THEPOWERGAME
Η Κάτια Λαζαρίδη, καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου με γνωστικό αντικείμενο στη «Γεωγραφία με έμφαση στη Διαχείριση και την Τεχνολογία Περιβάλλοντος», είναι αισιόδοξη για την πορεία της Ελλάδας στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και της κυκλικής οικονομίας. Έχοντας διατελέσει πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και έχοντας αναλάβει καθήκοντα συμβούλου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τονίζει πως «είναι σημαντικό να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο».
Συμπληρώνει ωστόσο, πως τεχνολογίες που κάνουν θαύματα δεν υπάρχουν.
Βάσει των νέων οδηγιών της ΕΕ, η διαχείριση των αποβλήτων αναμένεται να γίνει πιο ακριβή, επηρεάζοντας κάθε παίκτη της οικονομίας, καθώς όλο και πιο πολλά υλικά θα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται και να ανακυκλώνονται, ώστε να αυξάνει ο ενεργός χρόνος ζωής τους στον οικονομικό κύκλο και να μειωθούν οι ροές προς τελική διάθεση.
Αλλά το κόστος είναι υποφερτό και προσωρινό, μέχρι να αρχίσουν να αποδίδουν τα οφέλη σε όλους. «Η προσωπική μου αίσθηση είναι πως τώρα μπαίνουμε σε μια επιτάχυνση του ρυθμού, εξ ανάγκης, διότι εντείνονται οι πιέσεις από την ΕΕ» υπογραμμίζει η κ. Λαζαρίδη.
Εξηγεί πως σκοπός της ΕΕ είναι να αναπτύξει πολιτικές και νομοθεσίες έτσι ώστε να υπάρξει ένας συνδυασμός υποχρεώσεων και οικονομικών εργαλείων για να αυξηθεί η ανακύκλωση ως κομμάτι της κυκλικότητας στην οικονομία.
Το σημερινό γραμμικό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο διότι ούτε μπορούμε να εξάγουμε τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών, ούτε να τις πετάμε.
Βέβαια, συμπληρώνει η ίδια, για να γίνει η μετάβαση στην κυκλική οικονομία θα πρέπει να γίνουν αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής ζωής από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση.
Περιβαλλοντικό τέλος για την υγειονομική ταφή που θα χρηματοδοτεί υποδομές ανακύκλωσης
Η Ελλάδα καλείται να προσαρμοστεί σε αυτό το πλαίσιο. Οι χώροι υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ) είναι η πιο φθηνή μέθοδος διαχείρισης των αποβλήτων, είναι όμως και αυτή με τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών μεθανίου, ενός πολύ ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, που η διεθνής κοινότητα έχει δεσμευτεί να περιορίσει έως το 2030.
Από την ευρωπαϊκή εμπειρία καταδεικνύεται πως ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα για να μειωθεί η χρήση των ΧΥΤΑ είναι να αυξηθεί το κόστος τους, ενθαρρύνοντας έτσι την ανακύκλωση.
Σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο για τα απόβλητα (Ν4819/2021), η εφαρμογή αυτού του τέλους ξεκινά τον Ιανουάριο του 2022. Το κόστος για κάθε τόνο αποβλήτων προς υγειονομική ταφή θα αυξηθεί προοδευτικά κατά 20 ευρώ από 1/1/2022 έως τα 55 ευρώ από 1/1/2027.
Αυτό θα προστεθεί στο υφιστάμενο κόστος υγειονομικής ταφής, που κυμαίνεται από 20 έως 50 ευρώ ανά τόνο, περίπου, ανάλογα με την περιοχή της χώρας. Είναι αναπόφευκτο οι αυξήσεις αυτές να περάσουν στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
«Αναλογιστείτε πως κατά μέσο όρο, μισός τόνος αποβλήτων αναλογεί σε κάθε πολίτη ανά έτος», αναφέρει η κ. Λαζαρίδη. Στην Αττική, παράγονται ετησίως σχεδόν 2 εκατ. τόνοι αστικών αποβλήτων και τα έργα για τις μονάδες επεξεργασίας τους θα πρέπει να «τρέξουν».
Η Ελλάδα θέτει πιο στενό χρονοδιάγραμμα από την ΕΕ
Τονίζει πως θα πρέπει να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για να μειωθεί η υγειονομική ταφή των αποβλήτων που αντιπροσωπεύει σήμερα το 78% της διαχείρισής τους στη χώρα.
Αυτό το ποσοστό θα πρέπει να μειωθεί κάτω από το 10% μέχρι το 2030. Η ΕΕ όρισε προθεσμία μέχρι το 2035, αλλά η Αθήνα έβαλε τον πήχη πιο ψηλά, δηλαδή στο 2030.
«Προσωπικά δεν νομίζω πως είναι εφικτό, αλλά αυτή η πολιτική βούληση εκφράζει μια προσπάθεια να επιταχύνουμε τις διαδικασίες».
Χρειάζεται μια 5ετία με 10ετία για να αδειοδοτηθεί και να ολοκληρωθεί μια μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων, ανάλογα με τον τύπο της μονάδας, πιθανές ενστάσεις κλπ. Σε αυτή τη φάση κάποιες τέτοιες μονάδες έχουν κατασκευαστεί και κάποιες άλλες βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία.
Συνολικά στη χώρα, παράγονται περίπου 5,5 εκατ. τόνοι αστικών αποβλήτων το χρόνο. Για την εκτροπή τους από την ταφή χρειάζονται έργα ύψους περίπου 2,4 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστούν οι απαραίτητες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης.
Από αυτά έχουν εξασφαλιστεί χρηματοδοτήσεις περίπου 626 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014-2020, η απορρόφηση των οποίων θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2023.
Πρόσθετοι πόροι ύψους περίπου 1,8 δισ. ευρώ θα πρέπει να εξασφαλιστούν με άλλους τρόπους, όπως ΣΔΙΤ, τραπεζικός δανεισμός, ή το ΕΣΠΑ 2021-2027 για εκείνα τα έργα που θα είναι επιλέξιμα (μόνο έργα για υλικά από διαλογή στην πηγή).
Μισογεμάτο και όχι μισοάδειο το ποτήρι για την Ελλάδα
«Αν συγκρίνουμε την Ελλάδα με άλλες χώρες που έχουν κάνει περισσότερα βήματα, και κάποιες από αυτές είναι πρωταθλητές, τότε υστερούμε. Αν, όμως, συγκρίνουμε την Ελλάδα με μια 20ετία πριν, τότε έχουν γίνει πολλά βήματα» τονίζει η κ. Λαζαρίδη.
Ιστορικά η Ελλάδα ξεκίνησε με πάρα πολλές χωματερές. «Κάθε χωριό είχε και μια χωματερή» λέει χαρακτηριστικά. Όταν η ΕΕ έβγαλε την πρώτη οδηγία για την ανακύκλωση στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, «εμείς ήμασταν πάρα πολύ μακριά».
Τονίζει, επίσης, πως από εδώ και πέρα είναι σημαντική η συστηματική πληροφόρηση των πολιτών με μια ενημερωτική εκστρατεία για τον διαχωρισμό των αποβλήτων σε διαφορετικούς κάδους.
Τουρισμός και διαχείριση αποβλήτων
Πώς μπορεί να υπάρξει αποτελεσματικότερη διαχείρισητων αποβλήτων από την τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας; Η κ. Λαζαρίδη θεωρεί πως είναι μια πρόκληση, ιδιαίτερα για τα μικρότερα νησιά που έχουν δύσκολη ρυμοτομία με στενούς δρόμους, πολύ μεγάλες τουριστικές ροές σε σχέση με το μόνιμο πληθυσμό τους και για σύντομη σχετικά περίοδο.
Το νέο πλαίσιο της ΕΕ απαιτεί τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων τροφίμων, που γίνεται υποχρεωτική ακόμη και για μια μικρομεσαία επιχείρηση εστίασης.
«Αλλά ορισμένες τουριστικές αγορές, όπως της Γερμανίας, απαιτούν αποτελεσματικότερη διαχείριση των αποβλήτων, και περιβαλλοντική διαχείριση ευρύτερα, από τις ξενοδοχειακές μονάδες» υπογραμμίζει η ίδια.
Αυτό αποτελεί ένα θετικό κίνητρο βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων και πιθανά να διευκολύνει την υιοθέτηση των νέων θεσμικών απαιτήσεων.
Συνολικά λοιπόν, ίσως αυτή τη φορά να μην είναι υπεραισιόδοξο να πούμε ότι η διαχείριση αποβλήτων στη χώρα έχει αρχίσει να κινείται αποτελεσματικά προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
