THEPOWERGAME
Δεν μπορούν να υλοποιηθούν οι στόχοι για τη βιωσιμότητα σε έναν πολωμένο κόσμο, είναι αναγκαία η διεθνής συνεργασία, αλλά η Δύση θα πρέπει να είναι πιο ταπεινόφρων ως προς τρίτες χώρες και να εξηγεί πιο καλά τα κίνητρα των ενεργειών της, υπογραμμίζει ο Αλεξάντερ Στούτζμαν, εκπρόσωπος της ΕΕ στον ΟΗΕ με μακρά πορεία στους τομείς των εξωτερικών σχέσεων, της παγκόσμιας διακυβέρνησης και της κοινής ατζέντας για τη βιωσιμότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Στο πλαίσιο συνέντευξης που έδωσε στο powergame.gr με αφορμή το συνέδριο βιωσιμότητας του Economist, ο Αλεξάντερ Στούτζμαν τονίζει πως η ατζέντα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής παραγκωνίζεται λόγω του πολέμου στην Ουκρανία ή της αντιπαλότητας ΗΠΑ – Κίνας, ενώ θα πρέπει να τίθενται κοινοί στόχοι.
• Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την κατάρρευση των σχέσεων Δύσης και Μόσχας, βλέπουμε πως η γεωπολιτική ασφάλεια και η βιωσιμότητα όχι μόνον δεν μπορούν να συνυπάρξουν, αλλά αλληλοσυγκρούονται. Για παράδειγμα, οι οικονομίες στρέφονται ξανά στον άνθρακα για να αναπληρώνουν τη μείωση της προσφοράς στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Κάτω από αυτές τις συνθήκες πώς είναι δυνατόν να υπάρξει διεθνής συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής;
Είμαστε τόσο απορροφημένοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία και προηγουμένως με την πανδημία της νόσου Covid-19 που η προσοχή μας αποσπάται από το γεγονός πως «καίγεται το σπίτι όλων μας». Πάντα προκύπτει κάτι -οι τεταμένες σχέσεις είτε με τη Ρωσία, είτε με την Κίνα- που ξαφνικά γίνεται πιο σημαντικό.
Έτσι, δεν δίνουμε σημασία τις παγκόσμιες προκλήσεις. Μια από αυτές είναι η εφαρμογή των στόχων του ΟΗΕ για τη βιωσιμότητα (Sustainability Development Goals, SDGs) και την καταπολέμηση της τριπλής κρίσης του πλανήτη (triple planetary crisis), δηλαδή της κλιματικής αλλαγής, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Ήδη είναι δύσκολη η εφαρμογή των SDGs σε έναν «ιδανικό» κόσμο. Πόσο μάλλον εάν είναι πολωμένος. Έτσι η γενικότερη ατζέντα για τη βιωσιμότητα τίθεται στο περιθώριο όταν θα έπρεπε να είναι κοινή προτεραιότητα. Γι’ αυτό θα πρέπει να δοθεί μια λύση στο πρόβλημα της γεωπολιτικής ασφάλειας ή τουλάχιστον να αποφύγουμε να προσθέσουμε νέα ζητήματα στην παγκόσμια ατζέντα. Στον ΟΗΕ γίνεται όλο και πιο εμφανές κάθε μέρα πως είναι αναγκαία η διεθνής συνεργασία για να υλοποιηθούν οι στόχοι για τη βιωσιμότητα.
• Ναι μεν η βιωσιμότητα είναι ευγενής στόχος αλλά για τον μέσο πολίτη είναι καμιά φορά απόμακρος εάν για παράδειγμα πρέπει να πληρώνει ένα αρκετά υψηλότερο αντίτιμο για να αγοράσει ένα «βιώσιμο ρούχο» ιδιαίτερα εάν αναλογιστεί κανείς τη σημερινή αύξηση του κόστους διαβίωσης…
Και εδώ βρισκόμαστε σε ένα αδιέξοδο. Θα θέλαμε μια διαφορετική συμπεριφορά από τους καταναλωτές χωρίς να τους παρέχουμε τα μέσα ή τα εργαλεία να την υιοθετήσουν. Ένας τρόπος είναι η προσβασιμότητα σε όρους κόστους και ένας άλλος η ενθάρρυνση μιας καταναλωτικής συμπεριφοράς, δίνοντας βάρος στην απόκτηση αγαθών που έχουν διάρκεια.
Σε ανάλογο μήκος κύματος θα ήταν ωφέλιμο να μειωθεί η παραγωγή αναλώσιμων προϊόντων. Είναι αναγκαία, επίσης, μια αίσθηση υπευθυνότητας π.χ. από τη βιομηχανία της μόδας. Δεν μπορείς να πωλείς το οτιδήποτε έναντι οποιουδήποτε αντίτιμου.
Πάντως, η έννοια της κυκλικής οικονομίας αρχίζει να αποκτά σάρκα και οστά από τους νεότερους καταναλωτές που στρέφονται στα vintage ή και τα ποιοτικά μεταχειρισμένα ρούχα. Οπότε, δεν θα ήμουν πολύ απαισιόδοξος. Χρειάζεται μια εκπαίδευση παραγωγών και καταναλωτών.
• Έχει καλλιεργηθεί μια συζήτηση για την μεταφορά της παραγωγής πιο κοντά στην κατανάλωση, μικραίνοντας τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Γεγονός είναι πως αρκετοί εργαζόμενοι στον αναπτυσσόμενο κόσμο βρίσκονται ήδη σε μειονεκτική θέση, αλλά δεν θα βρεθούν σε ακόμα δυσμενέστερη εάν συμβεί κάτι τέτοιο;
Σήμερα, γίνεται τεράστια εκμετάλλευση καθώς τα οφέλη των εργατών είναι ισχνά. Ταυτόχρονα, υπάρχουν τόσοι διαμεσολαβητές που εισπράττουν ένα μεγάλο κομμάτι της προστιθέμενης αξίας του τελικού προϊόντος χωρίς να προσδίδουν κάτι παραπάνω σε αυτό. Υπό αυτήν την έννοια, όλο αυτό το μοντέλο παραγωγής θα πρέπει να επανεξετασθεί.
Όταν γίνεται αυτή η συζήτηση συνήθως η αναφορά γίνεται στην Κίνα και δεν πρόκειται μόνο για τα φθηνά προϊόντα. Μπορεί να είναι και ένα ακριβό προϊόν τεχνολογίας. Είναι πολύ χαμηλό το κόστος παραγωγής στην Κίνα για τις δυτικές εταιρείες.
Εξαιτίας της πανδημίας, η Δύση συνειδητοποίησε πόσο εξαρτώμενη έγινε στην Κίνα, με την ΕΕ να θέτει στις προτεραιότητες της τη στρατηγική αυτονομία της. Αλλά δεν νομίζω πως είναι εύκολο να αλλάξει κανείς εύκολα ένα παραγωγικό μοντέλο που έχει θεμελιωθεί εδώ και δεκαετίες. Αρχίζει, όμως, να υπάρχει μια συνειδητοποίηση πάνω σε αυτό.
• Πιστεύετε πως ο πόλεμος στην Ουκρανία ωθεί την Ευρώπη να γίνει πιο αυτόνομη και αυτάρκης;
Ας πούμε πως η συζήτηση για τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης δεν είναι πιο τόσο θεωρητική. Εδώ και μια δεκαετία γίνεται λόγος για την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και την εδαφική ανεξαρτησία μιας χώρας, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη γίνεται απτή με στόχο την εξεύρεση μιας κοινής λύσης στην ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα. Και αυτό δεν έχει ξανασυμβεί στον βαθμό που συμβαίνει σήμερα.
• Θεωρείτε απαραίτητο να ασκηθούν πιέσεις για μια πιο ομαλή συνύπαρξη με τη Ρωσία;
Ίσως όχι κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες, αλλά οι καταστάσεις εξελίσσονται και τα καθεστώτα αλλάζουν. Θα έρθει η στιγμή για την εκ νέου δημιουργία ενός περιβάλλοντος συζήτησης με τη Ρωσία. Σήμερα, όμως, οφείλουμε να εξηγήσουμε καλύτερα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας ή της Αφρικής τους λόγους που ενεργούμε με αυτόν τον τρόπο. Σε αυτό υστερούμε. Διότι συνειδητοποιήσαμε πόσο δύσκολο ήταν να τους κινητοποιήσουμε όλους έναντι αυτής της απειλής. Νομίζω ότι θα πρέπει ως Δυτικοί να είμαστε λίγο πιο ταπεινόφρονες, διότι δεν μοιράζονται όλες οι χώρες του κόσμου τις ίδιες πεποιθήσεις. Δεν έχουμε τα περιθώρια να χάσουμε αναποφάσιστους συμμάχους.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
