Το Πρωτοδικείο Αθηνών καλεί σε δίκη κατηγορούμενο, ο οποίος κρατείται στο σωφρονιστικό κατάστημα Δομοκού. Στην ίδια δίκη καλείται ως μάρτυρας πολίτης κάτοικος Ρόδου, όπως και μάρτυρας κάτοικος Θεσσαλονίκης, αλλά και έτερος μάρτυρας μόνιμος κάτοικος Ρώμης. Μέσω της εφαρμογής application.ediki.justice.gov.gr, οι τέσσερις εμπλεκόμενοι υποβάλλουν αιτήμα τηλε-εξέτασης. Εφόσον οι αιτήσεις αξιολογηθούν και εγκριθούν από το Πρωτοδικείο Αθηνών, την ημέρα της δίκης, σε αίθουσα του Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία φέρει ειδικό εξοπλισμό, εισέρχεται η σύνθεση του Δικαστηρίου, για να εκδικαστεί η υπόθεση, ενώ οι τέσσερις εμπλεκόμενοι συμμετέχουν στη δίκη μέσω τηλεδιάσκεψης.
Η παραπάνω περιγραφή δεν αποτελεί το προσεχώς ενός μακρινού matrix για το πώς μπορεί να είναι οι δίκες του μέλλοντος στην Ελλάδα. Η εφαρμογή τηλεδιασκέψεων είναι ήδη εφικτή, από τον Δεκέμβριο του 2024, στα διοικητικά δικαστήρια της χώρας και σταδιακά θα είναι δυνατή σε όλο το εύρος των ποινικών δικαστηρίων 1ου και 2ου βαθμού δικαιοδοσίας στην Ελλάδα.
Οι τηλε-δίκες, που αποτελούν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ψηφιοποίησης του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης στην Ελλάδα, έγιναν εφικτές μέσω του έργου «Υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε Δικαστήρια και Σωφρονιστικά Καταστήματα», το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2021-2027, υλοποιείται με τη συνεργασία των υπουργείων Δικαιοσύνης, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Προστασίας του Πολίτη, και έχει ως αναδόχους τις εταιρείες Space και Nova.
Στο πλαίσιο του έργου, με συνολικό προϋπολογισμό 16,5 εκατ.ευρώ, ένα ολοκληρωμένο σύστημα τηλεδιάσκεψης έχει εγκατασταθεί σε 151 αίθουσες πολιτικών, ποινικών και διοικητικών δικαστηρίων σε όλη την Ελλάδα, επιτρέποντας τη σύνδεση δικαστηρίων από όλη την επικράτεια. Επίσης, 250 κινητά συστήματα τηλεδιάσκεψης έχουν τοποθετηθεί σε χώρους σωφρονιστικών καταστημάτων και άλλων δικαστικών μονάδων, ώστε η τηλεδιάσκεψη να επεκταθεί και στα σωφρονιστικά ιδρύματα, προσφέροντας μεγαλύτερη ευχέρεια στις διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης.
Πως θα «ελευθερωθούν» 35.000 αστυνομικοί
Για να γίνει αντιληπτή μία μόνο πτυχή της εξοικονόμησης κόστους και πόρων που μπορεί να πετύχει η Ελλάδα από τις δίκες μέσω τηλεδιάσκεψης, αρκεί να πούμε ότι μόνο το 2024 έγιναν στην Ελλάδα πάνω από 53.600 μεταγωγές, στις οποίες απασχολήθηκαν περισσότεροι από 35.200 αστυνομικοί. Με τις ψηφιακές δίκες η Ελλάδα θα μπορέσει να εξοικονομήσει ετησίως 3 εκατ.ευρώ από το κόστος για τις μεταγωγές αυτές, ελευθερώνοντας, παράλληλα, πολύτιμους ανθρώπινους πόρους που εμπλέκονταν στη διαδικασία αυτή.
Πρακτικά με τις e-δίκες μειώνονται οι μεταγωγές κρατουμένων και οι μετακινήσεις μαρτύρων, εξοικονομούνται σημαντικοί οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι, κυρίως σε αστυνομικές δυνάμεις, επιταχύνεται το ανακριτικό έργο και εξυπηρετούνται αρτιότερα οι διάδικοι και οι δικηγόροι.
Μέσω των δικαστικών τηλεδιασκέψεων γίνεται εφικτή η απομακρυσμένη κατάθεση/εξέταση μάρτυρα ή κατηγορουμένου, ο οποίος είναι κρατούμενος σε σωφρονιστικό κατάστημα, όπως και η εξ αποστάσεως κατάθεση μάρτυρα, που βρίσκεται μακριά από τον τόπο διεξαγωγής της δίκης. Επίσης είναι εφικτή η διεξαγωγή της προκαταρκτικής εξέτασης, προανάκρισης και ανάκρισης, η ικανοποίηση αιτημάτων δικαστικής συνδρομής, αλλά και η κατάργηση των μεταβατικών εδρών των Διοικητικών Πρωτοδικείων και Εφετείων.
Το e-πινάκιο
Το δεύτερο σκέλος του έργου αφορά το ηλεκτρονικό πινάκιο, μια επαναστατική εφαρμογή που έχει σκοπό να αναμορφώσει τη δικαστική διαδικασία στην Ελλάδα. Μέσω της εφαρμογής οι ενδιαφερόμενοι, δικηγόροι και πολίτες, ενημερώνονται online και σε πραγματικό χρόνο για την εξέλιξη του πινακίου του δικαστηρίου που τους αφορά, ώστε να υπολογίζουν τον χρόνο εκδίκασης της υπόθεσής τους και κατά συνέπεια τον χρόνο παρουσίας τους στην οικεία αίθουσα.
Η εφαρμογη του «Ηλεκτρονικού Πινακίου» διαλειτουργεί με το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ) του υπουργείου Δικαιοσύνης, απ’ όπου αντλεί τα στοιχεία των πινακίων των δικαστηρίων, δηλαδή των εκδικαζόμενων ανά ακροατηρίο υποθέσεων. Πρόσβαση στην εφαρμογή παρέχεται και μέσω των κινητών τηλεφώνων και tablets με χρήση ειδικών εφαρμογών (Apps) που είναι διαθέσιμες για iOS και Android ηλεκτρονικές συσκευές.
Για τη διευκόλυνση των ενδιαφερομένων, στο πλαίσιο του έργου, εγκαταστάθηκε δικτυακός εξοπλισμός στα δικαστήρια του έργου, μέσω του οποίου παρέχεται WiFi ώστε οι παρευρισκόμενοι στους χώρους των δικαστηρίων να έχουν ελεύθερη πρόσβαση από τους φορητούς υπολογιστές και τις κινητές συσκευές τους στο Ηλεκτρονικό Πινάκιο και να ενημερώνονται για την εξέλιξη της εκδικασης των υποθέσεων της ημέρας.
Να σημειωθεί ότι η εφαρμογή portal.e-diki.justice.gov.gr αποτελεί την ψηφιακή πύλη των εφαρμογών των Δικαστικών Τηλεδιασκέψεων και του «Ηλεκτρονικού Πινακίου». Παράλληλα, αποτελεί το σημείο πρόσβασης των χρηστών του συστήματος και του ενδιαφερόμενου κοινού με σκοπό την ενημέρωσή τους με χρήσιμες πληροφορίες και εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με τις παραπάνω διαδικασίες.
Και στο βάθος τεχνητή νοημοσύνη
«Δεν σταματάμε όμως εδώ. Κοιτάμε ήδη την επόμενη μέρα και πως θα απλοποιήσουμε περαιτέρω τις διαθέσιμες διαδικασίες. Η λέξη Δικαιοσύνη περιλαμβάνει τα γράμματα «Α» και «Ι», «Αi» δηλαδή. Ως μηχανικός είμαι βέβαιος ότι ποτέ κανένα σύστημα δεν θα αποκτήσει τη γνώση, τη σοφία, την ενσυναίσθηση των λειτουργών της Δικαιοσύνης. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορέσει, όμως, να βοηθήσει σε επιμέρους κομμάτια διοικητικής φύσεως» ανέφερε κατά την παρουσίαση του έργου ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου.
«Πρόκειται για μια κομβική μεταρρύθμιση, που θα συμβάλλει ενεργά στην επιτάχυνση απονομής της Δικαιοσύνης, ειδικά αν λάβουμε υπόψη πόσες αναβολές παίρνουν οι δίκες λόγω αδυναμίας προσέλευσης των μαρτύρων. Επίσης, θα εξοικονομηθούν σημαντικοί ανθρώπινοι πόροι, με βασικότερους τους αστυνομικούς που θα απελευθερωθούν από περιττές μεταγωγές» τόνισε αναφερόμενος στις δίκες μέσω τηλεδιάσκεψης.
Από την πλευρά του, υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, ανέφερε ότι η ψηφιακή μετάβαση βρίσκεται σε καλό σημείο εκκίνησης και θα οδηγήσει σε βελτιωμένες υπηρεσίες για όλους τους εμπλεκόμενους.
