THEPOWERGAME
Η αραβική άνοιξη έχει μόνο ένα επιτυχημένο παράδειγμα. Μεταξύ των χωρών που ανέτρεψαν τους δικτάτορες πριν από μια δεκαετία, μόνο η Τυνησία αναδείχθηκε σε πλήρη δημοκρατία. Οι ελεύθερες και δίκαιες εκλογές της, στις οποίες συμμετείχαν ισλαμιστές και κοσμικοί, υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς και κομμουνιστές, ξεχωρίζουν σε μια περιοχή γεμάτη τυραννικά καθεστώτα. Οι φιλελεύθεροι τη θεωρούν φάρο ελπίδας: αφού η δημοκρατία μπόρεσε να ανθίσει στην Τυνησία, γιατί όχι και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο;
Οι Τυνήσιοι δεν βλέπουν τη χώρα τους ως πρότυπο. Δέκα κυβερνήσεις σε δέκα χρόνια απέτυχαν να περιορίσουν τη διαφθορά, να βελτιώσουν τις υπηρεσίες ή να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Η πιο πρόσφατη, με επικεφαλής τον Hichem Mechichi, αγωνίστηκε να αντιμετωπίσει μια από τις χειρότερες επιδημίες της covid-19 στην Αφρική. Στις 25 Ιουλίου δεκάδες χιλιάδες Τυνήσιοι, αψηφώντας τη ζέστη και το lockdown, διαδήλωσαν κατά της ανίκανης κυβέρνησής του. Εκείνη τη νύχτα, ο πρόεδρος Kais Saied ανέστειλε τη λειτουργία του κοινοβουλίου και κατέλαβε την εξουσία.
Κρίμα που φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Ο κ. Saied εξελέγη πριν από δύο χρόνια ως μομφή κατά της πολιτικής τάξης. Είναι δημοφιλής, σε μεγάλο βαθμό επειδή δεν έχει καμία πολιτική εμπειρία. Πολλοί Τυνήσιοι πανηγύρισαν την κατάληψη της εξουσίας από αυτόν, ελπίζοντας ότι θα ξεκαθάριζε τα πράγματα. Ωστόσο, η δημοκρατία είναι ένα εύθραυστο αγαθό και ο κ. Saied την αντιμετωπίζει με σκληρότητα. Ο ισχυρισμός του ότι ενεργεί σύμφωνα με το νόμο είναι κενός. Μεγάλα τμήματα του κοινοβουλίου απέρριψαν τις ενέργειές του, ενώ ορισμένοι τις αποκάλεσαν «πραξικόπημα». Η Τυνησία, η οποία αντιμετωπίζει ήδη οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις, αντιμετωπίζει πλέον και μια συνταγματική.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η νεόκοπη δημοκρατία της φτάνει στο χείλος του γκρεμού. Οι κοσμικές και οι ισλαμιστικές δυνάμεις ήρθαν αντιμέτωπες το 2013-14 μετά από δύο πολιτικές δολοφονίες. Οι ηγέτες της Τυνησίας, με την παρότρυνση των εργατικών συνδικάτων και των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών, κατέληξαν τελικά σε συμβιβασμούς που έσωσαν το σύστημα. Έκτοτε, όμως, η ανεργία παραμένει υψηλή, ενώ η διαφθορά βρίσκεται παντού. Όπως και σε άλλες χώρες, ο κορονοϊός έχει προσθέσει ένα νέο επίπεδο αστάθειας. Πολλοί Τυνήσιοι νοσταλγούν την περίοδο πριν από την επανάσταση, όταν υπήρχε τουλάχιστον η εντύπωση της τάξης υπό το κράτος του Zine el-Abidine Ben Ali, του τελευταίου της δικτάτορα.
Ωστόσο, και ο Ben Ali προκάλεσε θυμό και απελπισίας στους Τυνήσιους (ιδίως όταν βασάνιζε τους αντιφρονούντες και λεηλατούσε το κράτος). Η αντικατάσταση ενός ισχυρού άνδρα από έναν άλλον δεν είναι η απάντηση στα προβλήματα της Τυνησίας. Αυτό ελπίζει να γίνει ο κ. Saied; Στα μάτια πολλών, ο πρώην καθηγητής Νομικής είναι αδιάφθορος, αλλά και άτεγκτος. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, μπορεί να αναστείλει τη λειτουργία του κοινοβουλίου για μέγιστο διάστημα 30 ημερών, ωστόσο ο ίδιος δηλώνει ότι μπορεί να περιμένει «έως ότου ηρεμήσει η κατάσταση». Απαγόρευσε τις δημόσιες συγκεντρώσεις άνω των τριών ατόμων. Η αστυνομία στην Τύνιδα πραγματοποίησε έφοδο στο Al Jazeera, που θεωρείται ότι πρόσκειται φιλικά προς στους ισλαμιστές του Ennahda, του μεγαλύτερου κόμματος στο κοινοβούλιο. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν προοιωνίζεται καλό για την τυνησιακή δημοκρατία.
Ο κ. Saied δεν κρύβει ότι επιθυμεί τη ριζική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος. Αρχικά, θα ήθελε ο πρόεδρος να έχει περισσότερη εξουσία και να απαλλαγεί από τα κόμματα και κάποιες εκλογές. Είναι τόσο θλιβερή η κατάσταση στην Τυνησία που καμία ιδέα δεν πρέπει να απορρίπτεται. Αλλά ακόμη και αν έχει τις λύσεις για τα πολιτικά προβλήματα της χώρας, ο κ. Saied θα δυσκολευτεί να τις εφαρμόσει μόνος του. Οι υποστηρικτές του Ennahda, το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως «μουσουλμανικό δημοκρατικό», δεν θα υποχωρήσουν. Ούτε τα άλλα κόμματα θα παραμεριστούν από τον πρόεδρο, ο οποίος είναι ανεξάρτητος.
Πολλοί Τυνήσιοι κατηγορούν το Ennahda για τα δεινά της χώρας τους. Όμως ο Rachid Ghannouchi, ο ηγέτης του και πρόεδρος του κοινοβουλίου, βοήθησε την Τυνησία να ξεπεράσει την κρίση το 2013-14, συμμετέχοντας σε έναν εθνικό διάλογο και συνεργαζόμενος με τον Beji Caid Essebsi, έναν τότε αντίπαλο. Προς τιμήν του, ο κ. Ghannouchi είναι και πάλι ρεαλιστής. Το Ennahda κάλεσε τους οπαδούς του να αποσυρθούν από τους δρόμους και πρότεινε έναν νέο εθνικό διάλογο. Ο κ. Saied οφείλει να αποδεχθεί την προσφορά του.
Οι δυτικές δημοκρατίες οφείλουν να παράσχουν υποστήριξή. Κατά την τελευταία δεκαετία χώρες όπως η Αμερική και η Γαλλία, πρώην αποικιοκρατική δύναμη στην Τυνησία, έκαναν ελάχιστα για να κρατήσουν τη μόνη πραγματική αραβική δημοκρατία στο σωστό δρόμο. Περισσότερη βοήθεια θα ήταν σίγουρα ευπρόσδεκτη. Κατά μία έννοια, η Δύση πρέπει να φανεί καλύτερη από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που αντιτάχθηκαν στην αραβική άνοιξη. Ωστόσο, ως απάντηση στις ενέργειες του κ. Saied, η Αμερική απλώς εξέφρασε την ανησυχία της.
Σε τελική ανάλυση, όμως, η ευθύνη ώστε να διορθωθούν τα πράγματα στη Τυνησία βαρύνει τους ηγέτες της. Για να μειωθούν τα μεγάλα ελλείμματα και να προσελκυσθούν επενδύσεων χρειάζονται επώδυνες μεταρρυθμίσεις. Οι πολιτικοί σπατάλησαν μια δεκαετία παίρνοντας, στην καλύτερη περίπτωση, ημίμετρα. Οι Τυνήσιοι έχουν δίκιο να είναι θυμωμένοι, αλλά δεν πρέπει να εγκαταλείψουν τη δημοκρατία. Το αντίθετο. Όταν οι ηγέτες τους αποτυγχάνουν, θα πρέπει να τους στέλνουν-με την ψήφο τους-στο σπίτι τους.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
