Έρχονται αποζημιώσεις των εκδοτών Τύπου και των δημοσιογράφων σχετικά με τα έργα τους που αναπαράγονται στα κοινωνικά δίκτυα και τις ψηφιακές πλατφόρμες ενημέρωσης (Facebook, Twitter, Instagram κ.λπ.).
Το νέο σχέδιο νόμου που ξεκίνησε να συζητείται στη Βουλή και συγκεκριμένα στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων θεσπίζει για πρώτη φορά το νέο συγγενικό δικαίωμα για την αναπαραγωγή και τη διάθεση στο κοινό εκδόσεων Τύπου από εκδότες εγκατεστημένους σε κράτος-μέλος όσον αφορά τις online χρήσεις από τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες.
Η νέα ρύθμιση ορίζει την αποζημίωση τόσο του εκδότη όσο και των δημοσιογράφων (και άλλων πνευματικών δημιουργών) που εργάζονται σε μια εκδοτική επιχείρηση. Οι πνευματικοί δημιουργοί-εργαζόμενοι σε μια τέτοια επιχείρηση θα λαμβάνουν το 15% έως 25% των εσόδων που θα έχει κάθε έτος η εκδοτική επιχείρηση. Το ύψος των εσόδων θα καθορίζεται από τον αριθμό των απασχολούμενων-πνευματικών δημιουργών με σχέση εξαρτημένης εργασίας στο σύνολο των απασχολούμενων δημιουργών στην επιχείρηση.
Το ύψος της αποζημίωσης δεν καθορίζεται. Αυτό θα είναι προϊόν διαπραγμάτευσης μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, δηλαδή μεταξύ εκδοτών Τύπου, δημιουργών και των ψηφιακών πλατφορμών. Σε περίπτωση που δεν θα υπάρξει συμφωνία, το έργο αυτό περιέρχεται στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Η τελευταία αρχικά θα εκδώσει έναν κανονισμό που θα ορίζει τα κριτήρια καθορισμού της αμοιβής των εκδοτών από τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Τα κριτήρια αυτά έχουν να κάνουν με τη διαδικτυακή επισκεψιμότητα των αντικειμένων προστασίας, τα έτη δραστηριοποίησης και το μερίδιο στην αγορά των ψηφιακών πλατφορμών και των εκδοτών, τον αριθμό των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε κάθε εκδότη, καθώς και τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις δημοσιεύσεις και για τα δύο μέρη όσον αφορά την προβολή και τα διαφημιστικά έσοδα. Με βάση αυτά τα κριτήρια, η ΕΕΤΤ θα εκδώσει μια εμπιστευτική γνωμοδότηση σχετικά με την αποζημίωση των εκδοτών Τύπου.
Σε περίπτωση που δεν το αποδεχθεί κάποια από τις δύο πλευρές, τότε ενεργοποιείται διαιτητικός μηχανισμός μεταξύ των δύο πλευρών. Ο μηχανισμός αυτός υλοποιείται από την ΕΕΤΤ και σε περίπτωση που κάποια πλευρά δεν συνεργαστεί στην επίλυση της διαφοράς, τότε η η διαιτησία θα μπορεί να επιβάλει πρόστιμα μέχρι 10 εκατ. ευρώ. Στο τέλος η ΕΕΤΤ εκδίδει την τελική γνωμοδότηση και, εφόσον δεν γίνει αποδεκτή από κάποια πλευρά, καλείται το Πρωτοδικείο Αθηνών να ορίσει το ύψος της αμοιβής με βάση τη διαδικασία επίλυσης των περιουσιακών διαφορών του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Η ΕΕΤΤ ορίσθηκε ως διατητικός μηχανισμός από το υπουργείο Πολιτισμού, κατόπιν υπόδειξης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Θεωρητικά η αρμοδιότητα αυτή θα έπρεπε να αφορά το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (ΕΣΡ), καθώς η συνταγματική αυτή αρχή διαχειρίζεται τα ζητήματα περιεχομένου. Ωστόσο, τελικά θεωρήθηκε καταλληλότερη η ΕΕΤΤ.
Πάντως, οι πρώτες επαφές που έχουν γίνει με τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες δείχνουν ότι ο (νομικός) δρόμος μέχρι να υπάρξει μια συμφωνία μεταξύ εκδοτών και ψηφιακών πλατφορμών είναι μεγάλος. Στελέχη της ΕΕΤΤ αναφέρουν ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες θεωρούν ότι η επιβολή ενός τέτοιου συγγενικού δικαιώματος είναι ανεφάρμοστη και ότι οι εκδότες Τύπου και οι δημιουργοί τους είναι εκείνοι που επιθυμούν την αναφορά τους μέσα από τις ψηφιακές πλατφόρμες, και όχι οι ίδιες οι ψηφιακές πλατφόρμες.
Η Google είναι η μόνη από τις ψηφιακές πλατφόρμες που συμμετείχε στη σχετική δημόσια διαβούλευση που διεξήχθη τον περασμένο Οκτώβριο και η οποία τάχθηκε συνολικά κατά του σχεδίου νόμου. Μεταξύ άλλων, η αμερικανική εταιρεία θεωρεί παράνομη τη συμμετοχή της EETT, μιας ρυθμιστικής αρχής, σε μια τέτοια διαδικασία επιβολής συγγενικών δικαιωμάτων, που συνιστούν για την ίδια ελεύθερες εμπορικές συμβάσεις, ενώ ακόμη το σχέδιο νόμου παραβλέπει την πολυπλοκότητα των σχέσεων παροχής αδείας (licensing relationships) όπου, π.χ., ένας εκδότης μπορεί να προτιμήσει υψηλότερο επίπεδο υπηρεσιών έναντι χαμηλότερης αμοιβής κ.ά.
Πάντως, οι ενώσεις Τύπου (ΕΣΗΕΑ, ΕΙΤΗΣΕΕ, ΕΣΠΗΤ κ.λπ.) υποδέχονται με τυμπανοκρουσίες τη νέα ρύθμιση και κάνουν λόγο για μια δίκαιη ρύθμιση, που θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του εκδοτικού κλάδου.
