THEPOWERGAME
Ο Vladimir Lenin πίστευε ότι μια μικρή ομάδα πρωτοπόρων θα μπορούσε, μέσω της δύναμης της θέλησης, να αξιοποιήσει τις ιστορικές δυνάμεις για να μεταμορφώσει τον τρόπο λειτουργίας του παγκόσμιου καπιταλισμού. Είχε δίκιο.
Ωστόσο, οι επαναστάτες δεν είναι γενειοφόροι μπολσεβίκοι, αλλά μερικές χιλιάδες επενδυτές, οι περισσότεροι με έδρα τη Silicon Valley, που διαχειρίζονται λιγότερο από το 2% των παγκόσμιων θεσμικών περιουσιακών στοιχείων.
Τα τελευταία πενήντα χρόνια, ο κλάδος των επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture-capital) χρηματοδότησε επιχειρηματικές ιδέες που συνέχισαν να μεταμορφώνουν τις παγκόσμιες επιχειρήσεις και την παγκόσμια οικονομία. Επτά από τις δέκα μεγαλύτερες επιχειρήσεις παγκοσμίως έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω επιχειρηματικών κεφαλαίων.
Τα χρήματα των επιχειρηματικών κεφαλαίων χρηματοδότησαν τις εταιρείες που βρίσκονται πίσω από τις μηχανές αναζήτησης, τα iPhone, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα εμβόλια mRNA.
Τώρα, η ονειρoμηχανή του καπιταλισμού αναβαθμίζεται και μετασχηματίζεται, καθώς ένα πρωτοφανές ποσό 450 δισεκατομμυρίων δολαρίων «ζεστών» κεφαλαίων εισρέει στον συγκεκριμένο τομέα.
Αυτή η υπερτροφοδότηση του επιχειρηματικού κόσμου εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους, από εγωμανείς ιδρυτές που καίνε το χρήμα έως συνταξιοδοτικά ταμεία που σπαταλώνται σε υπερτιμημένες νεοφυείς επιχειρήσεις. Μακροπρόθεσμα, όμως, υπόσχεται επίσης να καταστήσει τον κλάδο πιο παγκόσμιο, να διοχετεύσει κεφάλαια κινδύνου σε ένα ευρύτερο φάσμα βιομηχανιών και να καταστήσει τα επιχειρηματικά κεφάλαια προσιτά στους απλούς επενδυτές.
Μια μεγαλύτερη δεξαμενή κεφαλαίων που θα κυνηγά ένα μεγαλύτερο σύμπαν ιδεών θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό και είναι πιθανό να ενισχύσει την καινοτομία, οδηγώντας σε μια πιο δυναμική μορφή καπιταλισμού.
Τα επιχειρηματικά κεφάλαια έχουν τις ρίζες της στη δεκαετία του 1960 και ήταν ασύμβατα με τον οικονομικό κόσμο. Σε αντίθεση με τα κοστούμια της Wall Street, την επιτήδευση και τις επαύλεις των Χάμπτονς, προτιμούν τα fleece, τα σπασικλάκια και τις βίλες της Καλιφόρνιας. Η ιδιαιτερότητά τους επίσης έγκειται στο ότι δίνουν έμφαση στη διανόηση.
Καθώς η κυρίαρχη χρηματοοικονομική βιομηχανία έχει γίνει μεγαλύτερη, πιο ποσοτική και ασχολείται περισσότερο με την κατακρεούργηση των ταμειακών ροών των ώριμων επιχειρήσεων και περιουσιακών στοιχείων, τα επιχειρηματικά κεφάλαια παρέμειναν μια μικρή βιομηχανία που κινείται αντίθετα στο ρεύμα, προσπαθώντας να βρει και να χρηματοδοτήσει επιχειρηματίες που είναι πολύ «ανώριμοι» ή παράξενοι για να καθίσουν σε ένα δωμάτιο με σοβαρούς τραπεζίτες, και ιδέες που είναι πολύ προχωρημένες για τα ραντάρ των χρηματοοικονομικών μοντέλων της κλασσικής διοίκησης επιχειρήσεων.
Τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά. Παρά το γεγονός ότι επένδυσαν σχετικά μέτρια ποσά κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, τα αμερικανικά κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών δημιούργησαν επιχειρήσεις που σήμερα αξίζουν τουλάχιστον 18 τρις δολάρια της συνολικής δημόσιας αγοράς.
Το ρεκόρ αυτό αντανακλά την ιλιγγιώδη άνοδο των μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών, όπως η Google. Πιο πρόσφατα, οι μονόκεροι (ιδιωτικές νεοσύστατες επιχειρήσεις αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων) που χρηματοδοτήθηκαν από επιχειρηματικά κεφάλαια έχουν ενηλικιωθεί μέσω της χρυσοφόρου εισαγωγής τους στο χρηματιστήριο, όντας εταιρείες που κυμαίνονται από τις θεαματικές (Rivian) έως τις καθημερινές (Slack).
Κατά την τελευταία χρυσή δεκαετία, ένας δείκτης αμερικανικών κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών σημείωσε σύνθετες ετήσιες αποδόσεις της τάξεως του 17%, ενώ κάποια από αυτά τα κεφάλαια είχαν ακόμα μεγαλύτερες.
Αυτή η επιτυχία διαχέεται τώρα στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό κλάδο. Καθώς οι εταιρείες που υποστηρίζονται από επιχειρηματικά κεφάλαια εισάγονται στο χρηματιστήριο, το κέρδος που προκύπτει αναδιανέμεται σε νέα κεφάλαια.
Εν τω μεταξύ, με τα επιτόκια να παραμένουν χαμηλά, συνταξιοδοτικά συστήματα, κρατικά ταμεία επενδυτικών κεφαλαίων και εταιρείες φθονούν τα επιχειρηματικά κεφάλαια και προσπαθούν να διοχετεύσουν περισσότερα μετρητά σε ειδικά κεφάλαια ή να δημιουργήσουν τους δικούς τους βραχίονες επιχειρηματικών κεφαλαίων.
Μέχρι στιγμής φέτος έχουν διατεθεί σχεδόν 600 δισ. δολάρια σε συμφωνίες – δέκα φορές πάνω σε σχέση με πριν από μια δεκαετία.
Καθώς το χρήμα εισρέει, τα επιχειρηματικά κεφάλαια διεισδύουν βαθύτερα και ευρύτερα στην οικονομία. Αυτό που κάποτε ήταν μια καθαρά αμερικανική υπόθεση, έγινε τώρα παγκόσμια, με το 51% των συμφωνιών σε αξία το 2021 να συμβαίνουν εκτός Αμερικής.
Η κινεζική σκηνή των επιχειρηματικών κεφαλαίων έχει μειωθεί πρόσφατα λόγω της καταστολής της τεχνολογίας προϊόντων ευρείας κατανάλωσης από τον Xi Jinping, τον πρόεδρο της χώρας. Ωστόσο, ο κλάδος στην υπόλοιπη Ασία ανθεί και μετά από δεκαετίες ύπνου, η καινοτομία στην Ευρώπη ξυπνάει, με 65 πόλεις να φιλοξενούν μονόκερους.
Η έκρηξη των επιχειρηματικών κεφαλαίων έχει μέχρι στιγμής επικεντρωθεί σε μια στενή ομάδα εταιρειών τεχνολογίας προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, όπως η Airbnb και η Deliveroo. Τώρα πλέον περισσότερα μετρητά μπορούν να χρηματοδοτήσουν τομείς που είναι λιγότερο ανατρεπτικοί.
Φέτος οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια, το διάστημα και τη βιοτεχνολογία ήταν διπλάσιες απ’ ό,τι το 2019. Και ο κλάδος γίνεται όλο και πιο ανοιχτός. Ενώ κάποτε μια φιλική ελίτ κεφαλαίων είχε αυτή την ασυνήθιστη δύναμη, τώρα πια εμπλέκονται και οι κυρίαρχες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, ενώ υπάρχουν οχήματα που επιτρέπουν στους απλούς επενδυτές να έχουν πρόσβαση φθηνά.
Ο ανταγωνισμός αναγκάζει τα επιχειρηματικά κεφάλαια όλων των ειδών να πειραματιστούν με νέες στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης της σταδιοδρομίας μεμονωμένων δημιουργών.
Προφανώς, υπάρχουν κίνδυνοι. Ο ένας είναι ότι το χρήμα διαφθείρει. Οι υψηλές αποτιμήσεις και τα άφθονα κεφάλαια μπορούν να κάνουν τις επιχειρήσεις και τους χρηματοδότες ματαιόδοξους. Από τις 100 κορυφαίες επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο το 2021, 54 είναι στο κόκκινο, με σωρευτικές ζημίες ύψους 71 δισ. δολαρίων. Η διακυβέρνηση μπορεί να είναι χαώδης.
Το Ταμείο Vision Fund της SoftBank, ύψους 100 δισ. δολαρίων, το οποίο πρωτοστάτησε στην έκδοση τεράστιων επιταγών σε νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ώθησε να αναπτυχθούν ταχύτερα, έχει ταλαιπωρηθεί εξαιτίας των συγκρούσεων συμφερόντων. Οι ιδρυτές εκτροχιάζονται. Ο Adam Neumann της WeWork δημιούργησε μια προσωπολατρία τροφοδοτούμενη από μπύρα.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι, όπως σε κάθε κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, καθώς το χρήμα εισρέει, οι αποδόσεις υποχωρούν. Τα κυρίαρχα funds μπορεί να διαπιστώσουν, εκτός του ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν τις διαβόητες εκρήξεις και πτώσεις του επιχειρηματικού κεφαλαίου, ότι οι μακροπρόθεσμες αποδόσεις είναι χαμηλότερες από ό,τι ήλπιζαν.
Ωστόσο, αυτό που είναι ανιαρό για τους επενδυτές μπορεί να είναι καλό για την οικονομία. Είναι προτιμότερο ένα δολάριο με μειούμενη απόδοση να πηγαίνει σε νεοσύστατες εταιρείες παρά σε μια διογκωμένη αγορά κατοικιών ή σε μια πλημμυρισμένη αγορά ομολόγων. Ένα κραχ των επιχειρηματικών κεφαλαίων που θα προκληθεί από την άνοδο των επιτοκίων δεν θα αποσταθεροποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα, επειδή οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν χαμηλό χρέος.
Ακόμα και αν οι επιχειρήσεις που υποστηρίζονται από επιχειρηματικά κεφάλαια «καίνε» απερίσκεπτα χρήμα, μεγάλο μέρος τους θα καταλήξει στους καταναλωτές: σκεφτείτε όλες αυτές τις επιδοτούμενες διαδρομές με το αυτοκίνητο και τα γεύματα που παραδίδονται στο σπίτι.
Οι επενδύσεις των επιχειρηματικών κεφαλαίων φέτος θα ξεπεράσουν τις συνολικές κεφαλαιουχικές δαπάνες και τις δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης των πέντε μεγαλύτερων τεχνολογικών εταιρειών, οι οποίες αποθαρρύνονται επίσης από το να εξαγοράσουν πιθανούς ανταγωνιστές λόγω της απειλής αυστηρότερων αντιμονοπωλιακών κανόνων.
Το μεγαλύτερο βραβείο θα ήταν περισσότερη καινοτομία. Είναι αλήθεια ότι κανένα ποσό μετρητών δεν μπορεί να δημιουργήσει πρωτόλεια ευφυΐα, ενώ οι κυβερνήσεις συχνά χρηματοδοτούν βασικές επιστημονικές ανακαλύψεις. Ωστόσο, η παγκόσμια προσφορά επιχειρηματιών κάθε άλλο παρά παγιωμένη είναι, ενώ πολλές ιδέες παραμένουν ανεκμετάλλευτες.
Η προηγούμενη έκρηξη των επιχειρηματικών κεφαλαίων οδήγησε τους επενδυτές να επεκτείνουν τον ορίζοντα ανάληψης κινδύνου σε πιο δύσκολους και περιπετειώδεις τομείς. Καθώς οι επιχειρηματικές επενδύσεις εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο, οι επιχειρηματίες εκτός Αμερικής θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν.
Παράλληλα, τα εμπόδια για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων αίρονται, χάρη στο φθηνό cloud computing και την εξ αποστάσεως εργασία. Το επιχειρηματικό κεφάλαιο στοχεύει στο να πάρει καλές ιδέες και να τις κάνει μεγαλύτερες και καλύτερες: καλό θα ήταν η λογική αυτή να εφαρμοστεί και στον ίδιο τον κλάδο.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
