THEPOWERGAME
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdogan, υπήρξε ανέκαθεν λάτρης μιας καλής αντιπαράθεσης με τον έναν ή τον άλλο δυτικό σύμμαχο. Στις 23 Οκτωβρίου τα έβαλε με δέκα ταυτόχρονα, ανακοινώνοντας ότι διέταξε να κηρυχθούν personae non gratae οι πρεσβευτές της Αμερικής, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, του Καναδά, της Σουηδίας, της Νορβηγίας, της Δανίας, της Φινλανδίας και της Νέας Ζηλανδίας, προοίμιο του ότι θα εκδιωχθούν από τη χώρα.
Το παράπτωμά τους ήταν ότι υπέγραψαν επιστολή με την οποία προέτρεπαν την Τουρκία να απελευθερώσει τον Osman Kavala, έναν φιλάνθρωπο που βρίσκεται φυλακισμένος αντιμετωπίζοντας πληθώρα ανυπόστατων κατηγοριών για τρομοκρατία και πραξικόπημα.
Χρειάστηκαν άλλες δύο ημέρες, οι παραινέσεις Τούρκων αξιωματούχων, οι οποίοι τον προειδοποίησαν για τις ολέθριες πιθανές συνέπειες στην οικονομία της χώρας, και μια προσεκτικά διαμορφωμένη δήλωση της αμερικανικής πρεσβείας, στην οποία η αποστολή δήλωσε ότι δεν παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας, για να υποχωρήσει ο κ. Erdogan και να επιτραπεί τελικά στους πρέσβεις να παραμείνουν στην Άγκυρα.
Αφού παραλίγο να προκαλέσει και στη συνέχεια να αποτρέψει τη μεγαλύτερη διπλωματική κρίση που έχει βιώσει η Τουρκία εδώ και δεκαετίες, ο κ. Erdogan διακήρυξε τη νίκη του. Οι πρέσβεις «έκαναν ένα βήμα πίσω από τις συκοφαντίες εναντίον της χώρας μας», είπε. «Τώρα θα είναι πιο προσεκτικοί».
Το επεισόδιο, και η πανηγυρική διάθεση που ακολούθησε, έδειξαν πόσο πολύ ο κ. Erdogan χρειάζεται κάτι για να γιορτάσει. Ο ηγέτης της Τουρκίας διανύει μια από τις χειρότερες περιόδους ύφεσης της μακράς καριέρας του.
Η συμμαχία των δύο κύριων κομμάτων της αντιπολίτευσης, του κοσμικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και του εθνικιστικού Καλού Κόμματος IΥΙ προηγείται δημοσκοπικά του κυβερνητικού συνασπισμού του κ. Erdogan, ο οποίος αποτελείται από το δικό του κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚ) και το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (ΗΜΡ).
Εάν οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονταν αύριο (αναμένονται να διεξαχθούν το 2023, μαζί με τις επόμενες προεδρικές εκλογές), ο κυβερνητικός συνασπισμός θα έχανε την πλειοψηφία του.
Εν τω μεταξύ, ο κ. Erdogan υπολείπεται και των τεσσάρων πιθανότερων διεκδικητών της προεδρίας, σε ορισμένες περιπτώσεις με διψήφια ποσοστά σε πιθανούς δεύτερους γύρους.
Οι ψίθυροι αρχίζουν να γίνονται εντονότεροι: μήπως έφτασε το τέλος εποχής για τον Erdogan;
Ο βασικός λόγος είναι η οικονομία, η οποία ταλανίζεται από τις υψηλές τιμές και την κατακόρυφη πτώση του νομίσματος. Από την αρχή του έτους, η λίρα έχει χάσει πάνω από το 20% της αξίας της έναντι του δολαρίου, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σημαντικό νόμισμα.
Η τελευταία πτώση ήρθε στις 21 Οκτωβρίου, όταν η κεντρική τράπεζα μείωσε το κύριο επιτόκιο κατά δύο ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο κ. Erdogan είχε απολύσει τρία μέλη της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας.
Η αιφνιδιαστική μείωση, η δεύτερη μέσα σε δυο μήνες, έφερε το επιτόκιο σχεδόν τέσσερις μονάδες κάτω από το ρυθμό πληθωρισμού, ο οποίος έφτασε τον Σεπτέμβριο το 19,6%.
Πολλές κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει αρνητικά πραγματικά επιτόκια για να τονώσουν την ανάπτυξη, συνήθως μετά την μη επίτευξη των στόχων τους στο πεδίο του πληθωρισμού.
Η Τουρκία έχει υπερβεί τον στόχο της (5%) κατά τέσσερις φορές. Η υπομονή των επενδυτών έχει εξαντληθεί.
Από το τεράστιο παλάτι του κ. Erdogan στην Άγκυρα, τα πράγματα δεν φαίνονται τόσο άσχημα. Η οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό ρεκόρ 21,7% σε ετήσια βάση τους τρεις μήνες έως τον Ιούλιο, χάρη στα μεγάλα αποτελέσματα βάσης και την άνθηση των εξαγωγών.
Αλλά ο πληθωρισμός και η υποτίμηση ροκανίζουν τους μισθούς των απλών Τούρκων. Το ΑΕΠ ανά άτομο, το οποίο, σε όρους δολαρίου, αυξανόταν σταθερά έως το 2013, έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2009.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του κ. Erdogan στην εξουσία (ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2003) εκατομμύρια Τούρκοι κατάφεραν να φτάσουν στη μεσαία τάξη. Τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, 3,2 εκατομμύρια από αυτούς βυθίστηκαν στη φτώχεια.
Οι αντίπαλοι του κ. Erdogan μυρίζονται αίμα και ζητούν (μάταια) πρόωρες εκλογές, γνωρίζοντας ότι θα είχαν μια πραγματική ευκαιρία να τον ανατρέψουν.
Ο Kemal Kilicdaroglu, ο επικεφαλής του CHP, προέτρεψε πρόσφατα τους αξιωματούχους να σταματήσουν να ακολουθούν «παράνομες εντολές» από τον κ. Erdogan και προειδοποίησε ότι όσοι συνεχίσουν να το κάνουν θα λογοδοτήσουν όταν η αντιπολίτευση αναλάβει την εξουσία.
Από το 2016, όταν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα συγκλόνισε την Τουρκία, η αξιωματική αντιπολίτευση υπακούει στον κ. Erdogan σχεδόν σε κάθε ζήτημα εθνικής ασφάλειας, από την αγορά προηγμένων όπλων από τη Ρωσία έως τις ένοπλες επιθέσεις του στη Συρία και τη Λιβύη.
Τα πράγματα άλλαξαν στις 26 Οκτωβρίου, όταν το CHP δήλωσε ότι θα αντιταχθεί στην ανανέωση της εντολής της κυβέρνησης να αναπτύξει στρατεύματα στη Συρία και το Ιράκ. Οι επιχειρηματίες έχουν επίσης αρχίσει να υψώνουν την φωνή τους.
Ο TÜSİAD, ο μεγαλύτερος επιχειρηματικός όμιλος της Τουρκίας, ζήτησε πρόσφατα την επιστροφή της κεντρικής τράπεζας στην ανεξαρτησία και τη διάκριση των εξουσιών.
Βγήκαν τα μαχαίρια;
Υπάρχουν ακόμη και ενδείξεις ότι αξιωματούχοι και βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος μπορεί να προετοιμάζονται για το τέλος της εποχής Erdogan. Η Άγκυρα κατακλύζεται από ισχυρισμούς ότι μια φιλανθρωπική οργάνωση που συνδέεται με έναν από τους γιους του Προέδρου τοποθέτησε εκατοντάδες υποστηριχτές του σε κυβερνητικά πόστα.
Έγγραφα που διέρρευσαν δείχνουν ότι στη φιλανθρωπική οργάνωση παραχωρήθηκαν αρκετά ακίνητα από αυτά που η κυβέρνηση κατάσχεσε από την κοινότητα Gulen, την ομάδα που ενεπλάκη στο πραξικόπημα του 2016.
Εν τω μεταξύ, ο μαφιόζος φυγάς Sedat Peker συνεχίζει να διασκεδάζει τα 2 εκατ. ακολούθων του στο Twitter με ιστορίες που εμπλέκουν αξιωματούχους σε εγκλήματα που κυμαίνονται από διαφθορά έως διακίνηση ναρκωτικών.
Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ορισμένες τουλάχιστον από τις διαρροές προέρχονται από δυσαρεστημένους του ΑΚ ή γραφειοκράτες που επιθυμούν να αποστασιοποιηθούν από την κυβέρνηση.
Παρόλα αυτά είναι πολύ νωρίς για να διαγράψουμε τον κ. Erdogan. Ο ηγέτης της Τουρκίας συνεχίζει να δεσπόζει στην πολιτική της χώρας και να διαθέτει την αφοσίωση δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, των μέσων ενημέρωσης και των κρατικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και της αστυνομίας.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι μπορεί, για να κρατηθούν στην εξουσία, τόσο ο ίδιος όσο και το περιβάλλον του, να είναι ικανοί για λύσεις απελπισίας. Η πρόσφατη αναμέτρηση του κ. Erdogan με τη Δύση δεν θα είναι η τελευταία του.
Μια ακόμα στρατιωτική επίθεση στη Συρία και ένα ακόμα κύμα καταστολής στο εσωτερικό μπορεί να βρίσκονται επίσης προ των πυλών. Ένα είναι σίγουρο: Ο κ. Erdogan δεν πρόκειται να αποχωρήσει αθόρυβα.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
