THEPOWERGAME
Η παλίρροια βρισκόταν σε ιδανικό ύψος, ενώ τα φύκια είχαν επιμελώς απομακρυνθεί από την λευκή άμμο της παραλίας της Κορνουάλης. Οι επτά παγκόσμιοι ηγέτες επέστρεφαν μετά τη φωτογραφία τους δίπλα στη θάλασσα στο τραπέζι των συνομιλιών.
Καθώς περπατούσαν, μόνο ένας δέχτηκε τον θερμό εναγκαλισμό του Αμερικανού Προέδρου και μάλιστα για 37 ολόκληρα δευτερόλεπτα: ο Γάλλος πρόεδρος, Emmanuel Macron. Η υψηλή τέχνη της διπλωματικής χορογραφίας καθιστά τέτοιες φευγαλέες χειρονομίες ανεκτίμητες.
Μήπως του έδωσε το χρίσμα; Μπορεί ο Boris Johnson της Βρετανίας να φιλοξένησε τη συνάντηση της G7 τον Ιούνιο, αλλά ο πρόεδρος της Γαλλίας ήταν αυτός που είχε την τιμητική του.
Όταν εξελέγη ο Joe Biden, η Γαλλία βρήκε την σπάνια ευκαιρία να καθιερωθεί ως ο αγαπημένος Ευρωπαίος συνομιλητής της Αμερικής. Το Brexit, σύμφωνα με το επιχείρημα, είχε υποβιβάσει τη χρησιμότητα της Βρετανίας στα μάτια των υπερατλαντικών συμμάχων της.
Η Γερμανία επρόκειτο να χάσει, με τη αποχώρηση της Angela Merkel, την de facto πρωτοκαθεδρία της στην ήπειρο και την επιλογή των Αμερικανών στην Ευρώπη. Ποιος άλλος θα μπορούσε να καλύψει το κενό καλύτερα από τον κ. Macron, έναν αγγλόφωνο που κάποτε είχε επιλεγεί ως ο Γαλλοαμερικανός «νέος ηγέτης»;
Κανείς άλλος εκτός από τον Barack Obama, το παλιό αφεντικό του κ. Biden, δεν είχε τηλεφωνήσει στον Γάλλο υποψήφιο το 2017 για να του ευχηθεί καλή τύχη.
«Ο Εμανουέλ;» Η φωνή του κ. Obama ακούστηκε από το τηλέφωνο στο γραφείο της προεκλογικής εκστρατείας στο Παρίσι, παροτρύνοντας τον κ. Macron να συνεχίσει τη σκληρή προεκλογική εκστρατεία μέχρι τέλους.
Επιπλέον, η Γαλλία, ως παιδί της επανάστασης και ο παλαιότερος σύμμαχος της Αμερικής, φαινόταν να έχει ασυνήθιστα καλούς δεσμούς με τη νέα κυβέρνηση. Ο Antony Blinken, ο υπουργός Εξωτερικών, είχε σπουδάσει σε λύκειο του Παρισιού, όπως και ο Robert Malley, ο ειδικός απεσταλμένος για το Ιράν.
Η Αμερική παρέχει πληροφορίες και υλικοτεχνική υποστήριξη στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις υπό την γαλλική διοίκηση στο Σαχέλ. Το γαλλικό και το αμερικανικό ναυτικό εκπαιδεύονται μαζί, μεταξύ άλλων στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, όπου η Γαλλία διατηρεί πάνω από 7.000 στρατιώτες (και έχει σχεδόν 2 εκατομμύρια πολίτες).
Όπως σημειώνει ο Michael Shurkin, Αμερικανός αναλυτής θεμάτων ασφαλείας, η επιδίωξη της Γαλλίας να ακολουθήσει τη δική της στρατηγική για την οικοδόμηση μιας γεωπολιτικής παρουσίας στην περιοχή απέναντι σε μια διεκδικητική Κίνα ήταν «καλή για την Αμερική».
Οι Γάλλοι έμαθαν – με ένα μείγμα αποτροπιασμού, θυμού και εκνευρισμού -μόλις ελάχιστες ώρες πριν για το νέο αμυντικό σύμφωνο της Αμερικής με την Αυστραλία και τη Βρετανία, το οποίο τορπίλισε ένα υπάρχον γαλλικό συμβόλαιο για την πώληση υποβρυχίων στην Αυστραλία.
Το να χάσεις μια μεγάλη αμυντική συμφωνία ήταν ένα πράγμα. Το να σε κρατούν στο σκοτάδι για μήνες τρεις στενοί φίλοι, οι οποίοι προφανώς δεν έβλεπαν καμία θέση για σένα στο σχήμα, ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό.
«Οι σύμμαχοι δεν το κάνουν αυτό μεταξύ τους», ξέσπασε ο Jean-Yves Le Drian, υπουργός Εξωτερικών του κ. Macron, κάνοντας λόγο για «πισώπλατη μαχαιριά» και κατηγορώντας το τρίο για «ψέματα, διπροσωπία, μεγάλη παραβίαση της εμπιστοσύνης και περιφρόνηση».
Η Γαλλία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στην Αμερική (καθώς και αυτόν στην Αυστραλία) για πρώτη φορά από το 1793. Αυτή την εβδομάδα ήταν ο Boris Johnson που έφυγε θριαμβευτικά για τον Λευκό Οίκο, ενώ ο κ. Macron έγλυφε τις πληγές του στα Ηλύσια.
Είναι τόσο δύσκολο να μεγαλοποιήσει κανείς το βάθος της οργής στο Παρίσι, όσο είναι να κατανοήσει την αποτυχία της Αμερικής να την προβλέψει. Η Γαλλία είναι ικανή, όπως όλοι, να ενεργεί με αδίστακτο προσωπικό συμφέρον, αδιαφορώντας για τους άλλους.
Ένα εύθικτο, υπερήφανο έθνος, δεν διστάζει να πει δυνατά αυτό που οι άλλοι κρατούν για τον εαυτό τους. Όμως το μυστικό σύμφωνο ήταν το πιο βίαιο χτύπημα που τον τελευταίο καιρό έχει καταφέρει οποιοσδήποτε δυτικός σύμμαχος σε έναν άλλο.
Η εμπιστοσύνη είναι το πρώτο θύμα. Χρειάστηκαν επτά ημέρες για να αποδεχθεί ο κ. Macron το τηλεφώνημα του κ. Biden. Ο κ. Biden συμφώνησε ότι θα έπρεπε να έχουν προηγηθεί «ανοικτές διαβουλεύσεις μεταξύ των συμμάχων».
Ο κ. Macron συμφώνησε να στείλει τον πρεσβευτή του πίσω στην Ουάσιγκτον, ενώ θα ξεκινήσουν συνομιλίες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Αλλά οι πληγές θα παραμείνουν.
Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες όλων αυτών; Βραχυπρόθεσμα, μια Γαλλία που έχει υποτιμηθεί θα είναι ένας πιο δύσπιστος και οξύθυμος εταίρος σε άλλα θέματα, λιγότερο πρόθυμος να συμβιβαστεί ή να υποχωρήσει στο εμπόριο, για παράδειγμα, ή σε ρυθμιστικές διαφορές.
Η Γαλλία δεν μπορεί να υπαγορεύσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τι να κάνει. Η δημόσια ευρωπαϊκή συμπάθεια για τη Γαλλία υπήρξε μέχρι στιγμής ιδιαίτερα περιορισμένη.
Μπορεί όμως να διαμορφώνει και να μπλοκάρει θέσεις. Οι αναβληθείσες συναντήσεις και σύνοδοι κορυφής μπορεί να μοιάζουν με ευτελή αντιποίνα, αλλά το σωρευτικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαβρωτικό.
Το επεισόδιο θα αναγκάσει επίσης τους Γάλλους, αν όχι να επανεξετάσουν την ικανότητά τους να ακολουθήσουν τη δική τους στρατηγική στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, τουλάχιστον να συνειδητοποιήσουν τα όριά της όταν μετριέται με μια αγγλόφωνη συμμαχία.
Ορισμένες φωνές εκτός κυβέρνησης, ιδίως από την πολιτική δεξιά, ζητούν μια πιο δραματική αντίδραση, τύπου de Gaulle. Το 1966 ο στρατηγός απομάκρυνε τη Γαλλία από το ΝΑΤΟ, ενώ ξεκίνησε ένα φλερτ με τους Ρώσους.
Εν όψει των γαλλικών προεδρικών εκλογών τον ερχόμενο Απρίλιο, οι αντίπαλοι υποψήφιοι ζητούν κάποιου είδους επανάληψη. Ο Gérard Araud, πρώην πρέσβης της Γαλλίας στην Αμερική, προειδοποιεί για «γκωλικό πειρασμό».
Το φάντασμα του de Gaulle
Ο κ. Μακρόν έχει πράγματι υποστηρίξει ότι η Γαλλία πρέπει να ενεργεί ως «εξισορροπητική δύναμη». Μετά την άτακτη υποχώρηση της Αμερικής από την Καμπούλ, το επεισόδιο με τα υποβρύχια αποδυνάμωσε τη φωνή των Γάλλων ατλαντιστών.
Αλλά ο κ. Macron δεν είναι αντιαμερικανός. Μπορεί να μην επιδιώκει την πλήρη αντιπαράθεση με την Κίνα, αλλά έχει προτρέψει εδώ και καιρό τους Ευρωπαίους να τη θεωρούν στρατηγικό αντίπαλο σε θέματα βιομηχανίας και ασφάλειας.
Το γεωπολιτικό συμπέρασμα που μάλλον θα βγάλει από όλα αυτά είναι ότι είχε δίκιο: η Αμερική είναι ένας αναξιόπιστος σύμμαχος για τους ηπειρωτικούς Ευρωπαίους σε μια εποχή ανόδου της Κίνας, δεν πρόκειται για μια παροδική τάση, και η Ευρώπη χρειάζεται μεγαλύτερη αυτοδυναμία.
Όλα αυτά οδηγούν ξανά τη Γαλλία πίσω στις επίμονες, αν και γενικά άχαρες προσπάθειές της να οικοδομήσει μια ευρωπαϊκή «στρατηγική αυτονομία».
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας τους, ο κ. Biden αναγνώρισε ότι η ευρωπαϊκή άμυνα «είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ», όπως υποστήριζε πάντοτε ο κ. Macron. Αλλά η ιδέα εξακολουθεί να αναστατώνει τους Ευρωπαίους συναδέλφους του.
Οι περισσότεροι από αυτούς, ειδικά εκείνοι που βρίσκονται κοντά στα ρωσικά σύνορα, είναι ευτυχείς να βασίζονται στην εγγύηση ασφάλειας που τους παρέχει η Αμερική. Ελάχιστοι συμμερίζονται την προθυμία της Γαλλίας να δαπανήσει για την άμυνα, ή την εκστρατευτική στρατιωτική κουλτούρα της. (Η Γερμανία, ειδικά, απέχει μακράν.)
Δεν υπάρχει κοινή αντίληψη του τι σημαίνει στην πραγματικότητα «στρατηγική αυτονομία». Ωστόσο, οι χαμηλές πιθανότητες σπάνια αποθαρρύνουν τον κ. Macron. Μετά το τελευταίο άδειασμα, ο Γάλλος πρόεδρος, απέχοντας από εναγκαλισμούς, θα καταλήξει αναμφίβολα στο συμπέρασμα ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει τις προσπάθειές του.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
