Μεσοπρόθεσμη σύγκλιση, μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα

Τάσος Αναστασάτος

Επικεφαλής οικονομολόγος του ομίλου της Eurobank και πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών

Η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει σε μία εργώδη προσπάθεια ανάκτησης των απωλειών σε ΑΕΠ από την κρίση χρέους και εκ νέου οικονομικής σύγκλισης με την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Η διεθνής συγκυρία είναι σχετικά δυσμενής, με στασιμοπληθωριστικές τάσεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες και τις κεντρικές τράπεζες να αυξάνουν τα επιτόκια και να περιορίζουν την ποσότητα του χρήματος. Παρά ταύτα, τόσο το 2022 όσο και το 2023, η ελληνική οικονομία καταγράφει μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, έστω κι επιβραδυνόμενη φέτος. Ελπίζεται ότι αυτή η σχετική υπεραπόδοση θα συνεχιστεί και το 2024. Βασικές κινητήριες δυνάμεις της είναι οι εξής:

1. οι υψηλοί πόροι από το ΤΑΑ και το ΕΣΠΑ 2021-2027, οι μεγαλύτεροι στην Ευρωζώνη ως ποσοστό του ΑΕΠ, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις που συνοδεύουν ως όρος την εκταμίευση των ποσών και ενδυναμώνουν σημαντικά τους δυνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
2. η αναμενόμενη ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας, σηματοδοτεί την προσδοκία των αγορών για υγιές μακροικονομικό περιβάλλον (δημοσιονομική σταθερότητα, βιωσιμότητα δημόσιου χρέους, συνέχιση μεταρρυθμίσεων) και μπορεί να συνεισφέρει στην προσέλκυση επενδύσεων. Αυτό αποτελεί αναντικατάστατη προϋπόθεση ανάπτυξης μακροχρόνια, δεδομένου ότι η συμμετοχή των επενδύσεων στο ΑΕΠ παραμένει χαμηλή, παρά τις αυξήσεις των προηγούμενων ετών, και η χώρα έχει απωλέσει σωρευτικά κεφαλαιουχικό απόθεμα άνω των €100 δις, χωρίς η φθίση να έχει αναστραφεί ακόμη.
3. Οι καλοί δείκτες υγείας των ελληνικών τραπεζών (κεφαλαιακή επάρκεια, αντοχή σε συνθήκες κρίσης, άφθονη ρευστότητα), που τους δίνουν τη δυνατότητα να στηρίξουν πιστοδοτικά την ανάπτυξη.

Παράλληλα όμως, η ελληνική οικονομία έχει μπροστά της μία σειρά από σημαντικές προκλήσεις στο μακροπρόθεσμο διάστημα, η αντιμετώπιση των οποίων θα απαιτήσει γενναίες και φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις:

1. Οι δυσμενείς προβολές του δημογραφικού, οι οποίες απαιτούν πολιτικές για την αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και την προσέλκυση πίσω στη χώρα των εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων που έφυγαν στο εξωτερικό τα προηγούμενα χρόνια.
2. το ευμέγεθες έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, σημαντικό τμήμα του οποίου είναι δομικό, λόγω της μεγάλης εξάρτησης παραγωγής και κατανάλωσης από τις εισαγωγές, το οποίο απαιτεί συστηματική προσπάθεια σε προώθηση εξαγωγών, υποκατάσταση εξαγωγών και αποφυγή οριζόντιων εισοδηματικών ενισχύσεων που διαρρέουν σε εισαγωγές.
3. η μονομερής εξάρτηση του αναπτυξιακού υποδείγματος από τον τουρισμό που καθιστά τη χώρα ευάλωτη στη μεταβλητότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αφενός, οι υγιείς αντιδράσεις των πολιτών στα φαινόμενα ανομίας και ιδιοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη ο τουρισμός να στραφεί οργανωμένα σε ένα νέο μοντέλο βασισμένο στον σεβασμό του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος και την υψηλότερη δαπάνη ανά επισκέπτη και όχι τις μαζικές αφίξεις. Αφετέρου, είναι ανάγκη να αναπτυχθούν περαιτέρω τομείς της βιομηχανίας και της νέας οικονομίας για να διαφοροποιηθεί το μείγμα εξειδικεύσεων.
4. η γενικότερη υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος από την -αυθαίρετη και νόμιμη- εκτός σχεδίου δόμηση. Η καταθλιπτική εικόνα των τεράστιων πυρκαγιών του θέρους ανέδειξε δραματικά την ανάγκη για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του κράτους (σε σχεδιασμό και έλεγχο), την ολοκλήρωση του κτηματολογίου και των χρήσεων γης και τον γενικότερο περιορισμό της άναρχης δόμησης. Οι πολίτες αντιλαμβάνονται πλέον ότι οι σχετικές μεταρρυθμίσεις δεν είναι μια αφηρημένη έννοια αλλά απτή προϋπόθεση μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας, φυσικής και οικονομικής. Θα απαιτηθεί ισχυρή πολιτική βούληση αλλά και αλλαγή των αντιλήψεων των πολιτών υπέρ της προτεραιοποίησης της προστασίας των φυσικών πόρων έναντι των οικιστικών κι επιχειρηματικών αναπτύξεων άναρχα εντός της υπαίθρου.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!