THEPOWERGAME
Το τέλος της πανδημίας και ένα εντελώς διαφορετικό μακροοικονομικό περιβάλλον από αυτό του 2019 και του 2020 άλλαξαν άρδην τις τάσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο (eCommerce ), σταθεροποιώντας τα κοντέρ μετά τη φρενήρη άνοδο, ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητας της κάθε αγοράς πριν από την πανδημία -σε ορισμένες χώρες υψηλότερα, όπως στην Ελλάδα, και σε άλλες χαμηλότερα, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο online τζίρος στη χώρα μας αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό γύρω στο 10%, φτάνοντας σε αξία πέρυσι κοντά στο 8,5%-9% του ΑΕΠ, με πρόβλεψη να ξεπεράσει φέτος το 9%-9,5%. Στοιχεία του Eurocommerce εκτιμούν τις διαδικτυακές πωλήσεις πάνω από 17,3 δισ. ευρώ το 2023, από 15,8 δισ. ευρώ το 2022. Σημειώνεται ότι το 2022 ο συνολικός τζίρος του ηλεκτρονικού εμπορίου B2C στην Ευρώπη αυξήθηκε στα 899 δισ. ευρώ, με μια ανάπτυξη 6% από 12% το 2021 και με πρόβλεψη για ρυθμό 8% το 2023.
Σήμερα πλατφόρμες όπως η shein και e-shops ισχυρών retailers, όπως η Zara και η H&M, καθώς και η Public και το Πλαίσιο, παραμένουν στις κορυφαίες επιλογές στις αναζητήσεις μέσω Διαδικτύου Ελλήνων καταναλωτών. Ωστόσο, μεγάλοι retailers στην Ελλάδα -όπως και σε όλο τον κόσμο- είναι αντιμέτωποι με υψηλά κόστη μετά την πανδημία, σε μια εποχή που οι online τζίροι ισορροπούν, καταγράφοντας μικρού εύρους διακυμάνσεις. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες λαμβάνουν μέτρα. Για παράδειγμα, ο Σκλαβενίτης ανακοίνωσε νέες χρεώσεις στο e-shop του από το καλοκαίρι του 2023, προσφέροντας δωρεάν παραδόσεις μόνο για παραγγελίες από 100 ευρώ και πάνω. Στόχος των νέων χρεώσεων από τον μεγάλο παίκτη του λιανεμπορίου είναι να καταστήσει βιώσιμη τη δραστηριότητα του eCommerce, η οποία είναι ακριβή και εισφέρει ένα μικρό μονοψήφιο ποσοστό στον τζίρο του.
Η πανδημία, βέβαια, έδωσε ώθηση σε εγχώριους retailers, όπως η Intersport, που από ένα μεσαίο μερίδιο στην online αγορά, περίπου 5% των πωλήσεών της, έφτασε στο 10%-11%, τάση αντίθετη με αυτήν στην ΙΚΕΑ, που άρχισε από υψηλότερη βάση. Οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε επενδύσεις εν μέσω πανδημίας. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι το 85% των e-shops στην Ελλάδα είναι σήμερα προέκταση των φυσικών καταστημάτων. Δηλαδή οι επιχειρήσεις με φυσικά καταστήματα επένδυσαν στην πανδημία και σε ηλεκτρονικά καταστήματα, αντίθετα με την τάση σε πολλές διεθνείς αγορές, όπου πολλές επιχειρήσεις εγκαινίασαν δραστηριότητα με ηλεκτρονικές πωλήσεις μέσω e-shop και μετά την πανδημία επεκτάθηκαν με φυσικά καταστήματα.
Είναι ωστόσο γεγονός ότι το online κανάλι αναπτύχθηκε γρήγορα, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος επένδυσης, λόγω της ανάγκης των λιανεμπόρων να βρουν διέξοδο όταν στα lockdowns ήταν υποχρεωμένοι να κατεβάσουν ρολά στα φυσικά τους καταστήματα. Μετά την άρση των περιορισμών και καθώς η παγκόσμια αγορά έμπαινε σε μια νέα κρίση, τα πράγματα άλλαξαν για τους μεγάλους παίκτες της αγοράς, που άρχισαν να μετρούν απώλειες από τα υψηλά κόστη σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και ακριβού χρήματος. Κάπως έτσι αναδείχθηκαν επιβαρύνσεις, όπως αυτές από τις δωρεάν παραδόσεις και τις επιστροφές. Για παράδειγμα, οι δωρεάν επιστροφές της Amazon, αν και εξαιρετικές για τους πελάτες, ήταν δαπανηρές για την εταιρεία, που αναγκάστηκε να θεσπίσει προμήθεια 1 δολ. σε συνέχεια της αύξησης του ελάχιστου μεγέθους παραγγελίας για δωρεάν παράδοση ειδών παντοπωλείου μέσω του Amazon Fresh. Μεγάλες πλατφόρμες, όπως η Wayfair, ακόμη και η Walmart.com, άρχισαν να καταγράφουν χαμηλότερους όγκους πωλήσεων. Τα λιγότερα έσοδα από τις αποστολές δεν ισοσκελίζουν το σταθερό ή αυξημένο κόστος, το οποίο μόνο από τις επιστροφές έφτανε για παίκτες όπως η Amazon σε μερικές δεκάδες εκατ. δολ. για καθένα δισ. πωλήσεων. Επίσης, με χρεώσεις βρέθηκαν αντιμέτωποι και πελάτες της Zara ή της H&M κατά τις επιστροφές προϊόντων που αγόρασαν μέσω Internet.
Το κόστος, σύμφωνα με τον Μάκη Σαββίδη, αντιπρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου της Αθήνας (ΕΣΑ) και αντιπρόεδρο του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GR.EC.A), μειώνεται στο κομμάτι των επιστροφών όσο ο καταναλωτής εξοικειώνεται με τις διαδικτυακές συναλλαγές, ενώ μειώνονται και τα κόστη αποστολών τα τελευταία χρόνια. Εκτιμά ότι αυτό που αυξάνεται είναι το διαφημιστικό κόστος. Αποδίδει το γεγονός κυρίως στη διαφημιστική δημοπρασία των 3 μεγάλων παικτών, Google, Facebook και Instagram, λόγω της μεγάλης ζήτησης.
Οι καταναλωτικές τάσεις
Σύμφωνα με συγκλίνουσες απόψεις στελεχών της αγοράς, πλέον οι καταναλωτές, αν και ενημερώνονται από το Διαδίκτυο, αναζητούν εμπειρία αγορών. Επιθυμούν να συνδυάσουν τις αγορές τους με ψυχαγωγία και απόλαυση και επιστρέφουν στα φυσικά καταστήματα για να κάνουν έρευνα αγοράς, να δοκιμάσουν ένα προϊόν, να αναζητήσουν προδιαγραφές και να έρθουν σε επαφή με το brand. Έτσι, στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες μεσογειακές χώρες, επικρατεί το μοντέλο omnichannel, όπου ο retailer δίνει όλες τις επιλογές στον καταναλωτή, ώστε αυτός να αναζητήσει αυτή που του ταιριάζει.
Επίσης, στην Ελλάδα μπορεί να μην έχουμε πολλές περιπτώσεις εταιρειών που δραστηριοποιήθηκαν στο online κανάλι και τώρα, μετά την πανδημία, σχεδιάζουν ανάπτυξη και με φυσική παρουσία στην αγορά, ωστόσο έχουμε μια σταθερή ανάπτυξη δικτύων. Νέοι παίκτες τοποθετούνται στα malls, με ενδεικτικές τις επενδύσεις Pepco, LC Waikiki, SiNSAY και άλλων ξένων σημάτων, όπως και η τοποθέτηση της JD και της Zara στον Πύργο του Πειραιά, οι νέες αφίξεις στην αναπτυσσόμενη αγορά της Γλυφάδας, η επέκταση της Attrattivo στη Χαλκίδα, της Cosmos Sport στη Ρόδο, της Pandora στην Κηφισιά, της Sport Vision στην Πάτρα κ.ο.κ. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι τα ενοίκια των εμπορικών χώρων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.