THEPOWERGAME
Προκειμένου να καρπωθεί η οικονομία των ωφελειών της ψηφιακής ωρίμανσης της Δικαιοσύνης, είναι αναγκαίο να ενταθεί η προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού με συστηματικές και συντονισμένες ενέργειες, όπως υποστηρίζει ο ΣΕΒ σε πρόσφατη έκθεση. Σύμφωνα με τον σύνδεσμο, παρά τα βήματα που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη, το ελληνικό δικαστικό σύστημα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από χαμηλό βαθμό τεχνολογικής διείσδυσης, όπως αποτυπώνεται σε δείκτες μελετών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων κ.λπ. Διαπιστώνεται ανάγκη για επιτάχυνση έργων διαλειτουργικότητας και ψηφιοποίησης μητρώων, ώστε να είναι διαθέσιμα ευρέως και σε εύλογο -αλλά σύντομο- χρόνο.
Στην έκθεσή του ΣΕΒ «Από τη Δικαιοσύνη 0.2 στη Δικαιοσύνη 2.0», επισημαίνεται πως στην Ελλάδα ο χρόνος οριστικής επίλυσης μιας δικαστικής διαφοράς για τις επιχειρήσεις ξεπερνά τα 4,5 χρόνια (στοιχεία 2020). Η ταχύτητα και η ποιότητα της απονομής Δικαιοσύνης «συνδέονται τόσο με την ασφάλεια δικαίου, πολιτών και επιχειρήσεων όσο και με τη συνολική ποιότητα του επιχειρηματικού και κοινωνικού, περιβάλλοντος». Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΒ κατέθεσε μία δέσμη 11 προτάσεων για τη μετάβαση στη «Δικαιοσύνη 2.0».
Στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας (11/2021), η ΕΕ αναγνωρίζει την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης ως καίρια διάσταση της σχέσης κράτους-επιχειρήσεων και σημειώνει ως θετικά τα βήματα για την ψηφιοποίηση των μητρώων και την ανάπτυξη ψηφιακών μηχανισμών που συνδέουν τη Δικαιοσύνη με άλλες υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης (π.χ. υποθηκοφυλακεία, δήμοι, πολεοδομίες). Υπογραμμίζει, επίσης, την πρόθεση σχεδιασμού ψηφιακών εργαλείων με πρακτική σημασία για την επιχειρηματικότητα και την οικονομία, όπως πλατφόρμες για την επίλυση μικροδιαφορών, την υποβολή εκθέσεων από δικαστικούς επιμελητές για την εκτέλεση αποφάσεων, την καταγραφή εγγυήσεων σε δανειακές συμβάσεις και την έκδοση εντολών πληρωμής.
Όπως επισημαίνουν η ΔιαΝΕΟσις (2019) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η μη χρήση τεχνολογιών για την εξ αποστάσεως παρουσία δικηγόρων, μαρτύρων και διαδίκων συνεπάγεται υψηλά κόστη μετακινήσεων και χρόνου περαίωσης βασικών δικαστικών και νομικών πράξεων, που επιβαρύνουν δυσανάλογα τις ευάλωτες και απομακρυσμένες κοινότητες, εντείνουν χωρικούς και γεωγραφικούς αποκλεισμούς και παρατείνουν ανισότητες πρόσβασης στη Δικαιοσύνη. Σε επίπεδο υποδομών, σημειώνονται διαχρονικές ελλείψεις τεχνολογικού εξοπλισμού και υποδομών συνδεσιμότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανάγκη για την εγκατάσταση δικτύου δωρεάν wifi στο κτίριο του Πρωτοδικείου Αθηνών τέθηκε επίσημα μόλις το 2018, ενώ το wifi αρκετών περιφερειακών δικαστηρίων είναι μη λειτουργικό. Σε ό,τι αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, ο Ν. 4871/2021 (12/2021) προβλέπει κατάρτιση και υποχρεωτική επιμόρφωση των δικαστών σε νομικές τεχνολογίες (legal tech), συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης.
Γ. Κώτσηρας: «Προχωράμε με γρήγορους ρυθμούς»
Το υπουργείο Δικαιοσύνης τα τελευταία 3 χρόνια έχει προχωρήσει σε καίριες παρεμβάσεις για την περαιτέρω ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος, σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Κώτσηρα, υφυπουργό Δικαιοσύνης, αρμόδιο για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Από τα συνολικά δικόγραφα που κατατέθηκαν το 2019, μόλις το 0,6% υποβλήθηκε ηλεκτρονικά. Το 2021, το αντίστοιχο ποσοστό ξεπέρασε το 14,5%.
Η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου Δικαιοσύνης. «Το υπουργείο Δικαιοσύνης τα τελευταία 3 χρόνια έχει προχωρήσει σε καίριες παρεμβάσεις για την περαιτέρω ψηφιοποίηση του δικαστικού μας συστήματος. Η ψηφιοποίηση αυτή συνεχίζεται και ενισχύει περαιτέρω την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται με ακόμα μεγαλύτερη ένταση μέσω και του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και μέσω της ολοκλήρωσης υφιστάμενων έργων, ώστε συντόμως η ψηφιοποίηση να διατρέξει οριζόντια το σύνολο των διαδικασιών», δήλωσε ο υφυπουργός. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόγραμμα ψηφιακών δράσεων που εκπονήθηκε και εφαρμόστηκε ποτέ, συνολικού ύψους πάνω από 300 εκατ. ευρώ, από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, αλλά και από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης σε αριθμούς
Περισσότεροι από 1.270.000 πολίτες έλαβαν ψηφιακά τα πιστοποιητικά που αιτήθηκαν από τις δικαστικές αρχές κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επίσης, από τα συνολικά δικόγραφα που κατατέθηκαν το 2019, μόλις το 0,6% υποβλήθηκε ηλεκτρονικά. Το 2021, το αντίστοιχο ποσοστό ξεπέρασε το 14,5%.
Παράλληλα, το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει υλοποιήσει πρόσθετες εφαρμογές, όπως:
- Ηλεκτρονική ροή της μήνυσης σε συνεργασία με την Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων.
- Ηλεκτρονική έκδοση αποφάσεων.
- Απόδοση νέων προηγμένων ψηφιακών υπογραφών σε όλους τους παράγοντες της δίκης. Έχουν ήδη αποδοθεί περισσότερες από 9.565 ψηφιακές υπογραφές σε δικαστικούς λειτουργούς, δικαστικούς υπαλλήλους και υπαλλήλους λοιπών εποπτευόμενων φορέων του υπουργείου Δικαιοσύνης και χιλιάδες υπογραφές στους δικηγόρους.
Σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θα υλοποιηθούν το προσεχές διάστημα:
- Ψηφιακές δίκες (για την απομακρυσμένη κατάθεση μαρτύρων).
- Αναβάθμιση του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος του Εθνικού Ποινικού Μητρώου.
- Αναβάθμιση του συστήματος τήρησης πρακτικών συνεδριάσεων των δικαστηρίων.
- Αναβάθμιση του ΟΣΔΔΥ ΔΔ και του Ολοκληρωμένου Προγράμματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου – Επέκταση του ΟΣΔΔΥ ΠΠ σε όλα τα δικαστήρια και τις Εισαγγελίες της χώρας.