THEPOWERGAME
Ορθώς η κυβέρνηση προχώρησε στην αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής των χρεώσεων ενέργειας στους καταναλωτές, υπογραμμίζει σε συνέντευξη του στο powergame.gr, ο Συνήγορος του Καταναλωτή (ΣτΚ) Λευτέρης Ζαγορίτης.
Χαρακτηρίζει δε τη ρήτρα αναπροσαρμογής πηγή αδιαφάνειας και αθέμιτων χρεώσεων, από ορισμένους παραγωγούς/προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ΣτΚ ακόμη χαρακτηρίζει την υπηρεσία εξωδικαστικής μεσολάβησης που διενεργεί ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική διαδικασία προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών, κάτι που φαίνεται και από το πλήθος των αναφορών που συλλέγει οι οποίες αυξάνονται συνεχώς.
Πως εξελίσσονται οι αναφορές στον ΣτΚ και τι «καίει» σήμερα περισσότερο τους καταναλωτές;
Το 2022 έχουμε μεγάλη αύξηση αναφορών σε σχέση με το 2021, κατά τη διάρκεια του οποίου υπήρξε μια «συγκράτηση» λόγω της πανδημίας. Το πρώτο εξάμηνο του 2022 ξεπεράσαμε τις 7.500 αναφορές. Οι περισσότερες υποθέσεις, πάνω από το 1/3, αφορούν τον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας και ακολουθεί το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Τους καταναλωτές τους «καίει» την περίοδο αυτή η «ρήτρα αναπροσαρμογής» και γενικά η παραβίαση της νομοθεσίας και των αποφάσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) από αρκετούς προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Έχουμε πάρα πολλές αναφορές για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, για μετατροπή σταθερών συμβάσεων σε συμβάσεις κυμαινόμενου τιμολογίου χωρίς να έχει συμπληρωθεί εξάμηνο από την έναρξη τους και χωρίς να έχει τηρηθεί η προθεσμία ενημέρωσης του καταναλωτή των 60 ημερών.
Παράλληλα, έχουμε καταγγελίες για επιβολή ρήτρας πρόωρης λύσης σε συμβάσεις κυμαινόμενου τιμολογίου κάτι που δεν επιτρέπεται. Πρωταθλητής των αναφορών είναι βεβαίως η περίφημη «ρήτρα αναπροσαρμογής» η οποία είναι απόλυτα αδιαφανής. Κάθε προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας παρά την απόφαση 409/2020 της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) χρησιμοποιεί διαφορετικό τύπο και τρόπο για τον υπολογισμό της με αποτέλεσμα υπέρογκες χρεώσεις, ενώ δεν υπάρχει καμία δυνατότητα επαλήθευσης των σχετικών υπολογισμών. Γενικά όπως προκύπτει από τις αναφορές που δέχεται η Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Καταναλωτή» , η κατάσταση στην αγορά ενέργειας είναι απαράδεκτη.
Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με τη ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη ρήτρα αναπροσαρμογής; Θα φέρει αποτέλεσμα;
Η αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής για ένα τουλάχιστον χρόνο είναι ένα σημαντικό βήμα που θα απαλλάξει πάρα πολλούς καταναλωτές από ένα άδικο και για πολλούς εξοντωτικό βάρος. Αποτελεί σημαντικό βήμα για την επαναφορά της αγοράς ενέργειας στη διαφάνεια και τη νομιμότητα. Ρήτρα αναπροσαρμογής και διαφάνεια δεν είναι συμβατές έννοιες.
Λογικά λοιπόν η αναστολή της ρήτρας θα μειώσει τις υπερβολικές χρεώσεις που αυθαίρετα επέβαλλαν κάποιοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές. Με δεδομένο ότι υπάρχουν προμηθευτές που δεν παραβίασαν κατά σύστημα τους κανόνες, πιστεύω ότι θα υπάρξει ομαλοποίηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε συνδυασμό βέβαια με τις κρατικές ενισχύσεις.
Θεωρώ θετικό ότι ο κάθε προμηθευτής σε μηνιαία βάση θα είναι υποχρεωμένος να δημοσιοποιεί τι θα χρεώνει. Ο καταναλωτής θα γνωρίζει εκ των προτέρων τι θα χρεωθεί ανά ΚW και θα μπορεί να επιλέξει τον πάροχο με τον οποίο θα συνεργασθεί χωρίς να κινδυνεύει από πέναλτι για την τυχόν αλλαγή προμηθευτή. Με βάση τα παραπάνω πιστεύω ότι ο ανταγωνισμός θα λειτουργήσει και οι τιμές, οι χρεώσεις, θα πιεσθούν προς τα κάτω. Αυτό βέβαια μένει να το δούμε στην πράξη.
Γιατί πρέπει κάποιος να απευθυνθεί στον ΣτΚ και όχι κάπου αλλού;
Στον Συνήγορο του Καταναλωτή θα απευθυνθεί κάθε πολίτης που αντιμετωπίζει πρόβλημα με κάποια καταναλωτική συναλλαγή του και επιθυμεί να το διευθετήσει αποτελεσματικά, ανέξοδα και στον συντομότερο δυνατόν χρόνο, αξιοποιώντας τη σύγχρονη και ευρέως διαδεδομένη μέθοδο της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης, χωρίς να χρειάζεται να εμπλέκεται με περίπλοκες όσο και δαπανηρές νομικές διαδικασίες.
Βεβαίως, κάποιες υποθέσεις, όπως π.χ. αγοραπωλησίες ακινήτων, είναι εκ φύσεως δύσκολο να επιλυθούν εξωδικαστικά και γι’ αυτό ο ενδιαφερόμενος δεν έχει άλλη πρόσφορη επιλογή, από την προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Αλλά και πάλι μιλούμε για λίγες περιπτώσεις. Υπό αυτή την έννοια, ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι μια Ανεξάρτητη Αρχή που καλύπτει όλο το φάσμα των καθημερινών συναλλαγών και, συνεπώς, εν δυνάμει απευθύνεται σε όλους.
Μήπως υπάρχουν πολλές αρχές που ασχολούνται με το θέμα του καταναλωτή (ΣτΚ, ΓΓ Καταναλωτή, ρυθμιστικές αρχές), με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σαφής εικόνα του τί πραγματικά συμβαίνει ή ακόμη και να υπάρχουν φαινόμενα πλημμελούς χειρισμού των υποθέσεων των καταναλωτών;
Υπάρχει πράγματι ένας κατακερματισμός υπηρεσιών που ασχολούνται με την προστασία του καταναλωτή, που όμως είναι αναγκαίος και απαραίτητος, δεδομένων και των διαφορετικών αναγκών των καταναλωτών που χρειάζεται να καλυφθούν στη σύγχρονη εποχή.
Οι ρυθμιστικές Αρχές και τα εντεταλμένα κρατικά όργανα όπως π.χ. η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, τα Τμήματα Εμπορίου των κατά τόπους Περιφερειακών Ενοτήτων, έχουν κατά κανόνα νομοπαρασκευαστικό, εποπτικό ή και κυρωτικό ρόλο στην αγορά και επιλύουν προβλήματα με έναν τρόπο, θα λέγαμε, μαζικό και οριζόντιο.
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, από την άλλη πλευρά, προσφέρει πιο εξατομικευμένες διαμεσολαβητικές υπηρεσίες, που ταιριάζουν στο προσωπικό πρόβλημα κάθε καταναλωτή και επιδιώκουν να το επιλύσουν ad hoc, ενώ λειτουργεί και ως ανάχωμα στη συμφόρηση υποθέσεων του δικαστικού συστήματος.
Βεβαίως, σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματική λειτουργία όλου του θεσμοθετημένου πλέγματος για την προστασία των καταναλωτών είναι η αλληλοσυμπλήρωση όλων των συναρμόδιων φορέων μέσα από τη συχνή και καλή συνεργασία, που στη χώρα μας θα έλεγα ότι λειτουργεί σχετικά ικανοποιητικά.
Είναι επαρκώς στελεχωμένος ή νομοθετικά εξοπλισμένος ο ΣτΚ για να αντιμετωπίζει φαινόμενα καταστρατήγησης των δικαιωμάτων των καταναλωτών;
Στη στελέχωση δυστυχώς πάσχουμε. Έχουμε μεγάλη έλλειψη επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού την ώρα μάλιστα που οι υποθέσεις αυξάνονται και ταυτόχρονα γίνονται πιο περίπλοκες. Υπάρχουν αρκετές δυσκολίες.
Έχουμε μεν υψηλό ποσοστό επίλυσης, αυξάνονται όμως ο χρόνος και οι δυσκολίες επικοινωνίας με τους καταναλωτές και τους προμηθευτές. Η κατάσταση αυτή που εν μέρει οφείλεται στην πανδημία και εν μέρει στον όγκο των αναφορών πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα. Με την ενίσχυση της Αρχής με προσωπικό. Νομοθετικά δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα.
Είμαστε αρκετά εξοπλισμένοι ώστε να υποστηρίζουμε την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών. Εμπειρία έχουμε τεράστια. Σε κάθε περίπτωση όταν βρισκόμαστε μπροστά σε φαινόμενα παραβατικής συμπεριφοράς ανάλογα με το θέμα απευθυνόμαστε για επιβολή κυρώσεων στις αρμόδιες Αρχές και υπηρεσίες.
Ενδεικτικά για τα καταναλωτικά αγαθά, στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου, για τις τράπεζες, στην Τράπεζα της Ελλάδος, για την ενέργεια, στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, για τις τηλεπικοινωνίες στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, για παραβάσεις του Ποινικού Κώδικα στην αρμόδια Εισαγγελία. Άλλωστε διαβιβάζουμε εγγράφως τις συστάσεις μας και κάθε Αρχή ή υπηρεσία πρέπει να πράξει σύμφωνα με την αρμοδιότητα της ώστε να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων του καταναλωτή.
Καθώς το e-commerce ανθεί πως η Ευρώπη αντιμετωπίζει το θέμα δικαιωμάτων του καταναλωτή στις διασυνοριακές αλλαγές;
Είναι αλήθεια ότι στρατηγικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία χρόνια είναι η προώθηση και εδραίωση του ηλεκτρονικού εμπορίου, ιδίως του διασυνοριακού, που είναι αποφασιστικής σημασίας για την οικονομική δραστηριότητα, ώστε οι καταναλωτές να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δυνατότητες που προσφέρει η Ενιαία Αγορά.
Βέβαια, ένας τέτοιος στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά, εάν δεν αναπτυχθούν παράλληλα και επαρκείς μηχανισμοί ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων καταναλωτών, αναγνωρίζοντας ότι πολλοί εξ αυτών ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα σε σχέση με κάποιο αγαθό που προμηθεύτηκαν, έχοντας ίσως και σοβαρούς λόγους για να υποβάλουν σχετική καταγγελία σε κάποιο αρμόδιο όργανο.
Είναι αυτονόητο ότι μία τέτοια ανάγκη γίνεται ακόμη επιτακτικότερη στις εξ αποστάσεως συναλλαγές, όπου καταναλωτές και προμηθευτές μπορούν να συναλλάσσονται μέσω διαδικτύου και να βρίσκονται εγκατεστημένοι ακόμη και σε διαφορετικά κράτη-μέλη.
Εξ ου και στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς εξωδικαστικής προστασίας των καταναλωτών συμπεριλαμβάνονται, πλέον, η Πλατφόρμα Ηλεκτρονικής Επίλυσης Διαφορών, αλλά και το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή, που παρέχουν εξειδικευμένη προστασία. Οι εν λόγω μηχανισμοί έχουν παρουσία και στη χώρα μας και είναι πλήρως και άμεσα διαθέσιμοι στους ενδιαφερόμενους καταναλωτές μέσα από τον Συνήγορο του Καταναλωτή και το, υπό την αρμοδιότητά του, Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
