση του τουρκικού νομίσματος απλώς αυξάνει τους κινδύνους.
Οι άνδρες, όσο περνούν τα χρόνια, τείνουν να γίνονται όλο και πιο πεισματάρηδες, και ο Recep Tayyip Erdogan δεν ήταν υπήρξε ποτέ του ευέλικτος.
Κατά τη διάρκεια των 19 ετών που βρίσκεται στην εξουσία στην Τουρκία, πρώτα ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος, έχει φυλακίσει χιλιάδες αντιφρονούντες και επικριτές: κοσμικούς στρατιωτικούς, διαδηλωτές, Κούρδους ακτιβιστές, μέλη του θρησκευτικού κινήματος Gulen.
Έχει φιμώσει ή εκκαθαρίσει ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σώμα. Με κάθε πρόκληση από την οποία επιβιώνει -τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013, την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 – ο εγωισμός του μεγαλώνει. Οι λογικοί σύμβουλοι του έχουν παραιτηθεί, αφήνοντάς τον περιτριγυρισμένο από συγγενείς και yes-men.
Ένας ηγέτης τόσο ισχυρός όσο ο κ. Erdogan μπορεί να φιμώνει τις φωνές που δεν επιθυμεί να ακούει, αλλά δεν μπορεί να απομακρύνει την πραγματικότητα που περιγράφουν.
Από τον Σεπτέμβριο, προσπαθεί να αψηφήσει τους νόμους της οικονομίας, στους οποίους δεν έχει δικαίωμα βέτο. Ενώ ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες αύξησαν τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, η Τουρκία κινήθηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Παρά το γεγονός ότι τον Νοέμβριο ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 21%, ο πρόεδρος πίεσε την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες, στο 14%, σύμφωνα με τη ανυπόστατη πεποίθησή του ότι τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό αντί να τον καταπολεμούν.
Σε απάντηση, οι Τούρκοι μετέτρεψαν περισσότερες καταθέσεις από λίρες σε δολάρια και ευρώ. Η κίνηση τροφοδότησε νομισματική κρίση: η ισοτιμία δολαρίου λίρας από 1 προς 8 τον Αύγουστο έφτασε τις 18 στα τέλη Δεκεμβρίου.
Στο παρελθόν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να τρομάξει τον κ. Erdogan, όχι όμως τώρα. Στις 20 Δεκεμβρίου ανακοίνωσε ένα ιδιότυπο σχέδιο προσέλκυσης των καταθετών. Αν οι Τούρκοι δεσμεύσουν τα χρήματά τους σε καταθέσεις λιρών για τουλάχιστον τρεις μήνες, το υπουργείο Οικονομικών θα τους αποζημιώσει (σε λίρες) για τυχόν απώλειες από περαιτέρω πτώση του νομίσματος.
Μετά από αυτό, η λίρα ανέκαμψε για λίγο και ο κ. Erdogan κήρυξε τη νίκη. Αλλά η πτώση δεν άργησε να έρθει για ακόμα μια φορά.
Αξιωματούχοι λένε ότι μετά την ανακοίνωση οι Τούρκοι έχουν μεταφέρει περίπου 3 δισ. δολάρια σε καταθέσεις λιρών που προστατεύονται από τυχόν πτώση. Αλλά το ποσό είναι πολύ λίγο για να αντισταθμιστεί το ράλι. Ο κύριος παράγοντας ήταν η παρέμβαση των κεντρικών και κρατικών τραπεζών της Τουρκίας, οι οποίες αγόρασαν λίρες αξίας περίπου 7 δισ. δολαρίων σε δύο ημέρες. Αυτός ο ρυθμός αγορών δεν είναι βιώσιμος.
Όταν σταματήσει, το πρόγραμμα θα πρέπει να σταθεί στα δικά του πόδια. Οι Τούρκοι μπορεί να αποφασίσουν να συμφωνήσουν με το τέχνασμα του κ. Ερντογάν. Το πιο πιθανό είναι να μην το κάνουν.
Ακόμα και αν το πρόγραμμα καταφέρει να σταθεροποιήσει τη λίρα, δεν θα βάλει τέλος προβλήματα της Τουρκίας. Η πληθωριστική δυναμική από την προηγούμενη υποτίμηση, τις φθηνές πιστώσεις και τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού θα συνεχίσει να ανεβάζει τις τουρκικές τιμές.
Εάν το νόμισμα παραμείνει σταθερό, το αυξανόμενο κόστος των τουρκικών προϊόντων δεν θα αντισταθμιστεί από μια φθηνότερη λίρα. Αυτό θα διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα της Τουρκίας, θα υπονομεύσει το εμπορικό της ισοζύγιο και θα την αφήσει επικίνδυνα εξαρτημένη από τον εξωτερικό δανεισμό για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των εισαγωγών και των εξαγωγών της.
Σε περίπτωση αποτυχίας, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ακόμη χειρότερες. Οι φορολογούμενοι της Τουρκίας θα κληθούν να σώσουν τους καταθέτες της. Κάτι τέτοιο μπορεί να απαιτήσει επώδυνες περικοπές αλλού – μια άσκηση λιτότητας προς όφελος των σχετικά ευημερούντων Τούρκων που έχουν αποταμιεύσεις.
Εναλλακτικά, αν η κυβέρνηση δεν μπορεί να ανεχθεί αυτή την επιλογή, θα πρέπει να τυπώσει περισσότερο χρήμα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το σύστημα αποζημίωσης των πολιτών για την υποτίμηση του νομίσματος θα καταλήξει σε περαιτέρω υποτίμηση.
Ο κ. Erdogan απορρίπτει οποιονδήποτε εξηγεί αυτά τα πράγματα ως μέρος ενός «λόμπι επιτοκίων» που ελέγχεται από ξένες δυνάμεις. Όπως όλοι οι λαϊκιστές, αποδίδει τις αναποδιές σε συνωμοσίες των εχθρών του.
Έχει δίκιο ότι τα εμπόδια στις οικονομικές του φαντασιώσεις είναι οι άνθρωποι: ο ίδιος ο λαός του και οι προσπάθειές του να αντιμετωπίσει τις λανθασμένες πολιτικές του.
Αλλά ίσως ο πρόεδρος δεν το γνωρίζει αυτό. Στο απόγειο της εξουσίας του το 2014, ο κ. Erdogan μετακόμισε σε ένα νέο προεδρικό μέγαρο 1.100 δωματίων. Οι κραυγές απόγνωσης των ψηφοφόρων του πρέπει να είναι δύσκολο να διαπεράσουν τους τοίχους του αξίας 600 εκατομμυρίων δολαρίων.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
