Επί μία εικοσαετία, 2000-2019, η Ελλάδα δεν κατάφερε να αυξήσει το ποσοστό των ετήσιων άμεσων ξένων επενδύσεων, που προσελκύει στον τομέα των Κέντρων Έρευνας και Ανάπτυξης (Research and Development -R&D), πάνω από το 5%. Ό,τι δεν κατάφερε, πάντως, επί μία εικοσαετία, το πέτυχε το 2020, οπότε η Ελλάδα πέτυχε να υπερ-τριπλασιάσει το ποσοστό των ξένων επενδύσεων που υποδέχεται στο 18%.
Πρακτικά δηλαδή η μία στις πέντε επενδύσεις, που προσελκύει η Ελλάδα, αφορά πλέον σε κέντρα Έρευνας και Ανάπτυξης. Πρόκειται για μια σημαντική μεταβολή της ποιοτικής σύνθεσης των ξένων επενδύσεων, που προσελκύει η χώρα. Μάλιστα το ποσοστό των σχετικών επενδύσεων στην Ελλάδα είναι σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο στην Ευρώπη, που φτάνει στο 10%.
Η Ελλάδα παρουσιάζει, παραδοσιακά την τελευταία εικοσαετία, υψηλή συμμετοχή επενδύσεων με σχετικά χαμηλή προστιθέμενη αξία, στοιχείο που χαρακτηρίζει, συνήθως, οικονομίες στα πρώτα στάδια ανάπτυξης. Η αύξηση των ξένων επενδυτών σε τομείς όπως τα Κέντρα R&D συνιστά μια σημαντική στροφή προς επενδύσεις με υψηλή προστιθέμενη αξία.
Θετική εξέλιξη για το επενδυτικό προφίλ της Ελλάδας είναι και η αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων που αφορούν στη δημιουργία κεντρικών γραφείων επιχειρήσεων (headquarters). Οι συγκεκριμένες επενδύσεις αποτελούσαν το 2020 ποσοστό 8% των συνολικών, έναντι 3% κατά την προηγούμενη εικοσαετία και 7% το 2020 στην Ευρώπη.
Αυτή η αύξηση, όπως σχολιάζει η έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, EY Attractiveness Survey Ελλάδα 2021, υπογραμμίζει τη δυναμική της Ελλάδας να εξελιχθεί σε περιφερειακό επιχειρηματικό κέντρο που θα εξυπηρετεί την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Υποτονικές οι επενδύσεις σε logistics
Σημαντικές διαφοροποιήσεις καταγράφονται το 2020 και ως προς τους κλάδους της οικονομίας όπου κατευθύνθηκαν οι περισσότερες επενδύσεις. Ο κλάδος των επαγγελματικών υπηρεσιών βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ελλάδα, ενώ καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στην υπόλοιπη Ευρώπη (28% έναντι 12% αντίστοιχα).
Στη δεύτερη θέση για την Ελλάδα (23%) και πρώτη στην Ευρώπη (19%), βρίσκονται οι υπηρεσίες λογισμικού και πληροφορικής. Πρόκειται για εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, καθώς ο κλάδος αυτός είναι από τους δυναμικότερους της σύγχρονης οικονομίας και θα λάβει περαιτέρω ώθηση τα επόμενα χρόνια.
Με διψήφιο ποσοστό μεριδίου αγοράς ακολουθούν οι κλάδοι παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (13%) και πετρελαίου και φυσικού αερίου (10%), ενώ η εικόνα συμπληρώνεται από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο (5%), τον αγροδιατροφικό κλάδο (5%), τον κλάδο υγείας και φαρμάκου (5%), τις τηλεπικοινωνίες (5%), τον εξοπλισμό μεταφορών (3%) και το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, συμπεριλαμβανομένης και της διανομής (3%).
Αντίθετα, προβληματίζει η μηδενική συμμετοχή των logistics στις άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα το 2020, συγκρινόμενη με 9% το διάστημα 2000-2019 και 11% στην Ευρώπη το 2020.
Ψήφος εμπιστοσύνης των ΗΠΑ
Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι ΗΠΑ παραμένουν η κύρια χώρα προέλευσης των ΑΞΕ στην Ελλάδα, έχοντας πραγματοποιήσει το 28% του συνόλου των επενδύσεων το 2020, έναντι 26% κατά την περίοδο 2000-2019. Ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο (18%, έναντι 11% τα προηγούμενα 20 χρόνια), ενώ στην τρίτη θέση το 2020 βρέθηκε η Ιταλία με 10%, έναντι μόλις 4% από το 2000 έως το 2019, ξεπερνώντας τη Γερμανία που βρίσκεται, πλέον, στην τέταρτη θέση με 8%.
Ακολουθούν Γαλλία, Ελβετία, Νορβηγία, Καναδάς (από 5%) και τέλος Ολλανδία, Ιαπωνία, Ιρλανδία, Σουηδία, Αυστραλία και Εσθονία (από 3%).
Στο μεταξύ, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η μεγάλη μερίδα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα συνεχίζει να επικεντρώνεται στην Αττική, όπως και τα προηγούμενα χρόνια. Η Αττική προσέλκυσε το 2020 δύο στις τρεις ΑΞΕ (67%). Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη (15%), και οι περιοχές της Πελοποννήσου (5%), της Μακεδονίας (πλην της Θεσσαλονίκης – 5%), της Θράκης (3%), της Θεσσαλίας (3%) και της Ηπείρου (3%).
