Ίαν Γκάλαντ: Το μέλλον της κυκλικής οικονομίας

H ανθρωπότητα έχει καταναλώσει τόσες πρωτογενείς πρώτες ύλες την τελευταία εξαετία όσες όλον τον προηγούμενο αιώνα, τονίζει ο Ίαν Γκάλαντ, καταλήγοντας στην εκτίμηση πως τα ισχυρά κράτη δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεργαστούν μεταξύ τους, με προτεραιότητα μια παγκόσμια κυκλική οικονομία.

Ο κ. Γκάλαντ, διευθύνων σύμβουλος της Zero Waste Scotland και πρόεδρος Ένωσης Πόλεων και Περιφερειών για τη Βιώσιμη Διαχείριση Πόρων, παρέστη στο 8ο Συνέδριο του Economist για τη Βιωσιμότητα. Σε συνέντευξη στο powergame.gr υπογράμμισε πως αν και η κυκλική οικονομία είναι πολύτιμη σε τοπικό επίπεδο, πραγματικά οφέλη μπορούν να επιτευχθούν μόνον σε παγκόσμια κλίμακα.

• Πώς μπορεί να συμβιβαστεί η κυκλική οικονομία με τις ανάγκες ανάπτυξης; Η βιωσιμότητα είναι ευγενής στόχος, αλλά οι κοινωνίες του ανεπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου λειτουργούν στα όρια ενός συγκεκριμένου οικονομικού μοντέλου, που βασίζεται στο οικονομικό όφελος;

Πιστεύω πως η κυκλική οικονομία με την ανάπτυξη μπορούν να συμπορευτούν, με στόχο τη δημιουργία ενός εύπορου και βιώσιμου κόσμου για όλους. Αυτό πρέπει να το πετύχουμε με έναν τρόπο που δεν θα προκαλέσει ζημιά στο περιβάλλον και τον κοινωνικό ιστό. Σήμερα αποσπούμε πρώτες ύλες από ένα σημείο του κόσμου για να δημιουργήσουμε ένα προϊόν σε άλλο σημείο, το οποίο αργά ή γρήγορα καταλήγει στα απορρίμματα. Το κάνουμε διαρκώς και σε τόσο μεγάλες ταχύτητες, που μέσα στην τελευταία εξαετία έχουμε σπαταλήσει όσες «παρθένες» πρώτες ύλες αναλογούν στην εκμετάλλευση του προηγούμενου αιώνα. Είμαστε σε μια φάση ασταμάτητης υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης. Οι τάσεις αυτές ενισχύονται ραγδαία.

Το περιβαλλοντικό κόστος είναι τεράστιο και το ζήτημα δεν είναι να σταματήσει κάθε δραστηριότητα, αλλά να αξιοποιούνται οι πόροι του πλανήτη με πιο βιώσιμο τρόπο. Μπορούμε να αξιοποιούμε υλικά κατ’ επανάληψη χωρίς να χάνεται οικονομική αξία. Όπως είναι η βραχυχρόνια εκμίσθωση ή τα συνδρομητικά μοντέλα σε προϊόντα και υπηρεσίες, όπως είναι το Spotify. Έτσι δεν διακόπτεται μια ροή εσόδων, απλά επαναπροσδιορίζονται οι προτεραιότητες του συστήματος.

• Για να εξελιχθεί, όμως, η παγκόσμια οικονομία σε κυκλική είναι απαραίτητη η συνεργασία των ισχυρών οικονομιών στον αναπτυσσόμενο κόσμο -η Ινδία και η Κίνα. Σήμερα, παραδείγματος χάριν, η Κίνα για να στηρίξει την οικονομία της εξάγει μαζικά ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα και ηλιακά πάνελ. Δεν πρέπει για αρχή να καλλιεργηθεί μια παγκόσμια συνείδηση προς την κυκλική οικονομία;

Στις γεωπολιτικές προκλήσεις συγκαταλέγεται η πρόσβαση σε πρώτες ύλες για την εύρυθμη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων. Και δεν είναι μυστικό πως δεν θα υπάρχει αφθονία στην προσφορά τους. Κάνουμε ήδη υπερβολική χρήση. Η πρόκληση είναι να σχεδιαστεί ένα μοντέλο που να δημιουργεί περισσότερες ευκαιρίες για την κοινωνία και την οικονομία. Ριζοσπαστικές πολιτικές δρομολογούνται ήδη στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για την πράσινη μετάβαση.

Τώρα πια ήρθε η στιγμή για να μιλήσει η παγκόσμια κοινότητα -μέσω π.χ. του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου- για την παγκόσμια διαχείριση των πρώτων υλών. Δεν υπάρχει εύκολη λύση. Όμως λύση δεν είναι ούτε η εσωστρέφεια στις εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να είναι απολύτως αυτόνομη. Εάν η Σκωτία ή η Ευρώπη αποφάσιζαν να επιστρέψουν στην κλωστοϋφαντουργία, όπως συνέβαινε τη δεκαετία του ’60, οι οικονομικές επιπτώσεις για τις κοινότητες της Ασίας θα ήταν τεράστιες.

• Ποιες χώρες αποτελούν σήμερα πρότυπα μιας κυκλικής οικονομίας;

Πέρυσι το ποσοστό των δευτερογενών πρώτων υλών που έχουν καταναλωθεί από την παγκόσμια οικονομία κυμαινόταν στο 7,2%, σύμφωνα με τη Circularity Gap Report που δημοσιεύτηκε φέτος. Το υψηλότερο ποσοστό κυκλικότητας παρουσιάζει η ολλανδική οικονομία στο 24,5%. Είναι διάφορα τα επίπεδα που μπορεί να επιτευχθούν στην κυκλικότητα μιας τοπικής, περιφερειακής ή και εγχώριας οικονομίας. Αλλά τα πραγματικά οφέλη για τη βιωσιμότητα, το περιβάλλον και την ανθρωπότητα θα επιτευχθούν μόνον σε παγκόσμια κλίμακα. Γι’ αυτό χρειάζεται ένα νέο μοντέλο για να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα σε υλικά για όλες τις χώρες, σε ένα κυκλικό σύστημα αντί ενός γραμμικού, που ξεκινά από ένα σημείο και καταλήγει σε ένα άλλο.

• Όμως μια κυκλική οικονομία τέτοιας κλίμακας προϋποθέτει ειρήνη. Σήμερα διεξάγονται δύο μεγάλοι πόλεμοι, στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, ενώ κρίσιμοι τομείς του παγκόσμιου εμπορίου, κυρίως η τεχνολογία, επισκιάζονται από τον προστατευτισμό. Όλες αυτές οι παράμετροι στέκονται, επίσης, εμπόδιο στη χάραξη μιας κοινής στάσης.

Πράγματι, ένας πόλεμος αναιρεί κάθε δυνατότητα διαλόγου. Σε μια κυκλική οικονομία, από την άλλη πλευρά, οι αλληλεξάρτηση των χωρών για την ανακύκλωση και την εκ νέου αξιοποίηση υλικών και προϊόντων ενδεχομένως να οδηγήσει σε ένα ασφαλέστερο διεθνές περιβάλλον. Η ανάγκη για βαθύτερη συνεργασία μέσω του εμπορίου π.χ. δευτερογενών πρώτων υλών μπορεί να μειώσει τους κινδύνους νέων συγκρούσεων. Φανταστείτε ένα κυκλικό οικοσύστημα όπου όλοι είναι κρίκοι μιας αλυσίδας. Ας μη λησμονούμε πως οι διαβουλεύσεις για μια διεθνή συνθήκη με στόχο την περικοπή των πλαστικών απορριμμάτων, η οποία εκτιμάται πως θα γίνει δεσμευτική έως τα τέλη του 2024, είναι ένα θετικό βήμα μιας διεθνούς συνεργασίας.

• Σε ποιους τομείς θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα για τη δημιουργία συστημάτων κυκλικής οικονομίας;

Κάθε γεωγραφική περιοχή έχει τις δικές της προκλήσεις, αλλά εάν ήταν να επιλέξω έναν κλάδο, αυτός θα ήταν η ενέργεια. Σήμερα σχεδόν κάθε ισχυρή οικονομία επενδύει στην πράσινη μετάβαση και αυτό σημαίνει πως γίνεται υπερκατανάλωση υλικών για την κατασκευή ανεμογεννητριών, ηλιακών πάνελ ή και υποδομών υδρογόνου. Καλό θα ήταν να σχεδιαστούν από σήμερα τρόποι για την επαναχρησιμοποίηση των υλικών αυτών έπειτα από κάποια χρόνια.

Διαβάστε επίσης

Ισλανδία: Μπορείς να πας με 155 ευρώ

Dromeus Capital: “Άνοιγμα” στα data centers με επένδυση ύψους 300 εκατ.

Αλεξόπουλος: Οι πρώτες ύλες “κλειδί” για τους κλιματικούς στόχους

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!