THEPOWERGAME
«Κανένα άλλο γεγονός δεν αποδείχθηκε τόσο καθοριστικό όσο η Ελληνική Επανάσταση προς τον οθωμανικό εκσυγχρονισμό, ο οποίος μακροπρόθεσμα γέννησε τη σύγχρονη Τουρκία». Η ενδιαφέρουσα αυτή προσέγγιση ανήκει στον κ. Χακάν Ερντέμ, με διακεκριμένη παρουσία στα πανεπιστήμια της Οξφόρδης, της Κωνσταντινούπολης καθώς και στις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Σε συνέντευξή του στο powergame.gr και τον Ευτύχη Παλλήκαρη, ο κ. Ερντεμ δίνει επίσης απαντήσεις για την εμφάνιση των νεο-οθωμανικών οραμάτων στην Τουρκία, για την επίδραση της ιστορίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, για το μέλλον της συνύπαρξης των δύο χωρών. Ο κ. Χακάν Ερντέμ θα πάρει μέρος στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, στις 10-15 Μαίου
Έχουν περάσει 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση-μια εξαιρετικά σημαντική επέτειος για την Ελλάδα. Με ποιους τρόπους θα λέγατε ότι η Ελληνική Επανάσταση διαμόρφωσε τις τύχες της οθωμανικής αυτοκρατορίας;
Τα ιστορικά γεγονότα είναι πολύπλευρα. Η Ελληνική Επανάσταση ήταν ταυτόχρονα μια εξέγερση και ένας πόλεμος ανεξαρτησίας. Αυτό από μόνο του δεν προκαλεί έκπληξη. Μπορούμε να αναφέρουμε πολλά ακόμα παραδείγματα, όπως τη Βολιβιανή Επανάσταση στη Λατινική Αμερική ή την Αμερικανική Επανάσταση, ή, σε κάποιο βαθμό, τον Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Για την οθωμανική εξουσία, η Ελληνική Επανάσταση, η οποία όντως ξεκίνησε με μια εξέγερση, παρέμεινε πάντα ως τέτοια. Ποτέ δεν κατανόησαν σε βάθος τη δυναμική τής επιθυμίας των επαναστατημένων να αποσχιστούν από την οθωμανική αυτοκρατορία, παρά μόνο αφού ήταν πολύ αργά. Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν άλλαξε το status quo στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Η πιο άμεση και θεαματική συνέπεια της Ελληνικής Επανάστασης ήταν η κατάργηση του περίφημου στρατιωτικού σώματος των Γενιτσάρων από τον σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ το 1826. Η συναίνεση στα διάφορα στρώματα της οθωμανικής κοινωνίας σχετικά με την αναποτελεσματικότητα των Γενιτσάρων εναντίον των ελληνικών δυνάμεων σηματοδότησε το τέλος αυτού του επαγγελματικού στρατιωτικού σώματος. Δεν επρόκειτο για κάποια απλή μεταβολή. Ήταν ο προάγγελος της δημιουργίας ενός νέου, τακτικού στρατού που χρησιμοποιήθηκε στα πλαίσια του κρατικού συγκεντρωτισμού. Ο κρατικός συγκεντρωτισμός στο οθωμανικό πλαίσιο αποτέλεσε το συνώνυμο της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού, ακριβώς όπως και με τόσες άλλες κοινωνίες. Εν ολίγοις, κανένα άλλο γεγονός δεν αποδείχθηκε τόσο καθοριστικό όσο η Ελληνική Επανάσταση προς τον οθωμανικό εκσυγχρονισμό, ο οποίος μακροπρόθεσμα γέννησε τη σύγχρονη Τουρκία.
Συνδέοντας το χτες με το σήμερα, δεν περνά απαρατήρητο πως πολλοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι η Τουρκία υποθάλπει επί του παρόντος νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες. Τι γνώμη έχετε για αυτό το ζήτημα;
Ενδέχεται να υπάρχουν άνθρωποι –και σίγουρα υπάρχουν– στη σύγχρονη Τουρκία, ορισμένοι σε επίσημες θέσεις, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν νεο-οθωμανιστές. Ωστόσο, όσο μπορώ να γνωρίζω, η Τουρκία δεν ανακήρυξε ποτέ επίσημα τον νεο-οθωμανισμό ως στόχο της ή ως κρατική πολιτική. Συνεπώς, ο «νεο-οθωμανισμός» παραμένει μια πολύ συγκεχυμένη έννοια που μεταβάλλεται από τον έναν αναλυτή στον άλλο. Κατά την εκτίμησή μου, δεν έχει μεγαλύτερη δυναμική να δημιουργήσει κάτι πιο συμπαγές απ’ ό,τι η «νεο-αψβουργική» ή «νεο-βυζαντινή» ιδεολογία. Φαίνεται ότι κανένας δεν χρειάζεται πλέον πατρογονικές αυτοκρατορίες.
Στις μέρες μας, υπάρχει μια ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά παράλληλα και μια αναζήτηση λύσεων με τις διερευνητικές συνομιλίες. Το ερώτημά μου είναι, με ποιον τρόπο επηρεάζεται αυτή η σχέση από τραύματα του παρελθόντος;
Από εμάς εξαρτάται πώς θα ερμηνεύσουμε το παρελθόν. Το παρελθόν από μόνο του δεν απαρτίζεται αποκλειστικά από τραύματα ή μεγαλειώδη γεγονότα. Εμείς επιλέγουμε τι να θυμόμαστε και με ποιον ακριβώς τρόπο. Οι ελληνο-τουρκικές σχέσεις, υπό την ευρύτερη έννοια, των τελευταίων εκατόν πενήντα χρόνων δεν αφορούσαν πάντα την εμπόλεμη σύρραξη ή την αδιάκοπη διαμάχη, σε αντίθεση με τις φαντασίες κάποιων κλασικών ιστορικών. Ήταν πολύ πιο πολυσχιδείς, ισορροπημένες και ποικιλόμορφες. Τα «τραύματα του παρελθόντος» μπορούν μόνο να διατηρούνται και να διαιωνίζονται από τις χρήσεις ή καλύτερα τις καταχρήσεις της ιστορίας. Διαθέτουμε κολοσσιαία ιστορία για να διερευνήσουμε, να μάθουμε και να την κατανοήσουμε. Γιατί πρέπει οι σύγχρονοι άνθρωποι να εγκλωβίζονται από τα δεσμά επιλεγμένων τραυμάτων του παρελθόντος;
Πώς οραματίζεστε τη συνύπαρξη των χωρών μας και τις μελλοντικές διμερείς σχέσεις, στο πλαίσιο των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο;
Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι γείτονες και μοιράζονται μια γωνιά της γης καθώς μοιράζονται και μια πολύ πλούσια ιστορία. Ειλικρινά, δεν μπορώ να φανταστώ προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν με μια προσέγγιση αμοιβαίου σεβασμού των δικαιωμάτων του άλλου.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
