Λιβύη: Αβέβαιες οι εκλογές με αναβολές και συνωστισμό υποψηφίων

Για χαλάρωση το Σαββατοκύριακο στην μαστιζόμενη από τον πόλεμο Λιβύη, δεν υπάρχει καλύτερη ψυχαγωγία από τις ιπποδρομίες με αραβικά άλογα που διοργανώνονται στη Τρίπολη, την πρωτεύουσα. Οι αγωνιζόμενοι μπορεί να αποδειχθούν ατίθασοι.

Συχνά χρειάζονται έξι άνδρες για να βάλουν το άλογο στο κουτί της εκκίνησης. Τοποθετούν ένα σάκο στο κεφάλι του και το τραβούν με μια δερμάτινη ζώνη που τη δένουν γύρω από τα καπούλια του. Πολύ συχνά τα άλογα ανατρέπουν τους αναβάτες τους.

Η διοργάνωση των πρώτων εκλογών της Λιβύης για την προεδρία αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολη. Η προγραμματισμένη για αύριο, 24η Δεκεμβρίου, εκλογική αναμέτρηση αναβλήθηκε, με πιθανότερη ημερομηνία, την 24η Ιανουαρίου. Εφόσον προχωρήσει η διαδικασία και η χώρα δεν βυθιστεί εκ νέου στο χάος. Ήδη υποψήφιοι έχουν αποκλειστεί και στη συνέχεια έχουν γίνει εκ νέου δεκτοί.

Ο αξιωματούχος του ΟΗΕ που υποτίθεται ότι θα βοηθούσε στην επίβλεψη της διαδικασίας, ο Jan Kubis, παραιτήθηκε τον Νοέμβριο. Οι πολέμαρχοι κάνουν επίδειξη της δύναμής τους. Στις 15 Δεκεμβρίου πολιτοφυλακές περικύκλωσαν για λίγο τα κυβερνητικά γραφεία στην Τρίπολη.

Οι εκλογές επρόκειτο να βγάλουν τη Λιβύη από μια δεκαετία χάους που ξεκίνησε όταν, το 2011, οι αντάρτες, με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ, ανέτρεψαν και σκότωσαν τον γηραιό δικτάτορα της χώρας, Muammar Qaddafi.

Οι αμφισβητούμενες εκλογές του 2014 προκάλεσαν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ ανατολής και δύσης, η καθεμία με τη δική της κυβέρνηση, ενώ μπήκαν στο παιχνίδι και ξένες δυνάμεις: Η Τουρκία στα δυτικά και η Γαλλία, η Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στα ανατολικά.

Ο ΟΗΕ προσπάθησε να δημιουργήσει μια κυβέρνηση «ενότητας» το 2015, η οποία δεν έτυχε ευρείας υποστήριξης. Το 2019 ο Khalifa Haftar, ο ισχυρός άνδρας στα ανατολικά, ξεκίνησε την πολιορκία της Τρίπολης που διήρκεσε 14 μήνες.

Η επέλαση του στρατηγού Haftar απέτυχε, χάρη σε μεγάλο βαθμό στην παρέμβαση της Τουρκίας. Στη συνέχεια, ο ΟΗΕ ξεκίνησε μια νέα πολιτική διαδικασία που οδήγησε σε κατάπαυση του πυρός στα τέλη του 2020 και σε προσωρινή κυβέρνηση, η οποία συμφωνήθηκε από αμφότερες τις πλευρές, τον Φεβρουάριο.

Οι προεδρικές εκλογές επρόκειτο να επισφραγίσουν αυτή την πρόοδο. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγγράφηκε για να ψηφίσει. Αλλά ένας εκλογικός νόμος που προωθήθηκε από τον πρόεδρο του κοινοβουλίου που εδρεύει στα ανατολικά, τον Aguila Saleh, ο οποίος είναι επίσης υποψήφιος πρόεδρος, απορρίφθηκε από άλλες φράξιες.

Η συμβατική προεκλογική εκστρατεία ήταν ελάχιστη, αλλά οι ένοπλες ομάδες φέρονται να προσπαθούν να εκφοβίσουν τους ψηφοφόρους.

Ακόμη και αν οι εκλογές διεξαχθούν, λίγοι Λίβυοι φαντάζονται ότι θα σηματοδοτήσουν τη ρήξη με το παρελθόν. Ένας από τους πιο δημοφιλείς υποψηφίους είναι ο Seif al-Islam Qaddafi, γιος του εκλιπόντος δικτάτορα.

Όταν βγήκε από το κρησφύγετο του στο Ζιντάν, στα νοτιοδυτικά της Τρίπολης, για να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του, φορούσε έναν καφέ χιτώνα όπως συνήθιζε και ο πατέρας του. Πολλοί Λίβυοι είναι πολύ νέοι για να θυμούνται τη βαρβαρότητα του αείμνηστου Qaddafi.

Άλλοι εκτιμούν τη σχετική σταθερότητα εκείνης της εποχής, κατά το τελευταίο μέρος της οποίας ο Seif ενήργησε ως ένα είδος πρωθυπουργού. Οι οπαδοί του πιστεύουν ότι η οικονομία και οι υποδομές της Λιβύης θα ήταν ισχυρότερες αν η εξέγερση δεν είχε συμβεί ποτέ.

Δεν φαίνονται να πτοούνται από το κατηγορητήριο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου κατά του Seif για βασανιστήρια και δολοφονίες αμάχων και ανταρτών το 2011.

Αν ο Seif αντιπροσωπεύει την εποχή Qaddafi, ο στρατηγός Haftar, επίσης υποψήφιος, αντιπροσωπεύει την περίοδο που ακολούθησε. Προσπάθησε να αναλάβει τον έλεγχο της εξέγερσης και ανακηρύχθηκε διοικητής του στρατού της Λιβύης μετά από αυτήν.

Οι άνδρες του έριξαν τους πρώτους πυροβολισμούς στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, αφού μια εν πολλοίς ισλαμιστική κυβέρνηση αρνήθηκε να διεξαγάγει νέες εκλογές όταν έληξε η θητεία της το 2014. Όπως και ο Seif, κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου.

Από τη βάση του κοντά στη Βεγγάζη, τη δεύτερη πόλη της Λιβύης (την οποία κατέστρεψε κατά τη διάρκεια του πολέμου), είναι ο κύριος της ανατολικής -και μεγάλου μέρους της νότιας και δυτικής πλευράς.

Έχει απορρίψει επανειλημμένες προτάσεις να συμμετάσχει στις προσωρινές κυβερνήσεις της Λιβύης, έχει καταστρέψει τις προηγούμενες προσπάθειες για ενοποίηση της χώρας και δεν έχει κανένα οικονομικό όραμα. Παρόλα αυτά, μπορεί να τα πάει καλά στα ανατολικά, όπου λίγοι τολμούν να τον επικρίνουν.

Η δυτική Λιβύη, αντίθετα, έχει πληθώρα υποψηφίων. Ο πιο δημοφιλής από αυτούς είναι ο Abdul Hamid Dbeibeh, ο προσωρινός πρωθυπουργός με έδρα την Τρίπολη. Ήταν επικεφαλής της μεγαλύτερης κατασκευαστικής εταιρείας της χώρας επί Qaddafi.

Οι ψηφοφόροι αμφιβάλλουν ότι θα κάνει πολλά για τον περιορισμό της διαφθοράς. Όταν έγινε πρωθυπουργός υποσχέθηκε να μην θέσει υποψηφιότητα για κανένα αξίωμα, αλλά άλλαξε γνώμη. Παρόλα αυτά, οι Λίβυοι του αναγνωρίζουν ότι κράτησε τους δρόμους καθαρούς και καθάρισε κάποια από τα συντρίμμια.

Άνοιξε ξανά τον δρόμο μεταξύ ανατολής και δύσης, ενώ επί των ημερών του τα αεροπλάνα πέταξαν ξανά πάνω από τη Λιβύη. Περιστασιακά ακούγεται λίγο φιλελεύθερος: επέτρεψε στις γυναίκες να μεταβιβάσουν τη λιβυκή υπηκοότητα στα παιδιά τους. Έχει επίσης θεσπίσει ένα επίδομα για όλα τα ζευγάρια που παντρεύονται.

Ένας αγώνας με πολλές λανθασμένες εκκινήσεις

Εάν κανένας από τους υποψηφίους δεν συγκεντρώσει την πλειονότητα των ψήφων, οι εκλογές θα πάνε σε δεύτερο γύρο. Αυτό, φυσικά, προϋποθέτει ότι ο πρώτος γύρος θα πραγματοποιηθεί και ότι το αποτέλεσμα θα γίνει σεβαστό.

Κανένα από τα δύο δεν είναι βέβαιο. Οι άνδρες του στρατηγού Haftar προσπάθησαν να εμποδίσουν τον Seif να ασκήσει έφεση κατά του αρχικού αποκλεισμού του ως υποψηφίου (αργότερα αποκαταστάθηκε).

Οι επικριτές του κ. Dbeibeh θέλουν να τον πετάξουν έξω επειδή αθέτησε την υπόσχεσή του να μην είναι υποψήφιος. Οι ελιγμοί των πολιτοφυλακών είναι απίθανο να σταματήσουν μόλις διεξαχθούν οι εκλογές. Οι ξένες δυνάμεις που παρεμβαίνουν έχουν επίσης κάποιον ευνοούμενο, αλλά μέχρι στιγμής έχουν επιδείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για την ευημερία των απλών Λίβυων.

Ωστόσο, δεν είναι όλα μαύρα κι άραχλα. Η Λιβύη διαθέτει άφθονο πετρέλαιο και φυσικό αέριο και σχετικά μικρό πληθυσμό (7 εκατ.). Βρίσκεται απέναντι στη Μεσόγειο από τους καταναλωτές της ΕΕ. Μακριά από την πολιτική διάλυση, οι στρατιωτικοί διοικητές σημειώνουν πρόοδο στην επανένωση.

Και πολλοί πιστεύουν ότι η αποστολή του ΟΗΕ βρίσκεται τώρα σε καλύτερα χέρια. Η Stephanie Williams, η Αμερικανίδα διπλωμάτης που συνέταξε τον εκλογικό οδικό χάρτη, είναι και πάλι επικεφαλής. Προσπαθεί να «μαντρώσει» τους υποψηφίους, αλλά είναι όλοι ατίθασοι.

© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!