THEPOWERGAME
Oι αναβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας ήρθαν για να μείνουν τουλάχιστον για μια δεκαετία και δη ως το 2032 που ξανατίθεται το θέμα της ρύθμισης του δημόσιου χρέους της χώρας. Οι αγορές ήδη προεξοφλούν ότι και τότε δεν θα υπάρχει πρόβλημα σε μια νέα αναδιάρθρωση χρέους ωστόσο καμία βεβαιότητα δεν μπορεί να υπάρξει για τόσο μεγάλο χρονικό ορίζοντα. Σε βάθος χρόνου πέραν της δεκαετίας το οξύ δημογραφικό πρόβλημα θα αποτελέσει τροχοπέδη για διατηρήσιμη ανάπτυξη. Οσο αφορά τα μακροοικονομικά η Ελλάδα έχει λυμένα τα προβλήματα της ως το 2032 και βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων χωρών του Ευρωπαικού Νότου.
Ωστόσο οι Ελληνες ταλαιπωρημένοι από την δεκαπενταετή περίοδο της αδιάκοπης κρίσης (2008-2022) παραμένουν δύσπιστοι. Ακόμα και για το εγγύς μέλλον. Όχι αδικαιολόγητα μετά από 10 ετή οικονομική κρίση ,μνημόνια λιτότητας ως το 2018. Η οικονομική κρίση άρχισε το 2008 κι όχι το 2010 που την αντελήφθησαν οι περισσότεροι. Και σαν να μην έφταναν αυτά μόλις πήγαμε να σηκώσουμε το κεφάλι πάνω από το νερό για να πάρουμε ανάσα το 2018-19 επέπεσε επι των κεφαλών μας ως κεραυνός εν αιθρία και η παγκόσμια κρίση της πανδημίας των ετών 2020-21 κι αμέσως μετά το 2022 ο Πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση μαζί με τον πληθωρισμό που δεν λένε να τελειώσουν. What’s next ? θα έλεγαν και οι Αμερικάνοι. Κι εκείνοι με την σειρά τους προβληματίζονται με την ένταση στην διεθνή γεωπολιτική σκηνή με το βλέμμα στραμμένο στην Ταιβάν και στο Ιράν δύο μόνιμες πηγές κινδύνου για τις αγορές και την παγκόσμια ειρήνη.
Εμείς έχουμε πιο άμεσα γεωπολιτικά προβλήματα να αντιμετωπίσουμε στην γειτονιά μας καθώς τα ελληνοτουρκικά βαδίζουν σε σημείο καμπής. Εκεί βρίσκεται και το κλειδί για την πορεία της οικονομίας. Η γεωπολιτική προηγείται της οικονομίας διαχρονικά, για την ακρίβεια η οικονομία εξαρτάται από τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Η οριστική διευθέτηση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων ειδικά στο Αιγαίο είναι ο καταλύτης για την εκτόξευση της ανάπτυξης και στις δύο χώρες.
Σε μια μικρή οικονομία αλλά διεθνοποιημένη που εξαρτά την ανάπτυξη της από τις διεθνείς αγορές και επενδύσεις η ανάπτυξη έρχεται όταν ο ισχυρός παράγων εν προκειμένω οι ξένοι επενδυτές είναι πιο αισιόδοξοι από τους ντόπιους. Κι αυτό δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Εχει ξανασυμβεί το 1997-1998 πριν την επιτυχημένη υποτίμηση της δραχμής του 98 και το χρηματιστηριακό ράλυ που επακολούθησε αλλά και πριν να φτάσει η μικρή κλειστή κρατικοδαίτη και απαρχαιωμένη οικονομία του 80 και του 90 στις πρώτες θέσεις σε ονομαστική ανάπτυξης εντός Ευρωζώνης. Ο μακροπρόθεσμος οικονομικός κύκλος που ξεκίνησε το 1997 άρχισε να φθίνει με την διεθνή οικονομική κρίση του 2008-9 και ολοκληρώθηκε με μια μεγαλειώδη χρεωκοπία εκείνη του 2010 μια κλασσική κρίση δημοσίου χρέους που συμπαρέσυρε και τον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα.
Επειδή το pattern επαναλαμβάνεται ελπίζουμε αυτή την φορά το πάθημα να μας έγινε μάθημα και να μην επαναληφθεί και το τραγικό τέλος του προηγούμενου long cycle.
Σε κάθε περίπτωση ακόμα κι αν η πρόβλεψη για το τέλος του τωρινού μακροπρόθεσμουκύκλου είναι παρακινδυνευμένη αλλά ακόμα κι αν οδηγηθούμε σε νέα χρεωκοπία μετά το 2032 ( απίθανο με τα σημερινά δεδομένα) είναι λιγότερη αβέβαιη η εκτίμηση για την ερχόμενη δεκαετία. 2023-2032. Οι ισχυροί διεθνείς επενδυτές την ονομάζουν ήδη η χρυσή δεκαετία της Ελλάδας. Eμείς ακόμα να το πιστέψουμε.
Πόσες από τις υφιστάμενες εισηγμένες που αποτελούν τον FTSE-25 του Χρηματιστηρίου Αθηνών σήμερα θα παραμείνουν στον αντίστοιχο δείκτη σε 10 χρόνια; Λιγότερες από τις μισές κι αυτές με ξένους βασικούς μετόχους και μικτές διοικήσεις
Με τα σημερινά δεδομένα κινδυνεύουμε να έχουμε ανάπτυξη στην Ελλάδα… χωρίς Έλληνες. Ηδη προεξοφλείται ότι οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις και οι εισηγμένες στην κύρια αγορά του ΧΑ θα συνεχίζουν να αλλάζουν χέρια ακόμα ταχύτερα εντός της 10ετίας Τελικά οι Ελληνες επενδυτές και δη οι ιδιώτες θα απομείνουν να ασχολούνται με την ΕΝΑ την εναλλακτική αγορά του ΧΑ.
Όσο οι Έλληνες κρατούν τα κεφάλαια τους στο εξωτερικό αντί να επενδύουν στην χώρα τους τόσο αυξάνεται το επενδυτικό κενό που ήδη αρχίζουν και καλύπτουν οι ξένοι. Όσο το Greek Smart Money περιορίζεται σε κερδοσκοπικές επενδύσεις τριτοκοσμικού επιπέδου… Σρι Λάνκα πχ σε ακίνητα και τουρισμό, καζίνο κι όχι σε παραγωγικές επενδύσεις και νέες τεχνολογίες της νέας εποχής τόση μεγαλύτερη η πρόκληση για τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια. Κεφάλαια που αναλαμβάνουν ρίσκο πχ. τύπου equity financing -VCs χρησιμοποιώντας σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία και μεθόδους που κρατούν Λονδίνο και Νέα Υόρκη στην διαχρονική πρωτοκαθεδρία του χρηματοοικονομικού κόσμου και της επιχειρηματικότητας έτη φωτός από την αρτηριοσκληρωτική τραπεζοκεντρική και κρατικοδίαιτη ΕΕ της πολιτικής ορθότητας του overregulation κι αντιπαραγωγικών περιορισμών στην οικονομία σοβιετικού τύπου.
Ανάληψη ρίσκου η λέξη κλειδί στην αλλαγή και η γηραιά ήπειρος με το αντιεπιχειρηματικό της δίκαιο σε αντίθεση με το αγγλοσαξονικό δεν βοηθά. Διόλου άδικα ο Ευρωπαικός γίγαντας με τα πήλινα πόδια έχει μείνει πίσω στην μάχη της τεχνολογίας από ΗΠΑ και Κίνα και συνεχίζει να χάνει έδαφος ενώ οι γραφειοκράτες των Βρυξελών συνεχίζουν να παράγουν αρειμανίως ρυθμίσεις επι ρυθμίσεων και αντιπαραγωγικές αλλά politically correct διαδικασίες νόμους κι επιτροπές για να δικαιολογούν τις παχυλές αργομισθίες τους προσθέτοντας αχρείαστο κόστος στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ωστόσο ο Έλληνας σε αντίθεση με τον Βορειοευρωπαίο δεν έχει να φοβηθεί πολλά μετά την υπερδεκαετή κρίση που πέρασε ούτε από τον εισαγόμενο κρατισμό. Ήμασταν μαθημένοι στον δικό μας κρατισμό από καταβολής ελληνικού κράτους. Το νέο ελληνικό επιχειρείν μοιάζει κάπως σαν το… κολλεγιακό μπάσκετ στις ΗΠΑ. Ένα φυτώριο παραγωγής ταλέντων για αναβάθμιση στο NBA. Στην ασήμαντη ως σήμερα ΕΝΑ θα αναδεικνύονται οι πρωταθλητές του αύριο που θα παίρνουν προαγωγή για την κύρια αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Οι περισσότερες λογικά θα ακολουθήσουν μετά από λίγα χρόνια τον γνωστό δρόμο της εξαγοράς η συγχώνευσης με ισχυρούς διεθνείς ομίλους.
Τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές νέοι επιχειρηματικοί αστέρες της επόμενης δεκαετίας έχουν ήδη γεννηθεί κι αναπτύσσονται ταχύτατα. Μόλις διαβούν το κατώφλι της ΕΝΑ τα επόμενα χρόνια και 3-4 χρόνια μετά την πόρτα της κύριας αγοράς του ΧΑ τα αυριανά blue chips. Μόνο με τις νέες εισηγμένες θα δούμε την άνοδο σε ιστορικά υψηλά. Mε τις υφιστάμενες τα νέα υψηλά του ΧΑ μοιάζουν αδύνατα όπως δικαίως προβληματίζονται οι περισσότεροι εγχώριοι αναλυτές. Με εταιρικούς δεινόσαυρους όπως εταιρείες ακινήτων, παιχνιδιών, ακόμα και εγχώριες εταιρείες πληροφορικής που μοιάζουν σαν να κατασκευάζουν «κάρρα» στην εποχή του αυτοκινήτου δεν πάμε πουθενά. «Δεν μαθαίνεις σε γέρικα άλογα νέα περπατησιά» λένε σοφά οι Αγγλοξάξονες και η άνοδος δεν γίνεται με γερασμένες εταιρείες και βολεμένες διοικήσεις. Οι νέοι δρομείς έχουν ξεκινήσει την κούρσα και βρίσκονται στον προθάλαμο της ΕΝΑ αν όχι του NASDAQ του ΑΙΜ.
H διάδοση της ΑΙ και των νέων τεχνολογιών είτε δωρεάν μέσω open sourceείτε με χαμηλό μηνιαίο κόστος τύπου software as a service ευνοεί το εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας να αναπτύξει πραγματική καινοτομία κι όχι ανούσια mobile apps «μιας χρήσης» της περασμένης δεκαετίας.
Η ποντοπόρος ναυτιλία όπου και η αφρόκρεμα του ελληνικού επιχειρείν ήδη καινοτομεί και πρωτοπορεί.
Το μεγάλο στοίχημα είναι ο ελληνικός χρηματοοικονομικός τομέας μέσα στην νέα τεχνολογική επανάσταση του Βig Data, AI, Blockchain, Fintech. «Ότι δεν προσαρμόζεται πεθαίνει» και αν υπάρχει μια ελπίδα για τις ελληνικές τράπεζες, χρηματιστηριακές, επενδυτικές εταιρείες αφορά μόνο τους μπαρουτοκαπνισμένους στην κρίση ικανότατους ηγέτες του- μακράν καλύτερους από τους Ευρωπαίους γραφειοκράτες επαγγελματίες μανατζερς- που καλούνται ακόμα μια φορά να κάνουν την υπέρβαση. Κάποιοι θα είναι στους πρωταθλητές της νέας δεκαετίας. Οψόμεθα.