THEPOWERGAME
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, πλαισιωμένη από τους ηγέτες της Κροατίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, χαιρέτισε τα εγκαίνια της γέφυρας Svilaj, που συνδέει τις δύο χώρες.
Η επίσκεψή της ήταν μέρος της περιοδείας της στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, όρος που χρησιμοποιείται για να ορίσει τις βαλκανικές χώρες που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στην λέσχη της ΕΕ, και οι οποίες περιμένουν στο κατώφλι από τότε που έλαβαν την υπόσχεση για ένταξή τους, το 2003.
Η επιτυχής ένταξη των βαλκανικών γειτόνων στην ΕΕ θεωρήθηκε σχεδόν αναπόφευκτη. «Όλα τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε η κ. Von der Leyen. «Είναι προς το κοινό μας συμφέρον, αλλά και πεπρωμένο μας».
Μια εβδομάδα αργότερα, τα γεμάτα αβροφροσύνη λόγια ήρθαν αντιμέτωπα με την ωμή πραγματικότητα. Στη σύνοδο κορυφής στη Σλοβενία στις 6 Οκτωβρίου, στην οποία συμμετείχαν οι 27 ηγέτες της ΕΕ και οι έξι ομόλογοί τους από την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία, η προοπτική προσχώρησης των νέων χωρών στην ΕΕ σύντομα ήταν απούσα.
Αντιθέτως, συμφωνήθηκε η μείωση των τελών περιαγωγής όταν οι πολίτες δυτικών Βαλκανίων επισκέπτονται την ΕΕ. Η προσπάθεια της Σλοβενίας να εγγυηθεί την ένταξή τους έως το τέλος της δεκαετίας απορρίφθηκε ως εξωφρενικό διαφημιστικό κόλπο. Η κυριολεκτική γεφύρωση δεν συνοδεύτηκε από την μεταφορική.
Η διεύρυνση της ΕΕ είναι, απλά, νεκρή. Σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια, οι κυβερνήσεις είναι πληγωμένες. Η Βόρεια Μακεδονία μπορεί να έχει περάσει υπάκουα από κάθε στεφάνι που απαιτείται για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του ονόματός της για να διευθετήσει μια διαφωνία με την Ελλάδα.
Ωστόσο, μια αινιγματική διαμάχη σχετικά με την προέλευση της μακεδονικής γλώσσας οδήγησε τη Βουλγαρία να ασκήσει βέτο στην έναρξη των διαπραγματεύσεων.
Η Αλβανία, η αίτηση της οποίας συνδέεται με την αίτηση της Βόρειας Μακεδονίας σε μια μάταιη προσπάθεια να σταματήσει τέτοιου είδους πολιτικά παιχνίδια, έχει επίσης κολλήσει.
Ο πρωθυπουργός της παρομοίασε τη σχέση της με την ΕΕ με αποτυχημένο γάμο. Κανονικά, γίνεται τουλάχιστον πρώτα γάμος. Η ΕΕ θέλει να είναι μια παγκόσμια δύναμη, αλλά κινδυνεύει να χάσει τον έλεγχο της αυλής της.
Η ρεαλιστική προοπτική ένταξης στην ΕΕ αποτελεί το κύριο εργαλείο της λέσχης για την αντιμετώπιση των γειτόνων του. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή, όλες οι πλευρές γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια φαντασίωση.
Χώρες όπως η Γαλλία είναι βαθιά επιφυλακτικές, προτιμώντας μια βαθύτερη από μια ευρύτερη ΕΕ. Διπλωμάτες από άλλες επιφυλακτικές χώρες, όπως η Δανία και η Ολλανδία, επιμένουν ότι οι κυβερνήσεις τους συμφωνούν με την ιδέα της διεύρυνσης, εφόσον πληρούνται αυστηρά κριτήρια.
Ωστόσο, οι εγχώριοι πολιτικοί δεν είναι πάντοτε τόσο διαφοροποιημένοι. Δεν υπάρχει περίπτωση να ενταχθούν νέες χώρες στην ΕΕ, ακόμη και αν η ηγεσία της λέσχης δηλώνει το αντίθετο.
Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Αν εξαφανιστούν τα κίνητρα για καλή συμπεριφορά, εξαφανίζονται και τα αντικίνητρα για κακή συμπεριφορά.
Οι εκρήξεις οργής στα δυτικά Βαλκάνια είναι πλέον συνηθισμένες, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχουν και πολλά να χαθούν. Γιατί να μπει κανείς στον κόπο να τα βάλει με συμφέροντα ή να μεταρρυθμίσει το δικαστικό σύστημα για το τίποτα;
Αυτοί που έχουν λίγα να χάσουν έχουν λιγότερα να φοβούνται. Ως εκ τούτου, μια διαμάχη για τις πινακίδες κυκλοφορίας μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου οδήγησε στην ανάπτυξη ειδικών δυνάμεων στα σύνορα. Στα δυτικά Βαλκάνια, όλο και συχνότερα συμβαίνουν ανόητα πράγματα.
Οι σκεπτικιστές επιμένουν ότι η λέσχη της ΕΕ δεν μπορεί να απορροφήσει νέα μέλη. Κράτη όπως η Πολωνία, η ένταξη των οποίων υποστηρίχθηκε παλαιότερα ως πρότυπο στα πλαίσια της διεύρυνσης της ΕΕ, έχουν αποδειχθεί προβληματικά.
Μια ΕΕ χωρίς την Πολωνία ή την Ουγγαρία θα ξόδευε λιγότερο χρόνο ανησυχώντας για δικαστές που χρηματίζονται ή για την ύποπτη χρήση των κονδυλίων εντός της λέσχης.
Εύκολα βρίσκει κανείς πλέον διπλωμάτες που πιστεύουν ότι η διεύρυνση ήταν λάθος. Όμως αυτή η κατάσταση που δεν λαμβάνει υπόψη της την πραγματικότητα αφήνει την ΕΕ με ένα ακόμη πιο προβληματικό σύνορο.
Αν τα ανατολικά μέλη της ΕΕ είχαν παραμείνει εκτός της λέσχης, ίσως να είχαν ακολουθήσει την πορεία άλλων χωρών που κινήθηκαν σε άλλες ατραπούς, μακριά της, όπως η Ουκρανία. Ο αποκλεισμός δεν αποτελεί αίσια λύση.
Μια αίσθηση προοπτικής έρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αμερικανοί διπλωμάτες υπενθυμίζουν στους πιο δύσπιστους Ευρωπαίους ομολόγους τους ότι η ζωή θα ήταν πολύ πιο εύκολη με τα δυτικά Βαλκάνια σταθερά μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αντί να βολοδέρνουν μόνα τους, με άλλες χώρες να τους προσφέρουν καταφύγιο.
Το Μαυροβούνιο έχει ήδη μπει σε μπελάδες με ένα δάνειο 1 δισ. δολαρίων από την Κίνα. Η Σερβία έχει μετατραπεί σε δαιμόνιο διπλωμάτη, που δέχεται εμβόλια από παντού και στη συνέχεια τα μοιράζει στους γείτονες.
Ο Emmanuel Macron, ο Γάλλος Πρόεδρος, βλέπει τη Βοσνία ως πηγή ισλαμικής αστάθειας. Εν ολίγοις, δεν είναι μια περιοχή που η ΕΕ έχει την πολυτέλεια να χάσει.
Αντιθέτως, μεταξύ των κυβερνήσεων της ΕΕ παραμονεύει ένας επικίνδυνος εφησυχασμός. Η ΕΕ έχει μοιράσει εμβόλια. Αντιπροσωπεύει σχεδόν το 70% του εμπορίου στην περιοχή.
Επενδύει περίπου 3 δισ. ευρώ (3,5 δισ. δολάρια) ετησίως, το οποίο είναι ένα δίκαιο κονδύλι για μια φτωχή περιοχή 20 εκατομμυρίων ανθρώπων. Ό,τι και να προσφέρουν η Ρωσία και η Κίνα, η ΕΕ μπορεί να το ανταγωνιστεί και με το παραπάνω, λέει η λογική.
Οι απειλές μιας γεωπολιτικής αλλαγής απορρίπτονται από τους αξιωματούχους της ΕΕ ως διπλωματικοί ψευτοπαλικαρισμοί των Βαλκάνιων ομολόγων τους.
Το μέγεθος μετράει
Έτσι η προσοχή στρέφεται μοιραία αλλού. Οι ηγέτες προτιμούν να επικεντρωθούν στην άλλη πλευρά του κόσμου, αντί στη χαοτική αυλή της ΕΕ.
Την παραμονή της συνόδου κορυφής στη Σλοβενία, οι ηγέτες συζήτησαν τη στρατηγική της λέσχης στον Ειρηνικό, που είναι ένα πολύ πιο σέξι θέμα για όσους ονειρεύονται μια ευρωπαϊκή παντοδυναμία.
Η ιδέα του να περάσουν ώρες συζητώντας για τις κοσοβάρικες πινακίδες κυκλοφορίας ή την ετυμολογία των μακεδονικών λέξεων δημιουργεί ημικρανία στις Ευρωπαίους ηγέτες. Στον Ειρηνικό βλέπουν να γράφεται ιστορία. Στα Βαλκάνια βλέπουν την ιστορία να επαναλαμβάνεται – σε σημείο πλήξης.
Ωστόσο, τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελούν την πιο πιεστική δοκιμασία για την ικανότητα της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, παρά τα φαινομενικά μεγαλύτερα και πιο παγκόσμια θέματα.
Μια συνεκτική κοινή πολιτική για τη Βόρεια Μακεδονία, την Αλβανία και τους γείτονές τους θα πρέπει να είναι απλή, σε σύγκριση με τις πιο δύσκολες επιλογές που έχει μπροστά της η ΕΕ.
Προς το παρόν, η πολιτική της ΕΕ για την Κίνα χαρακτηρίζει τη χώρα ως εταίρο, ανταγωνιστή και αντίπαλο. Τελικά θα πρέπει να επιλέξεί, αποφασίζοντας τι είναι επωφελές για το συλλογικό της συμφέρον.
Έτσι, ο λέσχη ίσως είναι καλύτερα να ξεκινήσει με τις ευκολότερες επιλογές. Αν η ΕΕ επιθυμεί να γίνει παγκόσμια δύναμη, οφείλει πρώτα να γίνει τοπική. Το σημείο εκκίνησης είναι μια ανανεωμένη πολιτική διεύρυνσης.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
