THEPOWERGAME
Αν τον προηγούμενο μήνα, ένας μέσος Αμερικανός αποφάσιζε ότι ήταν καιρός να αγοράσει καινούργιο καναπέ και στη συνέχεια περνούσε τα βράδια του πίνοντας μπύρα απολαμβάνοντας τη νέα του αγορά, θα ήταν τυχερός. Τόσο τα έπιπλα όσο και η μπύρα κόστιζαν λίγο λιγότερο σε σχέση με λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Δυστυχώς, ο ίδιος Αμερικανός μπορεί να συνειδητοποιούσε με πόνο ότι σχεδόν όλα τα υπόλοιπα – το ενοίκιο, η βενζίνη για το αυτοκίνητό του, το φαγητό του, ακόμη και το νέο φυλλώδες φυτό δίπλα στον καναπέ – κόστιζαν αρκετά περισσότερο. Το καλύτερο επίπεδο για τον πληθωρισμό, λένε χαριτολογώντας οι οικονομολόγοι, είναι αυτό στο οποίο οι άνθρωποι δεν τον αντιλαμβάνονται. Στην Αμερική όμως ο πληθωρισμός γίνεται πλέον του δέοντος αισθητός. Τον Οκτώβριο ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 6,2% σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, το υψηλότερο ποσοστό εδώ και τρεις και πλέον δεκαετίες.
Καθώς ο πληθωρισμός επιταχύνεται, πολλές συζητήσεις γίνονται από οικονομολόγους και αξιωματούχους αναφορικά με το κατά πόσο πρόκειται για ένα παροδικό φαινόμενο -που αντανακλά την υπέρμετρα βεβαρημένη εφοδιαστική αλυσίδα- ή για ένα πρόβλημα που ήρθε για να μείνει. Η συζήτηση, όπως εξυπακούεται, ξεπερνάει κατά πολύ τα ακαδημαϊκά όρια. Εάν ο πληθωρισμός είναι πράγματι συγκυριακός, η σωστή κίνηση για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα είναι να τον εξετάσει, γνωρίζοντας ότι η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Εάν, ωστόσο, ο πληθωρισμός είναι επίμονα υψηλός, η κεντρική τράπεζα έχει καθήκον να τον τιθασεύσει. Το μεγάλο άλμα των τιμών τον Οκτώβριο γέρνει τη συζήτηση υπέρ της «ομάδας της επιμονής», όπως ορισμένοι έχουν συνηθίσει να την αποκαλούν, και ασκεί πίεση στη Fed.
Σίγουρα, ένα μεγάλο μέρος του πληθωρισμού της Αμερικής εξακολουθεί να οφείλεται στην ανώμαλη ανάκαμψη μετά την πανδημία. Το κόστος της βενζίνης, για παράδειγμα, είναι 50% υψηλότερο σε σχέση με πριν από ένα χρόνο, ακολουθώντας την άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα είναι κατά 26% ακριβότερα απ’ ότι πριν από ένα χρόνο, με την έλλειψη ημιαγωγών να οδηγεί σε βραδύτερη παραγωγή νέων αυτοκινήτων και μεγαλύτερη ζήτηση για μεταχειρισμένα οχήματα, ενώ οι τιμές αυξάνονται παγκοσμίως, από την Αυστραλία έως τη Βρετανία.
Παρ’ όλα αυτά, η αισιοδοξία ότι τα προβλήματα που σχετίζονται με την προμήθεια θα είχαν εξαλειφθεί μέχρι τώρα έχει πλέον εξανεμιστεί. Ο πληθωρισμός είναι ακόμη πιο έντονος στην Αμερική απ’ ότι σε άλλες χώρες, λόγω της ισχυρής ανάκαμψης που παρατηρείται εκεί, με τα επιδόματα στήριξης να τροφοδοτούν τη ζήτηση. Οι πιέσεις στις τιμές γίνονται ευρύτερες. Ο δομικός δείκτης, που δεν περιλαμβάνει τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, αυξήθηκε κατά 4,6% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο, υπερδιπλάσιος από τον ρυθμό τάσης της προηγούμενης εικοσιπενταετίας. Η αύξηση των ενοικίων υποδηλώνει ότι ο αυξημένος πληθωρισμός θα συνεχιστεί και το 2022. Με τους μισθούς να αυξάνονται επίσης με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων ετών, αυξάνονται οι ανησυχίες για έναν φαύλο κύκλο ανατροφοδότησης, κατά τον οποίο οι υψηλότεροι μισθοί γεννούν υψηλότερο πληθωρισμό.
Η αλήθεια είναι ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει μεγάλη πιθανότητα για σπειροειδή αύξηση των μισθών και των τιμών στην Αμερική. Η απότομη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος θα περιορίσει την ανάπτυξη τα επόμενα τρίμηνα. Και, το κρίσιμο είναι ότι οι επενδυτές εξακολουθούν να αναμένουν ότι η Fed θα δείξει αποφασιστικότητα και να προβεί σε αυστηρότερη πολιτική, αν χρειαστεί, γι’ αυτό και οι αποδόσεις των πιο μακροπρόθεσμων ομολόγων δεν άλλαξαν πολύ. Την περασμένη εβδομάδα η Fed ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει να μειώνει τις μηνιαίες αγορές περιουσιακών στοιχείων, ένα πρώτο βήμα αναδίπλωσης σε σχέση με τις εξαιρετικά χαλαρές πολιτικές που εφάρμοσε στο αποκορύφωμα της πανδημίας. Αρκετές εξέχουσες τράπεζες άλλαξαν τις προβλέψεις τους για αυξήσεις των επιτοκίων. Η Goldman Sachs, για παράδειγμα, ανέμενε προηγουμένως ότι η Fed θα περίμενε έως το 2023 – τώρα αναμένει δύο αυξήσεις το επόμενο έτος, αρχής γενομένης από τον Ιούλιο. Αλλά η αβεβαιότητα γύρω από όλες αυτές τις προσδοκίες είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι σε κανονικές περιόδους. Η ίδια η Fed έχει υποτιμήσει σταθερά τις πληθωριστικές τάσεις κατά το τελευταίο έτος, οπότε η στροφή της προς μια αυστηρότερη πολιτική μπορεί να καταλήξει να είναι δυσάρεστα απότομη.
Πολιτικά, το έδαφος είναι ασταθές για τον πρόεδρο Joe Biden. Η εβδομάδα του ξεκίνησε πολύ καλά με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τις μεγαλύτερες επενδύσεις σε υποδομές της Αμερικής εδώ και δεκαετίες, δίνοντάς του κάτι για να πανηγυρίσει. Στις 10 Νοεμβρίου, λίγο μετά τη δημοσίευση των στοιχείων για τον πληθωρισμό, προτίμησε να υιοθετήσει αμυντική στάση. «Ο πληθωρισμός πλήττει τις τσέπες των Αμερικανών και η αντιστροφή αυτής της τάσης αποτελεί για μένα ύψιστη προτεραιότητα», δήλωσε. Η κυβέρνησή του προσπαθεί να επιλύσει κάποιες από τις καθυστερήσεις στα λιμάνια, γεγονός που θα βοηθήσει τους λιανοπωλητές να εφοδιάσουν τα ράφια τους γρηγορότερα, μειώνοντας ίσως κάποιες από τις πιέσεις. Ο κ. Biden σημείωσε επίσης ότι η τιμή του φυσικού αερίου, που συνέβαλε σημαντικά στον πληθωρισμό τον Οκτώβριο, υποχώρησε τις τελευταίες ημέρες.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός, τελικά, έχει ξεφύγει του ελέγχου του κ. Biden. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει και πολλά για να καλύψει τις παγκόσμιες ελλείψεις. Η γνώση ότι η Fed μπορεί να νιώσει αναγκασμένη να αυξήσει τα επιτόκια σύντομα θα προσφέρει ελάχιστη παρηγοριά στον κ. Biden. Ιστορικά, οι κύκλοι ανάπτυξης τείνουν να τελειώνουν όταν η κεντρική τράπεζα αυστηροποιεί την πολιτική της, οπότε οι σημερινές πιέσεις στις τιμές μπορεί να προμηνύουν ότι έπεται οικονομική απογοήτευση. Ο κ. Biden, ο οποίος δεν είναι ορκισμένος εχθρός του αλκοόλ, δεν θα καταφέρει πνίξει τη στενοχώρια του σε ένα ελάχιστα φθηνότερο μπουκάλι μπύρας.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
