THEPOWERGAME
«Σε 20 χρόνια θα περίμενα το φαινόμενο του ακτιβισμού, να διαμορφώνει το προφίλ του επενδυτή» αναφέρει ο Θοδωρής Κρίντας, σε συνέντευξή του στο powergame.gr και σε ερώτημα σχετικό με τα χαρακτηριστικά του επενδυτή του μέλλοντος. Αναλύοντας οικονομικές συμπεριφορές και εξηγώντας επενδυτικές στάσεις, ο κ. Θ. Κρίντας, με ενεργό παρουσία πάνω από 30 χρόνια στον χώρο των επενδύσεων και σήμερα ιδρυτής και CEO της Koubaras Ltd, ρίχνει φως στο πώς η κοινωνία αφομοιώνει τις αλλαγές που συμβαίνουν, σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται. Και όπως σημειώνει εύστοχα, «η γενιά της κρίσης (Z), αυτή που μεγάλωσε μαθαίνοντας τι είναι δάνειο, αθέτηση πληρωμής, κατάσχεση και τόσα άλλα, ζει ωριμότερα. Λιγότερος εγωισμός, περισσότερα ενδιαφέρονται, αθλητισμός, τέχνες και διάβασμα».
«Πώς αλλάζει ο κόσμος και με πόση ταχύτητα», ένα από τα θέματα που αγαπούν σήμερα οι οικονομολόγοι διεθνώς και εσείς προσωπικά. Πού θα επικεντρώναμε σήμερα αυτή την ερώτηση;
Ο Marcel Proust έχει πει ότι η πραγματική τέχνη της ανακάλυψης δε βρίσκεται στο να ανακαλύπτεις νέα μέρη, αλλά στο να βλέπεις με «νέα» μάτια. Πιστεύω απόλυτα ότι αυτά τα «νέα μάτια» αναζητά σήμερα ο κόσμος. Αλλάζει συνεχώς και παραμένει ίδιος, για να φέρουμε στο προσκήνιο και τον δικό μας Νίκο Παπάζογλου. Σήμερα, η πρόκληση για τους ηγέτες σε κάθε επίπεδο δεν είναι πια απλώς να διαμορφώνουν κατά το δυνατόν τις συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό. Είναι να μην σκέφτονται τον ανταγωνισμό, να αναπτύξουν μια μοναδική άποψη για το μέλλον και να βοηθήσουν τον οργανισμό τους να φτάσει εκεί πριν από όλους. Μπορούν λοιπόν, ως μια πρόκληση ηγεσίας να απαντήσουν σε μια απλή ερώτηση: Μαθαίνετε τόσο γρήγορα, όσο αλλάζει ο κόσμος;
Σε αυτό το σημείο, θα επικέντρωνα την ερώτηση σήμερα. Έχουμε ενεργές τέσσερεις γενιές. Η γενιά των baby boomers έχει λίγους ενεργούς εκπροσώπους, η Χ είναι η πολυπληθέστερη που όμως σύντομα θα υπερσκελιστεί από την Υ (Millennials) και βεβαίως τη Z. Καταλαβαίνει κανείς το προβάδισμα των νεότερων γενιών σε όλους τους τομείς και την τεράστια ανάγκη για μάθηση τόσο σε επίπεδο εκπροσώπων των διαφορετικών γενιών, όσο διαγενεακά, αλλά και στο επίπεδο των οργανισμών. Αυτός ο νέος κόσμος απαιτεί ευρύτερο οπτικό πεδίο, τολμηρή φαντασία, ελευθερία σκέψης και ομαδικότητα. Η εποχή του ηγέτη-πατέρα πέρασε με τα χρόνια του πατέρα μου και η γενιά μου είναι η Χ. Όσοι προσαρμοστούμε, έχουμε πολλά χρόνια δημιουργίας ακόμα.
Πόσο απειλητικές ή ενθαρρυντικές είναι οι αλλαγές αυτές για τον μέσο πολίτη;
Πιστεύω πως είναι ζήτημα οπτικής αλλά και στάσης ζωής. Για παράδειγμα, αν κάποιος από εμάς χαίρεται με τις αλλαγές στην προσωπική του ζωή, αλλά δεν τις καλωσορίζει στην επαγγελματική, ή αντίστροφα, μπορεί να θεωρεί κάποιες απειλητικές. Στην ουσία βέβαια αν παρατηρήσει την απόκλιση στη συμπεριφορά του, το πιθανότερο είναι ότι θα καταβάλλει προσπάθειες να την ευθυγραμμίσει. Από την άλλη, χωρίς να μπορώ να το αποδείξω, έχω την αίσθηση ότι σήμερα με πρόσβαση σε τεράστιες βάσεις δεδομένων άμεσα, κάνουμε λιγότερη έρευνα. Δεν εννοώ την ακαδημαϊκή κοινότητα που βεβαίως εκμεταλλεύεται τη γνώση, περισσότερο αναφέρομαι σε όλες εκείνες τις ερωτήσεις που απαντώνται «πρόχειρα και γρήγορα» και ακόμα περισσότερο στις τάσεις και τις συμπεριφορές που διαμορφώνονται μέσα από μια μόνιμη έρευνα γνώμης στα κοινωνικά δίκτυα. Η γενιά Χ έχει εκτιμήσει βαθύτατα την αρχισυνταξία. Αυτό το λέω με βεβαιότητα. Τέλος, για κάποιους θα είναι μια ευκαιρία για κάνουν λιγότερα. Ξέρετε, το να κάνεις λιγότερα δεν είναι απαραίτητα κακό ή μειονέκτημα. Να θυμηθούμε ότι οι τρομεροί Beatles έκαναν μόνο επτά χρόνια καριέρα…
Αν θέλαμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ του επενδυτή… 20 χρόνια μετά;
Ασχολούμαι με τις επενδύσεις για περισσότερο από τριάντα χρόνια. Κοιτώντας πίσω, βλέπω σήμερα επενδυτές με τελείως διαφορετικό προφίλ από ό,τι το 1990. Επίσης, βλέπω ήδη από σήμερα τις νέες τάσεις να διαμορφώνονται. Το περιβάλλον αποκτά μια κεντρική θέση και δεν θεωρείται δεδομένο. Τα κοινωνικά θέματα, όπως και η στάση των ίδιων των εταιρειών απέναντι στην κοινωνία, έχουν σημασία. Η ίδια η διακυβέρνηση των εταιρειών αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για τους επενδυτές. Μαζί με το πρότυπο του ηγέτη-πατέρα, σβήνει και το πρότυπο του παντογνώστη-μεγαλομετόχου. Αυτά συμβαίνουν σήμερα. Με βάση αυτά, σε είκοσι χρόνια θα περίμενα το φαινόμενο του ακτιβισμού (που δεν είναι νέο), να διαμορφώνει το προφίλ του επενδυτή. Η αλήθεια είναι ότι οι περιοχές του ακτιβισμού και των βιώσιμων επενδύσεων συγκλίνουν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι και μια μελλοντική ένωση θα οδηγήσει στη δημιουργία κεφαλαιαγορών που θα υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη με ένα διαφορετικό τρόπο. Αυτοί οι νέοι επενδυτές θα είναι περισσότερο μακροπρόθεσμοι από ότι είναι σήμερα. Οι επενδυτές ακτιβιστές που αναζητούν τη βιώσιμη ανάπτυξη αναζητούν κέρδη από γνήσια, μακροπρόθεσμη δημιουργία αξίας.
Ο κόσμος θα σταματήσει ποτέ να δανείζεται πέραν των ορίων του και των δυνατοτήτων του;
Θα ήθελα πολύ να απαντήσω καταφατικά, όμως η εμπειρία μας λέει πως δε θα γίνει. Δεν θα γίνει τουλάχιστον χωρίς προβλήματα. Ο λόγος είναι απλός: Ο εύκολος δανεισμός λύνει άμεσα θέματα, τα οποία βέβαια μεταθέτει στο μέλλον. Αυτή η εύκολη λύση προβάλλεται ως τεράστια επιτυχία της ηγεσίας παγκοσμίως. Επιπλέον επιβραβεύεται στις εκλογές. Σε μια απόλυτη παράνοια, στα δύσκολα συζητούμε για σεισάχθεια και επαχθή δανεισμό. Η πραγματικότητα είναι μία: Δανειζόμαστε από τα μελλοντικά μας εισοδήματα και αν αυτά είναι πολύ μελλοντικά ή δεν εξοφλήσουμε το δανεισμό μας, από τα παιδιά μας. Ναι, δανειζόμαστε από τις επόμενες γενιές και πρέπει να το πούμε, να το κατανοήσουμε, να το χωνέψουμε. Δεν μπορούμε να είμαστε ιδιοκτήτες οικίας στην οποία τα δικά μας κεφάλαια αποτελούν το ένα δέκατο της αξίας, ούτε επιχειρηματίες με την ίδια αναλογία ιδίων κεφαλαίων. Δεν το λέω εγώ, το επισημαίνουν έρευνες σε ολόκληρο τον κόσμο και στη χώρα μας. Επιστρέφοντας λοιπόν στο ερώτημα σας. Θα έπρεπε να σταματήσουμε. Απαιτείται όμως αποφασισμένη ηγεσία να επιμείνει, οραματικό τραπεζικό σύστημα και βαθιά αντίληψη της διαγενεακής συνέχειας. Λέμε τι «χρωστάμε» στους προγόνους μας. Θέλουμε οι απόγονοι μας να λένε τι χρωστάνε για εμάς;
Υπάρχει «φρένο» στην άκρατη κατανάλωση;
Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα. Τόσο σε βάθος, όσο και σε όγκο που απαιτεί για την ανάλυση του. Με δυο λόγια, πιστεύω πως υπάρχει μόνο αν τοποθετηθεί ως «φρένο» στον εγωισμό μας. Θύμωσα πολύ όταν χρειάστηκε να μπει ένα ευτελές ποσό ως «πέναλτι» για τη χρήση της πλαστικής σακούλας για να περιοριστεί ο όγκος τους. Είναι μια τρανή απόδειξη του εγωισμού. Όσο η «ζημιά» είναι δωρεάν, όλα καλά. Αν πρέπει να συμμετέχω στην αποκατάσταση, ακόμα και με αστείο ποσό –ευτυχώς – αρνούμαι να χρησιμοποιήσω τη σακούλα. Το ίδιο ισχύει για ένα μεγάλο αριθμό προϊόντων που χρησιμοποιούμε ή απλά αποθηκεύουμε. Δεν είμαστε υπερκαταναλωτικοί, συμπεριφερόμαστε μερικές φορές φοβικά. Μήπως και μας λείψει, μήπως ακριβύνει, το απόκτησε ένας φίλος μας κλπ. Πρέπει να βάλουμε όρια. Οι νεότερες γενιές μας το δείχνουν ξεκάθαρα. Η γενιά της κρίσης (Z), αυτή που μεγάλωσε μαθαίνοντας τι είναι δάνειο, αθέτηση πληρωμής, κατάσχεση και τόσα άλλα, ζει ωριμότερα. Τους θαυμάζω και μαθαίνω πολλά. Λιγότερος εγωισμός, περισσότερα ενδιαφέρονται, αθλητισμός, τέχνες και διάβασμα. Όλα περιορίζουν την άκρατη κατανάλωση.
Διδάγματα από τις οικονομικές κρίσεις υπάρχουν τελικά ή γυρίζει κύκλους η οικονομία;
Η οικονομία κινείται σε κύκλους που έχει ένα ανοδικό (ανάπτυξη) και ένα καθοδικό σκέλος (ύφεση). Όσες φορές προσπαθήσαμε να επεκτείνουμε το ανοδικό σκέλος καταλήξαμε σε μια κρίση ή «φούσκα». Υπάρχουν όμως, σπουδαία διδάγματα από τις οικονομικές κρίσεις.
Στα ορθόδοξα οικονομικά, ο πρωταγωνιστής είναι ο ορθολογικός επενδυτής. Ο συγκεκριμένος κύριος είναι βαθύς γνώστης των θεωριών αποτίμησης περιουσιακών στοιχείων, έχει άμεση και «φτηνή» πρόσβαση στις αγορές, γνωρίζει όλα τα νέα και κυρίως ενδιαφέρεται για τη μεγιστοποίηση της περιουσίας του. Τα νέα είναι ότι αυτός ο κύριος δεν υπάρχει. Είτε γιατί δεν πληροί ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω κριτήρια, είτε γιατί επιλέγει να μη συμπεριφέρεται ορθολογικά. Αυτό είναι και το σπουδαιότερο δίδαγμα. Καθώς μετά από 21 μόλις ημέρες, ένα φαινόμενο αποκτά τα χαρακτηριστικά συνήθειας, το περιβάλλον των υψηλότερων επιτοκίων γίνεται δεδομένο, η τιμή των καυσίμων θεωρούμε ότι μόνο θα ανεβαίνει και συμπεριφερόμαστε ανάλογα. Έτσι, μπορεί να γεμίζουμε το δοχείο του λέβητα τον Ιούνιο, να ρευστοποιούμε ομόλογα προσδοκώντας μεγαλύτερη πτώση και να ανεβάζουμε τις τιμές στα προϊόντα της αποθήκης. Αυτές και άλλες τόσες συμπεριφορές
δημιουργούν τις δικές τους πιέσεις στην αγορά, σε όλες τις αγορές, και οδηγούν τα πράγματα σε μια νέα αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Μάθαμε όμως, και το πότε αρχίζουν οι κρίσεις. Η σύντομη απάντηση είναι όταν τελειώνουν τα χρήματα. Τότε, αρχίζουν οι πιέσεις. Κάποιοι αισθάνονται εγκλωβισμένοι, κάποιοι βλέπουν ήδη την άβυσσο, κάποιοι έχουν άλλες ευκαιρίες και όλοι φοβούνται.
Έρευνες παλιών κρίσεων επισημαίνουν ότι η ισχυρή εποπτεία και μάλιστα σε ευρύτερο επίπεδο από αυτό της χώρας, μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός αποτρεπτικός μηχανισμός. Από την πλευρά μου, έχω ταπεινά να προσθέσω ότι τους τέσσερεις τελευταίους αιώνες, ενώ οι κρίσεις είναι συχνότερες και με μεγαλύτερη ένταση, η τελική επίδραση που έχουν στην παγκόσμια οικονομία είναι μικρότερη.
Τι σημαίνει το bitcoin για τον μέσο Έλληνα;
Δείχνει ένα μελλοντικό δρόμο. Μια διαδρομή που ξεκίνησε από τις ανταλλαγές αγαθών 5000 χρόνια πριν, πέρασε στα νομίσματα, τα χαρτονομίσματα, το «πλαστικό» και στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Η άποψη μου είναι πως τα «εικονικά» νομίσματα μπορεί να αποδειχθούν μια σπουδαία εφεύρεση στο όχι πολύ μακρινό μέλλον. Για πολλές χώρες, που το κόστος διαχείρισης των χρημάτων είναι εξωφρενικά υψηλό ή το τοπικό νόμισμα μπορεί να καταρρεύσει λόγω κλειστής ή αδύναμης οικονομίας. Για τους Έλληνες όμως, εφόσον δεν κατέχουν κάποια, δεν σημαίνει πρακτικά κάτι. Οι Έλληνες έχουμε ένα νόμισμα παγκοσμίως αποδεκτό, ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο τραπεζικό σύστημα για τη διαχείριση και τη μεταφορά κεφαλαίων και μια μεγάλη οικονομική κοινότητα να το στηρίζει. Οι επιφυλάξεις μου με το bitcoin εδράζονται στην εξωφρενική ισοτιμία του με το ευρώ και κατά συνέπεια με όλα τα υπόλοιπα κύρια νομίσματα. Λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα ότι δεν υποστηρίζεται από την οικονομία μιας χώρας ή ενός οικονομικού χώρου. Μελετώ τα επιχειρήματα για μια ακόμα υψηλότερη ισοτιμία, αλλά δεν έχω πειστεί. Το πιο ουσιαστικό, κατά τη γνώμη μου, επιχείρημα είναι αυτό που έχει να κάνει με την καθορισμένη προσφορά του και μια ζήτηση που υποτίθεται ότι θα μεγαλώσει. Ακόμα και αυτό όμως δεν είναι ικανό να αντισταθμίσει στους υπολογισμούς μου, τους κινδύνους απωλειών που διατρέχει ο κάτοχος. Άλλωστε, έχουμε διαπιστώσει ότι οι απώλειες μπορεί να είναι μεγάλες.
Και μέσα σε αυτό το σκηνικό, σε ποιους απευθύνεται και ποιο είναι το όραμα της KoubarasLtd;
Απευθυνόμαστε στον ιδιοκτήτη και τον διευθύνοντα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Είμαστε κοντά τους για να καλύψουμε τις ανάγκες τους σε τεχνογνωσία, εμπειρία στο χρόνο και την έκταση που επιθυμούν. Επιθυμούμε να ανακαλύπτουμε κρυμμένες αξίες και να τις αναδεικνύουμε, να διαχειριζόμαστε προκλήσεις και να εφαρμόζουμε λύσεις και να είμαστε ο πλέον χρήσιμος συνεργάτης τους σε ένα σημαντικό εύρος δραστηριοτήτων. Η ομάδα μας απαρτίζεται από εμπειρότατα στελέχη στους τομείς διοίκησης, χρηματοοικονομικών και διαδοχής – οικογενειακής περιουσίας.
Τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα που δημιουργούνται είναι δίκτυα εταιρικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των πελατών, των ανταγωνιστών και των κρατικών φορέων που συμμετέχουν στην παροχή ενός προϊόντος ή υπηρεσίας. Για να ανταποκριθούν στις πιέσεις των καιρών, αναζητούν νέους τρόπους προσαρμογής και ανταγωνιστικότητας που βεβαίως περιλαμβάνουν μηχανισμούς αλλαγής (κουλτούρας, τάσεων και απόψεων), εφαρμογής νέων τεχνολογιών, αναδιάρθρωσης των χρηματοοικονομικών και αποτελεσματικής κατάρτισης των εργαζομένων. Η διαδικασία εξέλιξης ενός επιχειρηματικού οικοσυστήματος λοιπόν, απαιτεί τον κατάλληλο στρατηγικό σχεδιασμό και συγχρόνως και την επανεξέταση των δεδομένων και των αλλαγών σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής του. Στο μετασχηματισμό των επιχειρηματικών αξιών σε δράση, των οραμάτων σε πραγματικότητα, των δυσχερειών και των φραγμών σε καινοτομία οραματιζόμαστε να συμβάλει η KoubarasLtd.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
